ಭಾರತದ ೨೦೨೪ರ ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ಚುನಾವಣೆಗಳು

ಮೊದಲ ಹಂತದ ಮತದಾನ ಏಪ್ರಿಲ್ ೧೯ರಂದು ನಡೆಯಲಿದ್ದು, ಅರುಣಾಚಲ ಪ್ರದೇಶ, ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶ, ಗೋವಾ, ಗುಜರಾತ್, ಹಿಮಾಚಲ ಪ್ರದೇಶ, ಹರಿಯಾಣ, ಕೇರಳ, ಮಿಝೋರಮ್, ಮೇಘಾಲಯ, ನಾಗಾಲ್ಯಾಂಡ್, ಸಿಕ್ಕಿಮ್, ತಮಿಳುನಾಡು, ಪಂಜಾಬ್, ತೆಲಂಗಾಣ, ಉತ್ತರಾಖಂಡ ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಅಂಡಮಾನ್ ಮತ್ತು ನಿಕೋಬಾರ್, ಲಕ್ಷದ್ವೀಪ, ಪಾಂಡಿಚೆರಿ, ದಾದ್ರಾ-ನಗರ್ ಹವೇಲಿ ಕೇಂದ್ರಾಡಳಿತ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ನಡೆಯಲಿವೆ. ಎರಡನೆ ಹಂತದ ಚುನಾವಣೆಗಳು ಎಪ್ರಿಲ್ ೨೬ರಂದು ಕರ್ನಾಟಕ, ರಾಜಸ್ಥಾನ ತ್ರಿಪುರ, ಮಣಿಪುರ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿಯೂ ಮೂರನೆ ಹಂತದ ಚುನಾವಣೆಗಳು ಮೇ ೭ರಂದು ಛತ್ತೀಸ್‌ಗಡ್ ಮತ್ತು ಅಸ್ಸಾಂ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿಯೂ ನಾಲ್ಕನೇ ಹಂತದ ಚುನಾವಣೆಗಳು ಮೇ ೧೩ರಂದು ಒಡಿಶಾ ಝಾರ್ಖಂಡ್ ಮತ್ತು ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶ ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಐದನೇ ಹಂತದ ಮೇ ೨೦ರಂದು ಚುನಾವಣೆಗಳು ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ಮತ್ತು ಜಮ್ಮು ಕಾಶ್ಮೀರ ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಏಳನೇ ಹಂತದ ಚುನಾವಣೆಗಳು ಜೂನ್ ೧ರಂದು ಉತ್ತರಪ್ರದೇಶ, ಬಿಹಾರ ಮತ್ತು ಪ. ಬಂಗಾಳ ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ನಡೆಯಲಿವೆ^[೩].

ಇದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶ, ಅರುಣಾಚಲ ಪ್ರದೇಶ, ಒಡಿಶಾ ಮತ್ತು ಸಿಕ್ಕಿಂ ರಾಜ್ಯಗಳ ವಿಧಾನಸಭೆ ಚುನಾವಣೆಗಳೂ ನಡೆಯಲಿದ್ದು, ೧೬ ರಾಜ್ಯಗಳ ಪೈಕಿ ೩೫ ಸ್ಥಾನಗಳಿಗೆ ಉಪಚುನಾವಣೆಯೂ ಸಹ ನಡೆಯಲಿದೆ.

