گیاهون
گیاهون | |
---|---|
رج مرتبه | قلمرو [۱] | Q36732Check for unknown parameters
علمی طبقهبندی | |
محدوده: | یوکاریوت |
قلمرو: | گیاهون ارنست هکل ۱۸۶۶[۲]شابلون:Verify source |
علمی نوم | |
Plantae[۱] ارنست هکل ، ۱۸۶۶ | |
گیاهون عکس نگارخنه - ویکیمدیا تلمبار | |
کد ره دچیین - دچیین |
گیاهون زندهموجوداتِ اتا گتِ دسته هستنه که شه دار، واش، چماز، وگلیز، کاکتوس و ساکولنتها ره شامل وونّه. گیاهون ِطبقهبندی، چندسلولی ِموجوداتِ رج دله دره که یوکاریوتها قلمرو دله قرار گیرنه و اکثراً فتوسنتز پشتی زندگی کننه. گیاهِ بدنه ونه بیخ (=ریشه)، انباره (=ساقه) و ولگ (=برگ) داره و همینسه مثلاً گوشکون دسته، گیاهون ِجیرگروه حساب ننه.[۳] گیاهونی که فتوسنتز کنّه، باعث وونّه که اکسیجن تولید وونه و زمینِ درصد زیادی از اُکسیجن ره گیاهون تأمین کنّه.[۳] دکّل بعضی گیاهون هم درنه که شه نتونّه فتوسنتز پشتی زنده بموندن و شه نیاز ره انگل واری بدست یارنه و اتی موجودِ تن ماسنّه تا ونجه شه خِراک ره هکشن؛ البته گیاهونِ اینتا دسته هم شه میوه، تیم و گول دارنه ولی وشون بیخ ِشکل اتی بیّه که انگل دستوری اتی گیاهونِ خِراک ره بدزده. بعضی گیاهونِ تولید مثل جنسی هسته و بعضیشون غیرجنسی هستنه.[۴] گیاهون ره بعضی گدر وشون ِعُمرِ جا رجوَندی کانّه؛ بعضیشون یکسال، بعضی دِ سال و اتی هم چندساله عُمر دارنه.
سرجمع، حدود ۴۲۰۰۰۰ جور گیاه دنیا دله درنه که اکثراً تیمدارون جیردسته درنه و شه زندهبیین گدر، تیم یلنه تا تکثیر بوون. اکثراً گیاه نتونده حرکت هاکنه و آزادِ اراده ندارنه.[۵] گیاهون دنیایِ اصلی پایهئون جا هستنه. آدمیزاد شه خِراک، شه دِوا و خله مواد ره گیاه وَر جه عمل یارنه.[۶]
جیر بخشون
جیردسته | چلّه | نمونه عکس | توضیح |
---|---|---|---|
سبز وگلیزون Green algae | کلروفیتا Chlorophyta | این دسته بین ۳٬۸۰۰[۷] تا ۴٬۳۰۰[۸] جور دارنه که هنتا طبیعت دله درنه. قدیمتر تموم وگلیز خانواده ره این دسته دله قرار دانه که حدود ۷ هزار جور گیاه بییه ولی اسا وشون ِدستهبندی ره تغییر هدانه و دیگه تموم وگلیزها ره گیاه ندونّه چون بعضیشون فتوسنتز نکنّه. | |
چاروفیتا Charophyta | بین ۲٬۸۰۰[۹] ۴ تا ۶ هزار[۱۰]جور دارنه. اینان هم اتی وگلیز هستنه که وشون ره سنگخزهتبارون هم گننه. | ||
خزهتبارها Bryophytes | مارکانتیوفیتا Marchantiophyta | بین ۶ هزار تا ۸ هزار جور هستنه[۱۱] ویشته پچیک-پچیک هستنه و نمدار جا درنه. وشون هم گامتوفیت هستنه که یعنن وشون سلول دله فقط اتسری ژنتیکی اطلاعات کته. وشون ره جـِگَرواشتبارون هم گننه. | |
آنتوسروتوفیتا Anthocerotophyta | بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ جور هستنه[۱۲] وشون غیر آوندی هستنه و وشون ره شاخواشتبارون هم گننه. | ||
