जपानमधील विज्ञान आणि तंत्रज्ञान
जपानमधील विज्ञान आणि तंत्रज्ञानाने देशाच्या वेगवान औद्योगिक आणि आर्थिक विकासाला चालना देण्यासाठी मदत केली आहे. जपान देशाला एक दिर्घ इतिहास आणि वैज्ञानिक परंपरा आहे. संशोधन आणि विकास अगदी मेईजी काळापासून चालु आहे.
दुसऱ्या महायुद्धानंतर विज्ञान आणि तंत्रज्ञान जपानमध्ये वेगाने विकसित झाले. यामुळे वाहन तंत्रज्ञान, ग्राहक इलेक्ट्रॉनिक्स, रोबोटिक्स, वैद्यकीय उपकरणे, अंतराळ संशोधन आणि चित्रपट उद्योग या उद्योगांची भरभराट झाली. जपानची अनुकरणीय शैक्षणिक प्रणाली तसेच उच्च शिक्षण संस्था तंत्रज्ञानाच्या नाविन्यासाठी आणि मदतीसाठी देशाच्या स्वीकृतीमध्ये योगदान देण्यास मदत करतात. याचा फायदा त्यांची अभियांत्रिकी प्रतिभा विकासित होण्यास होते. संशोधन आणि विकासासाठी मिळणाऱ्या उच्च स्तरावरील समर्थनामुळे जपानला ऑटोमोटिव्ह इंजिन, दूरदर्शन प्रदर्शन तंत्रज्ञान, व्हिडिओ गेम, ऑप्टिकल घड्याळे, आणि इतर अनेक क्षेत्रात मदत मिळते. जपान रोबोटिक्स, नैसर्गिक विज्ञान, एरोस्पेस एक्सप्लोरेशन आणि बायोमेडिकल संशोधन क्षेत्रात प्रगत मानला जातो आणि जागतिक नेता मानला जातो. २०२२ मध्ये जपान १३ व्या स्थानावर होता. जागतिक नाविन्यपूर्ण निर्देशांक द्वारा जागतिक बौद्धिक संपदा संघटनेद्वारे हे स्थान दिले जाते. २०२० मध्ये त्याचे स्थान १६वे होते.[१][२][३]
जपानमधील वैज्ञानिक संशोधनाला जपान सरकार विविध संस्था आणि संस्थांच्या माध्यमातून मदत करत असते. यामध्ये जपान विज्ञान आणि तंत्रज्ञान एजन्सी (科学技術振興機構), जपानची विज्ञान परिषद (अ) आणि जपान अकादमी (日本学士院) या संस्था येतात.
अंतराळ संशोधन
२००३ मध्ये तीन अंतराळ संशोधन संस्थांचे (इंस्टिट्यूट ऑफ स्पेस अँड एस्ट्रोनॉटिकल सायन्स, नॅशनल एरोस्पेस लॅबोरेटरी आणि जपानची नॅशनल स्पेस डेव्हलपमेंट एजन्सी) विलीनीकरण करून याची स्थापना करण्यात आली. या नविन संस्थेचे नाव जपान एरोस्पेस एक्सप्लोरेशन एजन्सी (जेएएक्सए) देण्यात आले. अंतराळातील उपग्रह, ग्रहांचा शोध, विमानचालन संशोधन आणि विविध अंतराळ तंत्रज्ञानाचा विकास ही संस्था करते. जॅक्साने जपानी अवजड उत्पादकांसह रॉकेटची मालिका विकसित केली आहे. जसे की मित्सुबिशी हेवी इंडस्ट्रीज. या संस्थेला जपानी प्रयोग मॉड्यूल (किबो म्हणूनही ओळखले जाते), जे लाँच केले गेले आणि जोडले गेले आंतरराष्ट्रीय अंतराळ स्थानक २००७ आणि २००८ मध्ये स्पेस शटल असेंब्ली फ्लाइट्स दरम्यान आणि एचटीव्ही २००९ मध्ये स्टेशनवर पेलोड हस्तांतरित करण्यासाठी याचा वापर केला गेला.
