Kniażyce (obwód mohylewski)

Dawniej miasteczko. W 1506 król Polski Aleksander Jagiellończyk przekazał Kniażyce w dożywocie swojej żonie Helenie Moskiewskiej.

W Rzeczypospolitej Obojga Narodów Kniażyce należały do województwa mścisławskiego. W wyniku I rozbioru Polski weszły w skład Imperium Rosyjskiego. W pobliżu miasteczka leżał majątek ziemski o tej samej nazwie. W XIX w. był on początkowo własnością Makowieckich, następnie gubernatora Beklemiszewa, a od 1881 Dziczkańców.

W carskiej Rosji położone były w guberni mohylewskiej, w powiecie mohylewskim. Od XIX w. były siedzibą zarządu gminy. Następnie w granicach Związku Sowieckiego. Od 1991 w niepodległej Białorusi.

Kościół i klasztor dominikanów

W 1681 Konstanty Władysław Pac ufundował tu klasztor dominikański wraz z kościołem pw. św. Mikołaja. W XVIII w. zbudowano nowy, istniejący do dziś kościół pw. św. Antoniego Padewskiego, konsekrowany w 1780. XIX-wieczny dominikański historyk o. Sadok Barącz OP wymienia kniażycki kościół wśród sanktuariów maryjnych z cudownymi wizerunkami Matki Bożej.

Po powstaniu listopadowym w 1832 władze carskie skasowały klasztor dominikanów. Przejęli go wówczas karmelici, jednak już w 1835 ich również skasowano. W 1866 lub 1872, w ramach represji i wprowadzania rusyfikacji po powstaniu styczniowym, władze carskie przekazały kościół Cerkwi prawosławnej i od tej pory służył jako cerkiew pw. św. Mikołaja.

Po rewolucji październikowej cerkiew działała nieprzerwanie, nawet w czasach stalinowskiego terroru, choć zniszczono wówczas kopuły z krzyżami. Podczas II wojny światowej została ostrzelana przez Niemców i od tego czasu zaczęła popadać w ruinę. Budynek został ostatecznie zamknięty w 1965. Po uzyskaniu przez Białoruś niepodległości budynek został wpisany na listę zabytków oraz aktywiści wykonali przy nim podstawowe prace zabezpieczające. Dawna świątynia wciąż jednak pozostaje w ruinie. Przez współczesnych badaczy podawana jest ona jako przykład białoruskiego baroku^[3][4][5][6].

• 
  Cerkiew pw. św. Mikołaja w 1913
• 
  Świątynia w 1939
• 
  Zniszczenia dokonane przez Niemców
• 
  Wnętrze w 2015

• Kniażyce, pow. mohylewski, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 196 .
• Kniażyce (1), pow. mohylewski, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 92 .
• Дзяржаўнага цэнтра картографа-геадэзічных матэрыялаў і даных Рэспублікі Беларусь. [dostęp 2021-03-13]. (ros.).