بریوفیتا Bryophyta | ۱۲ هزار جور دارنه.[۱۳] این دسته هم غیرآوندی و نمدار ِمناطقِ بومی هستنه. وشون ره «خزه» هم گننه و اولین گیاهونی بینه که بنه سر در بمونه و وشون ِاولیه بدنه اتکه بیخ، امباره و ولگ ره موندنه. وشون هاگ جه غیرجنسی تکثیر وونه. | ||
چماز تبارون Pteridophytes | لیکوپودیوفیتا Lycopodiophyta | این دسته ۱٬۲۰۰ جور هستنه.[۱۴] وشون خَوِر وِرگِپنجهتبارون هم گننه. وشون آوند دارنه. این دسته حدود ۴۱۰ میلیون سال قدمت جه، قدیمیترین دسته هستنه که آوند دارنه.[۱۵]این چلّه هم هاگ جه تکثیر وونه.[۱۶] | |
پتریدوفیتا Pteridophyta | ۱۱٬۰۰۰ جور «چماز» وجود دارنه.[۱۴] آوندی گیاهونِ اولیه شکل جه تکامل پیدا هکردنه و وشون ولگه کامل بیّه. وشون ولگهدار گیاه، زمونی رُش کفنه که تیم اِلنه. | ||
تیمدارون Seed plants | سیکادوفیتا Cycadophyta | ۱۶۰ جور هسته.[۱۷] پایانخل یا نخلمونا چماز اتی گیاهون هستنه که وشون قدمت تا پرمین دوره رسنه. دایناسورها این نخلمونا گیاهون جه خِراک خِردنه. | |
گینکوفیتا Ginkgophyta | فقط اتا زنده جور ونجه باقی بمونسته.[۱۸] گینکو یا جینکو، اتا از قدیمیترین جوره گیاهونی هسته که هنتا زمین دله دره. ونه ولگ ره بعنوان دِوا قرنها مردم کار زننه. ونه ولگه حافظه، تمرکز و یادگیری وسّه مفید هسته. | ||
پینوفیتا Pinophyta | ۶۳۰ جور هسته.[۱۴] مَخروطیان اتی همیشهسبز و تیمدار گیاه هستنه که ویشته معتدل جا در انّه. وشون امباره چو وونه. وشون ولگه ویشته باریک و سوزنی هسته و ونه دله ثابتِ رگ دارنه. وشون گِرو هم مخروطی شکل دارنه. کاج، سرو، سرخ دار، صنوبر و... این چلّه دله درنه.[۱۹] | ||
گنتوفیتا Gnetophyta | ۷۰ جور دارنه.[۱۴] گنتومتبارون سهتا سررجه هستنه که اتا چلّه دله قرار گیرنه. وشون تیمدار هستنه ولی وشونِ آوند چو جنس ره دارنه. | ||
ماگنولفیتا Magnoliophyta | این دسته ۲۵۸٬۶۵۰ جور دارنه.[۲۰] اینتا چلّه خله تنوع دارنه. گلدار گیاهان ِقدمت تا ۴۲۵ میلیون سال جه رسنه و کشاورزی مهمترین عنصر هستنه که بینج، کل گندم، گندم، جو، لله شکر و... این چلّه دله درنه. |
نگارخنه
- نخل پالمیرای آسیایی
- The fruits of Palmyra Palm tree, نخل پالمیرای آسیایی (locally called Thaati Munjelu) sold in a market at Guntur, India.
- Turmeric rhizome
- Sweet potato, Ipomoea batatas, Maui Nui Botanical Garden
- Pandanus amaryllifolius
- California Papaya
- Carica papaya, cultivar 'Sunset'
- Cymbopogon citratus, lemon grass, oil grass
- Pachyrhizus erosus bulb-root. Situgede, Bogor, West Java, Indonesia.
- Fuji (apple)
- Sprouting shoots of Sauropus androgynus
- Cocos nucifera
- Solenostemon scutellarioides