Gibbon (rodzaj)

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Chinach, Mjanmie, Laosie, Kambodży, Wietnamie, Tajlandii, Malezji i Indonezji^[14][15][16].

Długość ciała 40,8–58,5 cm; masa ciała samców 4,1–7,8 kg, samic 3,9–7,3 kg^[15][17].

Rodzaj zdefiniował w 1811 roku niemiecki zoolog Johann Karl Wilhelm Illiger w publikacji swojego autorstwa o tytule Prodromus systematis mammalium et avium^[1]. Na gatunek typowy Illiger wyznaczył (oznaczenie monotypowe) gibbona białorękiego (H. lar).

Etymologia

• Gibbon: fr. gibbon „gibbon”, od starofr. giboin, od frank. geba-win „przyjacielski prezent”^[18]. Gatunek typowy: Simia longimana Schreber, 1774 (= Homo lar Linnaeus, 1771).
• Hylobates (Hilobates): gr. ὑλοβατης hulobatēs „przebiegający lasy”, od ὑλη hulē „las, teren lesisty”; βατης batēs „piechur”, od βατεω bateō „stąpać”, od βαινω bainō „chodzić”^[1][19].
• Satyrus: gr. σατυρος saturos „satyr”^[20]. Gatunek typowy: Satyrus niger Oken, 1816 (= Homo lar Linnaeus, 1771).
• Laratus: etymologia niejasna, Gray nie wyjaśnił pochodzenia nazwy zwyczajowej^[6]; być może od epitetu gatunkowego Homo lar Linnaeus, 1771 (łac. lar, laris „bóstwo strzegące domu” lub „dom, mieszkanie”)^[21]. Gatunek typowy: Homo lar Linnaeus, 1771.
• Cheiron: Chiron (gr. Χειρων Cheirōn, łac. Chiron) w mitologii greckiej był najmądrzejszym i najbardziej cywilizowanym z centaurów (nazwa Cheiron przypuszczalnie nawiązuje do gr. χειρ kheir, χειρος kheiros „dłoń” w nawiązaniu do rozwoju rąk i dłoni u gibbonów)^[22]. Gatunek typowy: Homo lar Linnaeus, 1771.
• Brachiopithecus: gr. βραχιων brakhiōn, βραχιονος brakhionos „ramię”; πιθηκος pithēkos „małpa”^[23]. Gatunek typowy: nie przypisany.
• Methylobates: gr. μετα meta „pomiędzy, pośród”; rodzaj Hylobates Illiger, 1811^[24]. Gatunek typowy: nie przypisany.
• Brachitanytes (Brachytanytes): gr. βραχιων brakhiōn, βραχιονος brakhionos „ramię”; τανυστυς tanustus „napinanie”^[11]. Gatunek typowy: Symphalangus klossi Miller, 1903.

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące gatunki^{[25][17][14][13]}:

• Hylobates pileatus J.E. Gray, 1861 – gibbon czapkowy
• Hylobates lar (Linnaeus, 1771) – gibbon białoręki
• Hylobates agilis F. Cuvier, 1821 – gibbon czarnoręki
• Hylobates albibarbis Lyon, 1911 – gibbon białobrody
• Hylobates muelleri W. Martin, 1841 – gibbon borneański
• Hylobates abbotti Kloss, 1929 – gibbon szary
• Hylobates funereus I. Geoffroy Saint-Hilaire, 1850 – gibbon skromny
• Hylobates moloch (Audebert, 1798) – gibbon srebrzysty
• Hylobates klossii (G.S. Miller, 1903) – gibbon karłowaty

• T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. DOI: 10.5962/bhl.title.39809. (ang.).