ଲେପ୍ଟୋସ୍ପାଇରୋସିସ୍
ଲେପ୍ଟୋସ୍ପାଇରୋସିସ୍ (ଇଂରାଜୀରେ Leptospirosis) ବା କ୍ଷେତ୍ର ଜ୍ୱର (ଇଂରାଜୀରେ field fever),[୧] ବା ମୂଷା ଧରାଳିଙ୍କ ପୀତବର୍ଣ୍ଣ (ଇଂରାଜୀରେ rat catcher's yellows),[୨] ବା ପ୍ରିଟିବିଆଲ ଜ୍ୱର (ଇଂରାଜୀରେ pretibial fever)[୩] ଏକ ପ୍ରକାର ସଂକ୍ରମଣ ଯାହା ଠିପି ଖୋଲିବା କର୍କସ୍କ୍ରୁ ଭଳି ଦେଖାଯାଉଥିବା ଜୀବାଣୁ ଲେପ୍ଟୋସ୍ପାଇରାଦ୍ୱାରା ହୁଏ । ସାମାନ୍ୟ ମୁଣ୍ଡବଥା, ଜ୍ୱର ଓ ମାଂସପେଶୀ ଯନ୍ତଣାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ରୋଗ ଗମ୍ଭୀର ହେଲେ ଫୁସଫୁସରୁ ରକ୍ତ କ୍ଷରଣ ହୁଏ ଓ ମେନିଞ୍ଜାଇଟିସ ହୋଇପାରେ ।[୪][୫] ଜଣ୍ଡିସ୍, କିଡନି ଫେଲ୍ ଓ ରକ୍ତସ୍ରାବ ଏକତ୍ର ଜଣେ ରୋଗୀଠାରେ ଦେଖାଗଲେ ତାହାକୁ ୱେଲ୍ସ୍ ରୋଗ ( Weil's disease) କୁହାଯାଏ ।[୫] ଫୁସଫୁସରେ ଅତ୍ୟଧିକ ରକ୍ତସ୍ରାବ ହେଲେ ତାହାକୁ ଗମ୍ଭୀର ଫୁସଫୁସୀୟ ରକ୍ତସ୍ରାବ ସିଣ୍ଡ୍ରୋମ ହୁହାଯାଏ । [୫]
| ଲେପ୍ଟୋସ୍ପାଇରୋସିସ୍ | |
|---|---|
 ଅନ୍ଧକାର କ୍ଷେତ୍ର ଅଣୁବୀକ୍ଷଣ (ଇଂରାଜୀରେ dark-field microscope) ମାଇକ୍ରୋସ୍କୋପ ତଳେ ଲେପ୍ଟୋସ୍ପାଇରା ୨୦୦ ଗୁଣ ବଡ଼ ଆକାରରେ ଦେଖାଯାଉଛି । | |
| ଶ୍ରେଣୀବିଭାଗ ଓ ବାହାର ସ୍ରୋତ | |
| ସ୍ପେଶାଲିଟି | ସଂକ୍ରାମକ ରୋଗ[*] |
| ଆଇସିଡ଼ି-୧୦ | A27. |
| ଆଇସିଡ଼ି-୯-ସିଏମ୍ | 100 |
| ଓଏମ୍ଆଇଏମ୍ | 607948 |
| ରୋଗ ଡାଟାବେସ | 7403 |
| ମେଡ଼ିସିନ-ପ୍ଲସ | 001376 |
| ଇ-ମେଡ଼ିସିନ | med/1283 emerg/856 ped/1298 |
| Patient UK | ଲେପ୍ଟୋସ୍ପାଇରୋସିସ୍ |
| MeSH | C01.252.400.511 |
