AVRO (turniej szachowy)

Pierwszy turniej AVRO rozegrany został w dniach 6–27 listopada 1938 r. i do dziś uważany jest za jeden z najsilniej obsadzonych szachowych turniejów w historii. Do udziału zaproszono ośmiu najlepszych wówczas zawodników świata: aktualnego mistrza świata Aleksandra Alechina, eks-mistrzów José Raúla Capablankę i Maxa Euwe oraz potencjalnych przeciwników Alechina w następnym meczu o szachową koronę: Michaiła Botwinnika, Paula Keresa, Samuela Reshevsky'ego i Salomona Flohra. Właśnie wybór kolejnego przeciwnika dla Alechina był najważniejszym celem turnieju, w ówczesnych bowiem czasach panujący mistrz sam wybierał sobie przeciwnika spośród wybitnych szachistów, w dodatku zobowiązując go do wniesienia wysokiej opłaty za samą tylko możliwość stoczenia pojedynku.

Turniej rozegrano systemem dwukołowym na dystansie 14 rund. Poszczególne rundy rozgrywane były w 10 różnych miastach, co było wydarzeniem wyjątkowym i powodowało dodatkowe utrudnienia (praktycznie codzienne podróżowanie):

Pierwszych czterech zawodników otrzymało nagrody pieniężne w wysokości 1000, 750, 500 i 400 guldenów. Turniej zakończył się wspólnym zwycięstwem Paula Keresa i Reubena Fine'a, ale z powodu lepszego systemu wartościowania jego triumfatorem ogłoszono estońskiego szachistę, który w dodatku jako jedyny nie przegrał partii. Jednakże do zrealizowania głównego celu turnieju nie doszło, bowiem Alechin odmówił podpisania umowy z Keresem i tym samym nie dopuścił go do rozegrania z nim meczu o mistrzostwo świata, tłumacząc się tym, iż pierwszeństwo do tego spotkania ma oficjalny kandydat Międzynarodowej Federacji Szachowej, Salomon Flohr. Paul Keres zaproponował wówczas rozegranie meczu Alechin–Keres w 1940 r., dając do zrozumienia, iż okres ten jest mu niezbędny do prawidłowego przygotowania się do tak ważnego dla niego pojedynku, ale i tę propozycję Alechin odrzucił, motywując ją ewentualną stratą tytułu w meczu z Flohrem. Paradoksalnie do meczu Alechina z Flohrem również nie doszło, gdyż wkrótce po zakończeniu turnieju AVRO mistrz świata ogłosił, iż z powodu bardzo słabego występu Flohra w tym turnieju nie uznaje go już za kandydata do walki o mistrzostwo świata. Było to jednak stanowisko oficjalne, prawdziwym powodem niedopuszczenia do meczu z Flohrem była umowa Alechina z Michaiłem Botwinnikiem, która wskazywała radzieckiego szachistę jako pretendenta pod warunkiem zorganizowania meczu w Związku Radzieckim, z tym że Alechin miał zostać oficjalnie zaproszony do ZSRR przez rząd tego kraju pół roku przed rozpoczęciem meczu (Alechin był rosyjskim emigrantem). Jednak i do tego pojedynku nie doszło z powodu zaostrzającej się sytuacji politycznej i wybuchu II wojny światowej.

Według Jeffa Sonasa, autora systemu Chessmetrics, turniej AVRO 1938 był najsilniej obsadzonym turniejem w historii szachów (data zestawienia: 07.12.2009)^[1].

Wyniki końcowe

Miejsce	Zawodnicy	Państwo	1	2	3	4	5	6	7	8	Punkty
1	Paul Keres	Estonia	X	1 ½	½ ½	½ ½	1 ½	½ ½	1 ½	½ ½	8½
2	Reuben Fine	USA	0 ½	X	1 ½	1 0	1 0	1 1	½ ½	1 ½	8½
3	Michaił Botwinnik	ZSRR	½ ½	0 ½	X	½ 0	1 ½	1 ½	½ 1	½ ½	7½
4	Max Euwe	Holandia	½ ½	0 1	½ 1	X	0 ½	0 ½	0 1	1 ½	7
5	Samuel Reshevsky	Stany Zjednoczone	0 ½	0 1	0 ½	1 ½	X	½ ½	½ ½	1 ½	7
6	Aleksandr Alechin	Francja	½ ½	0 0	0 ½	1 ½	½ ½	X	½ 1	½ 1	7
7	José Raúl Capablanca	Kuba	0 ½	½ ½	½ 0	1 0	½ ½	½ 0	X	½ 1	6
8	Salomon Flohr	Czechosłowacja	½ ½	0 ½	½ ½	0 ½	0 ½	½ 0	½ 0	X	4½

Drugi turniej AVRO zorganizowano po 35 latach w Hilversum, dla uczczenia pamięci turnieju z 1938 roku. Formuła rozgrywek pozostała taka sama (8 zawodników, system dwukołowy, 14 rund), jednakże jego obsada była o wiele słabsza, nie wystąpił bowiem żaden z żyjących wówczas eks-mistrzów świata (ówczesny mistrz Bobby Fischer po zdobyciu w 1972 r. tytułu wycofał się z gry turniejowej).

Wyniki końcowe

Miejsce	Zawodnicy	Ranking	Punkty
1	László Szabó	2555	9½
2	Jefim Geller	2590	9½
3	Ljubomir Ljubojević	2550	8½
4	Ulf Andersson	2535	6½
5	Lew Poługajewski	2645	6
6	Borislav Ivkov	2520	6
7	Gyula Sax	2445	6
8	Jan Timman	2480	4

• W.Litmanowicz, J. Giżycki, "Szachy od A do Z", tom I, Warszawa 1986, str. 53-55

• AVRO 1938. endgame.nl. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-24)]. (ang.)
• AVRO 1938 (ang.)
• AVRO 1973 (ang.)