ಚುನಾವಣೆ

ಸಂವಿಧಾನದ ೮೩ನೆ ವಿಧಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿ ಐದು ವರ್ಷಗಳಿಗೆ ಒಮ್ಮೆ ಲೋಕಸಭಗೆ ಚುನಾವಣೆಗಳು ನಡೆಯಬೇಕು ಎಂದು ತಿಳಿಸಲಾಗಿದೆ. ಈ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ನೋಂದಾಯಿತ ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷಗಳು ತಮ್ಮ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಗಳನ್ನು ಅಧಿಕೃತವಾಗಿ ಹೆಸರಿಸಿ ಕಣಕ್ಕೆ ಇಳಿಸುತ್ತವೆ. ಸಾರ್ವಜನಿಕರು ಕೂಡ ಪಕ್ಷೇತರರಾಗಿ ಸ್ಪರ್ಧಿಸಲು ಅವಕಾಶ ಇರುತ್ತದೆ. ಪ್ರಸ್ತುತ ಲೋಕಸಭೆಯಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟು ೫೪೩ ಸ್ಥಾನಗಳಿವೆ. ಇವರೆಲ್ಲರೂ ಜನರು ಚಲಾಯಿಸುವ ಮತಗಳಿಂದ ಚುನಾಯಿತರಾಗುವವರು. ದೇಶದ ರಾಜ್ಯಗಳು ಹಾಗೂ ಕೇಂದ್ರಾಡಳಿತ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿನ ಜನಸಂಖ್ಯೆಗೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ಲೋಕಸಭೆ ಸ್ಥಾನಗಳನ್ನು ಸೃಜಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅಲ್ಲದೆ ಆಂಗ್ಲೋ ಇಂಡಿಯನ್ ಸಮುದಾಯಕ್ಕೆ ಲೋಕಸಭೆಯ ಎರಡು ಸ್ಥಾನಗಳು ಮೀಸಲಿರುತ್ತವೆ. ಲೋಕಸಭೆಯಲ್ಲಿ ಅಧಿಕಾರಕ್ಕೆ ಬರಲು ಒಂದು ಪಕ್ಷ ಅಥವಾ ವಿವಿಧ ಪಕ್ಷಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡ ಮೈತ್ರಿಕೂಟವು ೨೭೨ ಸೀಟುಗಳ ಗಡಿಯನ್ನು ದಾಟಬೇಕು. ಕೇಂದ್ರ ಚುನಾವಣಾ ಆಯೋಗವು ಲೋಕಸಭೆ ಚುನಾವಣೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ದಿನಾಂಕಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ನಿಯಮಾವಳಿಗಳನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸುತ್ತದೆ. ೧೮ ವರ್ಷ ದಾಟಿದ ಭಾರತೀಯ ನಾಗರಿಕರು ತಮ್ಮ ಪ್ರತಿನಿಧಿಗಳನ್ನು ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಲು ಮತ ಚಲಾಯಿಸುವ ಅಧಿಕಾರ ಹೊಂದಿರುತ್ತಾರೆ.

ಆಂಗ್ಲೋ ಇಂಡಿಯನ್ ಸದಸ್ಯತ್ವದ ರದ್ದತಿ

೧೯೫೨ರಿಂದ ೨೦೨೦ರವರೆಗೆ ಲೋಕಸಭೆಯಲ್ಲಿ ಎರಡು ಸ್ಥಾನಗಳನ್ನು ಆಂಗ್ಲೋ ಇಂಡಿಯನ್ ಸದಸ್ಯರಿಗೆ ಮೀಸಲಿರಿಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಯವರು ಆಡಳಿತಾತ್ಮಕ ಸರಕಾರದ ಸಲಹೆಯ ಮೇರೆಗೆ ಈ ಎರಡು ಸ್ಥಾನಗಳಿಗೆ ಸದಸ್ಯರನ್ನು ನಾಮನಿರ್ದೇಶನ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು. ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿ ನೇತೃತ್ವದ ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರವು, ಆಂಗ್ಲೋ-ಇಂಡಿಯನ್ ಸದಸ್ಯರನ್ನು ನೇಮಿಸುವುದನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸುವ ಮಸೂದೆಯನ್ನು ಜನವರಿ ೨೦೨೦ರಲ್ಲಿ ಸಂಸತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಮಂಡಿಸಿತ್ತು. SC, ST ಮತ್ತು ಆಂಗ್ಲೋ-ಇಂಡಿಯನ್ ಸಮುದಾಯಗಳ ಸದಸ್ಯರ ನಾಮನಿರ್ದೇಶನ ಮಾಡುವ ಅವಕಾಶ ಜನವರಿ ೨೫, ೨೦೨೦ ರಂದು ರದ್ದಾಯಿತು. ಜನವರಿ ೨೦೨೦ರಲ್ಲಿ ಮಾಡಲಾದ ಸಾಂವಿಧಾನಿಕ ತಿದ್ದುಪಡಿ ಮಸೂದೆಯ ಮೂಲಕ ಭಾರತದ ಸಂಸತ್ತು ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯ ಶಾಸಕಾಂಗಗಳಲ್ಲಿ ಮೀಸಲು ಈರಿಸಿದ್ದ ಆಂಗ್ಲೋ-ಇಂಡಿಯನ್ ಸ್ಥಾನಗಳನ್ನು ರದ್ದು ಮಾಡಲಾಯಿತು^[೫]. ಲೋಕಸಭೆಯಲ್ಲಿ ಸದಸ್ಯತ್ವ ಹೊಂದಿದ್ದ ಕೊನೆಯ ಆಂಗ್ಲೋ ಇಂಡಿಯನ್ ಸದಸ್ಯರೆಂದರೆ- ರಿಚರ್ಡ್ ಹೇ ಮತ್ತು ಜಾರ್ಜ್ ಬೇಕರ್^[೬].