जपानने अनेक अंतराळवीरांना आयएसएसमध्ये काम करण्यासाठी पाठविले आहे. अंतराळ संशोधन आणि तंत्रज्ञान हस्तांतरणासह इतर आंतरराष्ट्रीय सहकार्यांना मदत केली आहे. १९९० पासून, बारा जपानी व्यक्तींनी अंतराळ उड्डाणांमध्ये भाग घेतला आहे. त्यापैकी दोन महिला होत्या. दोन जपानी अंतराळवीरांनी आयएसएसचे कमांडर म्हणूनही काम केले. यातील दुसरे अकिहिको होशिदे होते.[४]
अलिकडच्या वर्षांत, जपानच्या हायाबुसा २ या अंतराळ यानाचा वापर रयुगु नावाच्या पृथ्वीच्या जवळच्या लघुग्रहावरून नमुने गोळा करण्यासाठी आणि विश्लेषणासाठी पृथ्वीवर परत आणण्यासाठी केला गेला आहे. ही मोहीम ६ वर्ष कालावधीची होती आणि ती २०२० मध्ये संपली.[५]
अणुऊर्जा
१९७३ पासून जपानने आयात होणाऱ्या इंधनावर कमी अवलंबून राहण्याचा निर्णय घेतला. यासाठी पर्याय म्हणून अणुऊर्जाचा वापर वाढवण्याचा मार्ग यांनी घेतल. २००८ मध्ये जपानमध्ये ७ नवीन अणुभट्ट्या उघडल्या. त्यात ३ होन्शु, आणि प्रत्येकी होक्काइडो, क्युशु, शिकोकू आणि तानेगाशिमा[६] येथे स्थापित केल्या. यामुळे जपानमध्ये एकूण ५५ अणुभट्ट्या झाल्या. जगातील तो तिसरा सर्वात मोठा अणुऊर्जा वापरकर्ता बनला. अणुभट्ट्यांद्वारे जपानमध्ये ३४.५% वीज पुरवली जाते.
भूकंप, त्सुनामी, आणि थंड करणाऱ्या प्रणालीच्या अपयशामुळे फुकुशिमा पहिला अणुऊर्जा प्रकल्पाच्या परिसरात ११ मार्च २०११ रोजी अणु-आणीबाणी घोषित करण्यात आली. तेथील २० किलोमीटर (१२ मैल) परिसरात राहणाऱ्या १,४०,००० रहिवासींना हलवण्यात आले.[७]
इलेक्ट्रॉनिक्स
जपान आपल्या इलेक्ट्रॉनिक्स उद्योगासाठी प्रसिद्ध आहे. इतर देशांच्या तुलनेत, जगभरातील उद्योग आणि जपानी इलेक्ट्रॉनिक उत्पादनांचा जागतिक बाजारपेठेत मोठा वाटा आहे. जपान वैज्ञानिक संशोधन, तंत्रज्ञान, यंत्रसामग्री आणि वैद्यकीय संशोधन या क्षेत्रात जगातील तिसऱ्या क्रमांकाचा देह आहे. संशोधन आणि विकासासाठी याचा १३० अब्ज यूएसडी डॉलर्सची अर्थसंकल्पिय तरतूद असते. या मध्ये ६,७७,७३१ हून अधिक संशोधक आहेत. आशियामध्ये जपानला सर्वात जास्त विज्ञानातील नोबेल पुरस्कार मिळाले आहेत. (पहा देशानुसार नोबेल पुरस्कार विजेत्यांची यादी)
जपानमध्ये मोठ्या प्रमाणात आंतरराष्ट्रीय कॉर्पोरेट समूह आहेत. या यादीमध्ये फुजी (देशाचा पहिला विकास इलेक्ट्रॉनिक संगणक, फुजीसी१९९९) आणि सोनी येतात. सोनी, पॅनासोनिक, कॅनन, फुजीत्सु, हिताची, तीक्ष्ण, एनईसी, निन्टेन्डो, एपसन आणि तोशिबा जगातील सर्वात प्रसिद्ध इलेक्ट्रॉनिक्स कंपन्यांपैकी एक आहेत. टोयोटा, होंडा, निसान, मझदा, मित्सुबिशी, सुझुकी आणि, सुबारू या व्यतिरिक्त, जगातील प्रसिद्ध कार कंपन्या आहेत.
