Kościół św. Andrzeja w Trzebieszowicach
Kościół św. Andrzeja w Trzebieszowicach – klasycystyczny, neogotycyzujący jednonawowy kościół znajdujący się w Trzebieszowicach. Siedziba rzymskokatolickiej parafii św. Andrzeja Apostoła w Trzebieszowicach. Obecną budowlę wystawiono w 1813 roku, gotycka wieża to pozostałość wcześniejszej budowli[1]. Świątynia, jeden z najwcześniejszych przykładów architektury neogotyckiej w regionie, posiada ostrołukowe okna[2].
 nr rej. 192/2045 z 25.05.1972 | |
 Kościół św. Andrzeja nocą, widziany od strony cmentarza | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Wyznanie | rzymskokatolickie |
| Wezwanie | św. Andrzej |
| Historia | |
| Data budowy | przed 1269 |
| Data poświęcenia | przed 1269 |
| Dane świątyni | |
| Architekt | Knappe |
| Styl | klasycystyczny |
| Stan obecny | czynny |
Położenie na mapie gminy Lądek-Zdrój  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu kłodzkiego  | |
 50°20′56,305″N 16°46′34,442″E/50,348974 16,776234 | |
Historia
Trzebieszowice po raz pierwszy wzmiankowano w źródłach z 1264 roku[3], już w 1269 wzmiankowany jest także kościół we wsi[2]. W 1530 we wsi osiedlił się pierwszy duchowny protestancki, z czasem wyznanie to zaczęło zdobywać coraz większą popularność, której sprzyjała przychylność ówczesnych właścicieli miejscowości, rodu Reichenbachów. W toku wojny trzydziestoletniej wojska cesarskie próbowały dokonać przymusowej konwersji miejscowej ludności na katolicyzm, jednak wywołało to serię buntów i starć zbrojnych pomiędzy chłopstwem a siłami lojalnymi wobec cesarza[2]. Ostatecznie, podobnie jak w innych parafiach ziemi kłodzkiej, także w Trzebieszowicach kościół w latach 60. XVII wieku przeszedł we władanie protestantów[4] (niektóre źródła podają datę 1654)[5]. W XVIII wieku kościół św. Bartłomieja w Skrzynce (niem. Heinzendorf) stał się filią protestanckiej parafii trzebieszowickiej[6].
Nową świątynię wystawił w 1813 właściciel miejscowości, Joseph von Fürstenberg. Wybudowano ją na miejscu poprzedniego kościoła. Autorem i wykonawcą robót był mistrz Knappe. W czasie prac między inwestorem a wykonawcą doszło do konfliktu o kształt okien, ostatecznie von Fürstenberg przewalczył wykonanie, niespotykanych ówcześnie, ostrołukowych okien. Dzięki temu kościół zyskał rys neogotycki[2]. Elementy renesansowej i barokowej kamieniarki zdobiącej wcześniejszy kościół wmurowano w elewację pobliskiego pałacu Schlabrendorfów[7].
W pobliżu kościoła znajduje się także zabytkowa kostnica, której wejście zdobi motyw chusty świętej Weroniki[2].
Wyposażenie kościoła jest w większości klasycystyczne i neobarokowe[2]. Po 1945 do kościoła, wraz z ludnością przesiedleńczą, trafiła część wyposażenia z kościołów św. Mikołaja w Wyżnianach, św. Antoniego w Kurowicach i kościoła filialnego w Sołowej, jednak w kolejnych dekadach uległo ono zniszczeniu[8]. 25 maja 1972 kościół, wraz z pobliskim budynkiem plebanii z początków XIX wieku, został wpisany do rejestru zabytków jako zespół kościoła parafialnego pw. św. Andrzeja z plebanią, pocz. XIX (nr. rejestru zabytków 192/2045)[9].