ಲೋಕಸಭಾ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳು

ದೇಶದಾದ್ಯಂತ ಒಟ್ಟು ೫೩೪ ಲೋಕಸಭಾ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳು ಇವೆ.

ಈ ಲೋಕಸಭಾ ಚುನಾವಣೆಯನ್ನು ಎರಡು ಮೈತ್ರಿಕೂಟಗಳ ನಡುವಿನ ಸ್ಪರ್ಧೆ ಎಂದೇ ಹೇಳಬಹುದು. ಪ್ರಸ್ತುತ ಅಧಿಕಾರದಲ್ಲಿರುವ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಪ್ರಜಾಸತ್ತಾತ್ಮಕ ಮೈತ್ರಿಕೂಟ(ಎನ್‌ಡಿಎ) ಮತ್ತು ಐಎನ್‌ಡಿಐಎ- ಇವೇ ಆ ಎರಡು ಕೂಟಗಳು. ಇವಲ್ಲದೆ ಇನ್ನೂ ೬ ಪ್ರಮುಖ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಪಕ್ಷಗಳು- ಭಾಜಪ, ಕಾಂಗ್ರೆಸ್, ಭಾರತೀಯ ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ಪಕ್ಷ (ಮಾರ್ಕ್ಸ್‌ವಾದಿ), ಬಹುಜನ ಸಮಾಜ ಪಕ್ಷ, ನ್ಯಾಷನಲ್ ಪೀಪಲ್ಸ್ ಪಾರ್ಟಿ ಮತ್ತು ಆಮ್ ಆದ್ಮಿ ಪಕ್ಷಗಳು ತಮ್ಮ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಗಳನ್ನು ಚುನಾವಣಾ ಕಣಕ್ಕೆ ಇಳಿಸಿವೆ.

ಎನ್‌ಡಿಎಯಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟು ೪೦ ಪಕ್ಷಗಳಿದ್ದು, ಇದರಲ್ಲಿ ೨ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಪಕ್ಷಗಳು, ಉಳಿದ ೩೮ ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಪಕ್ಷಗಳು. ಅದೇ ರೀತಿ ಐಎನ್‌ಡಿಐಎ ಮೈತ್ರಿಕೂಟದಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟು ೪೦ ಪಕ್ಷಗಳಿವೆ.ಈ ಎರಡು ಮೈತ್ರಿಕೂಟಗಳ ಸದಸ್ಯ ಪಕ್ಷಗಳು ಸ್ಪರ್ಧಿಸಲಿರುವ ಲೋಕಸಭಾ ಸ್ಥಾನಗಳು ಈ ರೀತಿ ಇವೆ.