ମାନବ ଶରୀରରେ ୧୩ ଜେନେଟିକ୍ ଟାଇପର ଲେପ୍ଟୋସ୍ପାଇରା ରୋଗ କରାଇପାରନ୍ତି ।[୬] ଉଭୟ ଗୃହପାଳିତ ଓ ବନ୍ୟ ପଶୁମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଏହି ରୋଗ ବ୍ୟାପିପାରେ ।[୫] ଏହି ରୋଗ ବ୍ୟାପିବାରେ ମୂଷାଭଳି(ରୋଡେଣ୍ଟ) ସାଧାରଣ ଜୀବମାନେ ଅଧିକ ଅଂଶ ଗ୍ରହଣ କରିଥାନ୍ତି ।[୭] ମାନବ ଦେହର ଚର୍ମ, ଆଖି, ପାଟି ଓ ନାକର ଖଣ୍ଡିଆ ସ୍ଥାନ ସଂକ୍ରମିତ ପଶୁ ମୁତ୍ର କିମ୍ବା ମୂତ୍ର ମିଶ୍ରିତ ଜଳ ବା ମୃତ୍ତିକା ସଂସ୍ପର୍ଶରେ ଆସିଲେ ରୋଗ ବ୍ୟାପେ ।[୪][୮] ବିକାଶଶୀଳ ଦେଶମାନଙ୍କର ସହରରେ ବାସକରୁଥିବା ଚାଷୀ ଓ ଗରିବ ଲୋକମାନେ ଏହି ରୋଗ ଅଧିକ ଭୋଗନ୍ତି ।[୫] ବିକଶିତ ଦେଶରେ ଉଷ୍ମ ଆର୍ଦ୍ର ଜଳବାୟୁରେ କାମକରୁଥିବା ଲୋକଙ୍କର ଏହି ରୋଗ ଅଧିକ ହୁଏ । [୪] ରୋଗୀର ରକ୍ତରେ ଜୀବାଣୁର ଡିଏନଏ ମିଳିଲେ ବା ଆଣ୍ଟିବଡି ମିଳିଲେ ରୋଗ ନିର୍ଣ୍ଣୟ ହୁଏ ।[୯]
ମାନବ ଶରୀରରେ ୧୩ ଜେନେଟିକ୍ ଟାଇପର ଲେପ୍ଟୋସ୍ପାଇରା ରୋଗ କରାଇପାରନ୍ତି ।[୬] ଉଭୟ ଗୃହପାଳିତ ଓ ବନ୍ୟ ପଶୁମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଏହି ରୋଗ ବ୍ୟାପିପାରେ ।[୫] ଏହି ରୋଗ ବ୍ୟାପିବାରେ ମୂଷାଭଳି(ରୋଡେଣ୍ଟ) ସାଧାରଣ ଜୀବମାନେ ଅଧିକ ଅଂଶ ଗ୍ରହଣ କରିଥାନ୍ତି ।[୭] ମାନବ ଦେହର ଚର୍ମ, ଆଖି, ପାଟି ଓ ନାକର ଖଣ୍ଡିଆ ସ୍ଥାନ ସଂକ୍ରମିତ ପଶୁ ମୁତ୍ର କିମ୍ବା ମୂତ୍ର ମିଶ୍ରିତ ଜଳ ବା ମୃତ୍ତିକା ସଂସ୍ପର୍ଶରେ ଆସିଲେ ରୋଗ ବ୍ୟାପେ ।[୪][୧୦] ବିକାଶଶୀଳ ଦେଶମାନଙ୍କର ସହରରେ ବାସକରୁଥିବା ଚାଷୀ ଓ ଗରିବ ଲୋକମାନେ ଏହି ରୋଗ ଅଧିକ ଭୋଗନ୍ତି ।[୫] ବିକଶିତ ଦେଶରେ ଉଷ୍ମ ଆର୍ଦ୍ର ଜଳବାୟୁରେ କାମକରୁଥିବା ଲୋକଙ୍କର ଏହି ରୋଗ ଅଧିକ ହୁଏ । [୪] ରୋଗୀର ରକ୍ତରେ ଜୀବାଣୁର ଡିଏନଏ ମିଳିଲେ ବା ଆଣ୍ଟିବଡି ମିଳିଲେ ରୋଗ ନିର୍ଣ୍ଣୟ ହୁଏ ।[୯]
