ബൊറോബുധുർ ക്ഷേത്രസമുച്ചയം

**ബൊറോബുധുർ ക്ഷേത്രസമുച്ചയം**
യുനെസ്കോ ലോക പൈതൃക സ്ഥാനം
സ്ഥാനം	ഇന്തോനേഷ്യ
Area	25.51, 64.31 ha (2,746,000, 6,922,000 sq ft)
Includes	Mendut Temple, Pawon, ബോറോബുദർ
മാനദണ്ഡം	World Heritage selection criterion (i), World Heritage selection criterion (ii), World Heritage selection criterion (vi)
അവലംബം	ലോകപൈതൃകപ്പട്ടികയിൽ രേഖപ്പെടുത്തിയിരിക്കുന്ന പ്രകാരമുള്ള പേര്592 592
നിർദ്ദേശാങ്കം	7°36′28″S 110°12′13″E / 7.60778°S 110.20361°E
രേഖപ്പെടുത്തിയത്	1991 (15th വിഭാഗം)
	[edit on Wikidata]

ബൊറോബുധുർ ക്ഷേത്രസമുച്ചയം ഇന്തോനേഷ്യയിലെ മദ്ധ്യ ജാവയിലുള്ള മൂന്നു ബുദ്ധമതക്ഷേത്രങ്ങൾ അടങ്ങിയ ലോകപൈതൃകസ്ഥാനമാണ്. ബൊറോബുധുർ, മെന്ദുത്ത്, പാവോൺ എന്നീ പ്രദേശങ്ങളിലെ അമ്പലങ്ങൾ ഇതിൽപ്പെടുന്നു. ഈ മൂന്നു ക്ഷേത്രങ്ങളും ഒരു നേറേഖയിൽ ആണ് നിൽക്കുന്നത്. ഇന്തോനേഷ്യയുടെ ബുദ്ധമതകാലഘട്ടത്തിലെ ശൈലേന്ദ്രസാമ്രാജ്യത്തിന്റെ കാലത്ത് എട്ട്, ഒമ്പത് നൂറ്റാണ്ടുകളിൽ പണികഴിപ്പിച്ചതാണ്.

യോഗ്യകർത്തായുടെ ഉത്തരപശ്ചിമദിക്കിൽ നിന്നും ഏതാണ്ട് 40 കിലോമീറ്റർ ദൂരെ സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന ഈ പ്രദേശം, ഇരട്ട അഗ്നിപർവ്വതങ്ങളായ, സുന്ദൊരൊ-സംബ്ലിങ്, മെർബാബു-മെറാപ്പി എന്നിവയുടെ ഇടയിലെ ഉയരമുള്ള പ്രദേശത്താണ് സ്ഥിതിചെയ്യുന്നത്. രണ്ടു നദികളായ പ്രോഗൊ, ഇളോ എന്നിവ രണ്ടുവശത്തുകൂടി ഒഴുകുന്നു. ^[2]

വളരെ ഫലപുഷ്ടമായ പ്രദേശമാണിത്. ഇവ കണ്ടെത്തിയശേഷം നടന്ന പുനർനിർമ്മാണഘട്ടത്തിൽ ആണ് ഈ മൂന്നു ക്ഷേത്രങ്ങളും ഒരേ നിരയിൽ ആയാണു കിടക്കുന്നത് എന്നു കണ്ടെത്തിയത്.^[3] പ്രാദേശിക ഐതിഹ്യം പ്രകാരം ഈ ക്ഷേത്രങ്ങൾക്ക് പരസ്പ്രം ബന്ധിച്ച ഇരട്ട മതിലോടുകൂടിയ കല്ലുപാകിയ പാതയുണ്ടായിരുന്നത്രെ. മൂന്ന് ക്ഷേത്രങ്ങൽക്കും ഒരേ രിതിയിലുള്ള നിർമ്മാണരിതികാണുന്നതിനാൽ ഇവ ഒരേ കാലഘട്ടത്തിലാണ് നിർമ്മിച്ചതെന്നു കാണിക്കുന്നു. ഇവയുടെ ആചാരങ്ങളും ഏതാണ്ട് ഒരുപോലെയാണെന്നു കരുതപ്പെടുന്നു. ^[4]

മ്യൂസിയങ്ങൾ

രണ്ട് മ്യൂസിയങ്ങൾ ബൊറോബുധുർ ക്ഷേത്രസമുച്ചയത്തിലുണ്ട്. കർമവിഭങ്ങ മ്യൂസിയവും സമുദ്ര രക്ഷാ മ്യൂസിയവും.

മറ്റ് പുരാവസ്തുപ്രദേശങ്ങൾ

ഇവയ്ക്കു പുറമെ മറ്റ് ഹിന്ദു, ബുദ്ധ ക്ഷേത്രങ്ങളും ഈ പ്രദേശത്ത് ചിതറിക്കിടക്കുന്നുണ്ട്. ഇതിൽ ഏറ്റവും പഴക്കമുള്ളത് സി. ഇ. 732ലെ ഗുനുങ് വുകിർ അല്ലെങ്കിൽ കാങ്ഗാൽ ഹിന്ദുക്ഷേത്രം ആണ്. ഈ ക്ഷേത്രസമുച്ചയത്തിൽനിന്നും കണ്ടെത്തിയ കാങ്ഗാൽ ലിഖിതം പ്രകാരം, ശൈവമതക്കാരനായ സഞ്ജയ ഈ പ്രദേശത്ത് ഒരു ശിവലിംഗക്ഷേത്രം നിർമ്മിച്ചു. ഈ പ്രദേശം ബൊറോബുധുർ ക്ഷേത്രസമുച്ചയത്തിൽനിന്ന് കിഴക്കായി 10 കിലോമീറ്റർ മാത്രം അകലെയാണ്. ^[5]മറ്റൊരു ക്ഷേത്രമായ ങാവൻ ക്ഷേത്രം മെന്ദുത്ത് ക്ഷേത്രത്തിന്റെ കിഴക്കുഭാഗത്ത് സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു. മറ്റൊരു ഹിന്ദു ക്ഷേത്രമായ ബാണൻ ക്ഷേത്രം പാവോൺ ക്ഷേത്രത്തിൽനിന്നും വടക്ക് നൂറുകണക്കിനു മീറ്റർ മാത്രം അകലെയാണ്. ഈ ക്ഷേത്രത്തിന്റെ ശേഷിപ്പുകൾ തിരികെ പഴയ രൂപത്തിലേയ്ക്കു പണിതെടുക്കാൻ പ്രയാസമാണ്. കാരണം പല കല്ലുകളും നഷ്ടപ്പെട്ടുപോയി. എന്നാൽ ഈ പ്രദേശത്ത് ക്ഷേത്രപരിസരത്തുനിന്നും ഹിന്ദു ദൈവങ്ങളുടെ വിഗ്രഹങ്ങൾ അധികം കേടുപാടുകൾ കൂടാതെ ലഭിച്ചു. ഇവിടെനിന്നും ലഭിച്ച ഹിന്ദു ദൈവങ്ങളായ വിഷ്ണു, ബ്രഹ്മാവ്, ശിവൻ, ഗണപതി എന്നിവരുടെ വിഗ്രഹങ്ങൾ ഇന്തോനേഷ്യയുടെ തലസ്ഥാനമായ ജക്കാർത്തയിലുള്ള ദേശീയ മ്യൂസിയത്തിൽ സൂക്ഷിച്ചിരിക്കുന്നു.