Cormogonida
Cormogonida – hipotetyczny klad stawonogów, obejmujący wszystkie ich współczesne grupy tj. szczękoczułkowce (Euchelicerata) i żuwaczkowce (Madibulata), z wyjątkiem kikutnic.
Cormogonida | |
Zrzavý et alli, 1998 | |
Pająk Gasteracantha cancriformis | |
Motyl rusałka pawik | |
Systematyka | |
Domena | |
---|---|
Królestwo | |
Podkrólestwo | |
Nadtyp | |
(bez rangi) | Panarthropoda |
Typ | |
(bez rangi) | Cormogonida |
W systematyce dominującym poglądem jest łączenie kikutnic (Pycnogonida) i właściwych szczękoczułkowców (Euchelicerata) w podtyp szczękoczułkopodobnych (Chelicerata, Arachnomorpha)[1][2]. Na przełomie XX i XXI wieku zauważalność zyskał jednak alternatywny pogląd, umieszczający kikutnice jako grupę siostrzaną dla kladu obejmującego wszystkie pozostałe współcześnie żyjące gromady stawonogów[2]. Taki hipotetyczny klad w 1998 J. Zrzavý, V. Hypša i M. Vlásková nazwali Cormogonida od greckich słów: κορμός (pień, tu: korpus) i γόνος (genitalia). Nazwa ta odnosi się do proponowanej przez autorów autapomorfii kladu: umiejscowienia otworów płciowych (gonoporów) na segmentach tułowia lub odwłoka, a nie na ruchomych, nasadowych członach odnóży jak u kikutnic[3]. Inne cechy charakterystyczne dla Cormogonida to obecność formującej się zdwupłatowej zawiązki (ang. labral anlagen) wargi górnej lub jej narządu homologicznego (u kikutnic wargi tej brak zupełnie), obecność ścięgien międzysegmentalnych[2][4] czy występowanie nefrydiów[4]. Poza tym jako potencjalne plezjomorfie zachowane u kikutnic, a nieobecne u Cormogonida wymienia się umiejscowienie otworu gębowego na końcu ryjka i Y-kształtny przekrój gardzieli[2]. Monofiletyzm Cormogonida wsparły molekularno-morfologiczne analizy filogenetyczne Zrzavego i innych z 1998[3] oraz Giribeta i innych z 2001[5], a także morfologiczna część analizy Edgecombe’a i innych z 2000[6].
Kladogram współczesnych Panarthropoda z pracy Dunlopa (2005), bazujący na analizach molekularnych i morfologicznych kilku wcześniejszych autorów[4]
|
Monofiletyzmowi Cormogonida przeczą liczne inne badania molekularne i molekularano-morfologiczne. Szczękoczułkopodobne (szczękoczułkowce+kikutnice) rozpoznane zostały jako klad m.in. w wynikach: analizy łączonej Edgecombe’a i innych z 2000[6], Regiera i innych z 2010[7] czy Lozano-Fernandeza i innych z 2019[8]. Sugerowana autapomorfia grupy w postaci gonoporów na korpusie może również uznana zostać za cechę plezjomorficzną, jako że występuje u bazalnych Panarthropoda tj. pazurnic i niesporczaków. Ryjek kikutnic jest powszechniej akceptowany jako ich cecha autapomorficzna i możliwe, że warga górna uległa w ich linii rozwojowej wtórnemu zanikowi wraz z ewolucją tego typu narządów gębowych[4].