ସଂକ୍ରମିତ ପଶୁମାନଙ୍କ ସଂସ୍ପର୍ଶରେ ଆସୁଥିବା ଲୋକ ଗ୍ଲୋଭ୍ସ ପିନ୍ଧି ପଶୁଙ୍କ ଯତ୍ନ ନେଇ, ତାଙ୍କ କାମ କରିସାରି ଭଲରୁପେ ହାତ ଧୋଇ ଓ ଅଞ୍ଚଳରେ ରୋଡେଣ୍ଟ ସଂଖ୍ୟା କମ୍ କରି ଏହି ରୋଗ ପ୍ରତିରୋଧ କରିହୁଏ ।[୪] ଟୁରିଷ୍ଟମାନଙ୍କୁ ଆଣ୍ଟିବାୟୋଟିକ ଡକ୍ସିସାଇକ୍ଲିନ ଦେବାଦ୍ୱାରା କିଛି ଉପକାର ହେବା ଜଣାଯାଏନାହିଁ ।[୪] ଅଳ୍ପ କେତେକ ପ୍ରକାର ଲେପ୍ଟୋସ୍ପାଇରା ନିମନ୍ତେ ଟିକା ମିଳୁଛି ଯାହା ବ୍ୟାପିବା ସଙ୍କଟରୁ ରକ୍ଷା କରିବ ।[୪] ଡକ୍ସିସାଇକ୍ଲିନ, ପେନିସିଲିନ କିମ୍ବା ସେଫଟ୍ରିଆକ୍ସନ ଔଷଧ ଦେଇ ଚିକିତ୍ସା କରାଯାଏ ।[୪] ୱେଲ୍ସ ରୋଗ ଓ ଉତ୍କଟ ଫୁସଫୁସୀୟ ରକ୍ତସ୍ରାବ ହେଲେ ମୃତ୍ୟୁ ହାର ଯଥାକ୍ରମେ ୧୦%ରୁ ୫୦% ହୁଏ, ଚିକିତ୍ସା କଲେ ମଧ୍ୟ ।[୫]
ହିସାବରୁ ଦେଖାଯାଇଛି, ପ୍ରତି ବର୍ଷା ୭ରୁ ୧୦ ନିୟୁତ ଲୋକ ଲେପ୍ଟୋସ୍ପାଇରୋସିସ୍ ରୋଗରେ ସଂକ୍ରମିତ ହୁଅନ୍ତି ।[୧୧] ଏହି ରୋଗର ମୃତ୍ୟୁ ସଂଖ୍ୟାର ସଠିକତା ଜଣାପଡ଼ୁନାହିଁ ।[୧୧] ଗ୍ରୀଷ୍ମାଞ୍ଚଳରେ ଏହି ରୋଗ ହେଉଥିଲେ ମଧ୍ୟ ସବୁ ସ୍ଥାନରେ ହୋଇପାରିବ ।[୪] ବିକାଶଶୀଳ ଦେଶମାନଙ୍କର ବସ୍ତି ଅଞ୍ଚଳରେ ଏହା ମଡ଼କ ବା ଏପିଡେମିକ ଆକାର ଧାରଣ କରିପାରେ ।[୫] ସର୍ବପ୍ରଥମେ ୱେଲ ସନ ୧୮୮୬ରେ ଏହା ରୋଗ ବିଷୟରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଥିଲେ ।[୪] ସଂକ୍ରମିତ ପଶୁମାନଙ୍କର ଲକ୍ଷଣ ନାସ୍ତି, ସ୍ୱଳ୍ପ ବା ଉତ୍କଟରୁପେ ଦେଖାଯାଇପାରେ ।[୬] ପଶୁ ଭେଦରେ ଲକ୍ଷଣ ଫରକ୍ ଆସେ ।[୬] କେତେକ ପଶୁଙ୍କର ପ୍ରଜନନ ପଥରେ ଲେପ୍ଟୋସ୍ପାଇରା ଥିବାରୁ ଯୌନ ସମ୍ପର୍କ ସମୟରେ ରୋଗ ସଞ୍ଚରଣ ହୁଏ ।[୧୨]