असा अंदाज आहे की अजूनही जमिनीत असलेल्या ज्ञात साठांच्या तुलनेत जगातील १६% सोने आणि २२% चांदी जपानमध्ये इलेक्ट्रॉनिक तंत्रज्ञानात आहे.[८]
रोबोटिक्स
जपान रोबोटिक्स साठी देखील प्रसिद्ध आहे. जपानमध्ये अनेक प्रकारचे रोबोट्स आहेत. जे रेस्टॉरंट्स, रुग्णालये, उद्याने किंवा वेगवेगळ्या कंपन्यांमध्ये वापरले जातात.[९] जपानी संशोधन कंपन्या प्रगत संशोधन करत आहेत. त्यांनी एआय रोबोट्स बनवली आहेत कि जे माणसाच्या कामाची नक्कल करू शकतात.[१०]
औषध आणि आरोग्य सेवा
जपान बायोमेडिकल संशोधनाच्या क्षेत्रात पुढे आहे. २०१५ मध्ये, देशाने जपान एजन्सी फॉर मेडिकल रिसर्च अँड डेव्हलपमेंट ची स्थापना केली. याचे काम जैववैद्यकीय संशोधन आणि विकास प्रकल्पांची अंमलबजावणी करण्यात मदत करणे आणि क्लिनिकल संशोधनासाठी आधारभूत संरचना सुधारणे. जपानमध्ये वैद्यकीय संशोधन सामान्यतः विविध राष्ट्रीय विद्यापीठ आणि खाजगी विद्यापीठ संशोधन रुग्णालयांमध्ये होते. या संशोधन रुग्णालयांमध्ये टोकियो विद्यापीठ रुग्णालय, तोहोकू विद्यापीठ रुग्णालय आणि केयो विद्यापीठ रुग्णालय यांचा समावेश आहे.
दहा जपानी महान शोधक
१९८५ मध्ये औद्योगिक हक्क प्रणालीच्या निर्मितीच्या शतकपूर्तीच्या निमित्ताने जपान पेटंट ऑफिसने दहा जपानी शोधकांची निवड केली होती. यांच्या शोधाने जपानच्या वेगवान औद्योगिक विकास आणि वैज्ञानिक संशोधनात योगदान दिले. या शोधकांची यादी खालील प्रमाणे आहे:[११]
- साकीची तोयोदा(豊田佐吉): पेटंट क्रमांक ११९५, मानवी-चालित लाकडी विणकाम मशीन
- कोकिची मिकिमोटो(御木本幸吉): पेटंट क्रमांक २६७९, सुसंस्कृत मोती
- जोकिची ताकामाइन(): पेटंट क्रमांक ४७८५, ॲड्रेनालाईन
- किकुनाई इकेदा(): पेटंट क्रमांक १४८०५, सोडियम ग्लूटामेट
- उमेटारो सुझुकी(鈴木梅太郎): पेटंट क्रमांक २०७८५, व्हिटॅमिन बी 1
- क्योटा सुगीमोटो(杉本京太): पेटंट क्रमांक ३७८७७, जपानी टायपर
- कोटारो होंडा(本多光太郎): पेटंट क्रमांक ३२३३४, केएस स्टील
- हिदेत्सुगी यागी(): पेटंट क्रमांक ६९११५, यागी-उडा अँटेना
- यासुजीरो निवा(丹羽保次郎): पेटंट क्रमांक ८४७२२, फोटोटेलिग्राफी पद्धत
- टोकुशिची मिशिमा(三島徳七): पेटंट क्रमांक ९६३७१, एमकेएम स्टील