Gązewnik
Gązewnik (Loranthus) – rodzaj roślin z rodziny gązewnikowatych (Loranthaceae). Dawniej zaliczano tu nawet ok. 500 gatunków rozprzestrzenionych głównie w strefie tropikalnej[4], ale współcześnie klasyfikowane są one w odrębne rodzaje, a tu zalicza się tylko dwa gatunki[5][6]. Gązewnik europejski L. europaeus rośnie w Europie południowo-wschodniej, na zachodzie sięgając do Włoch, a na północy do południowych Niemiec (Pirna), w Azji Mniejszej[7] i południowej Azji oraz w Japonii[5]. Zawleczony rozprzestrzenia się też gdzie indziej, np. w Anglii[8]. W 1872 gatunek ten podany został na podstawie przekazu ustnego także z Polski (stanowisko miało znajdować się między Pankami, Blachownią i Częstochową), ale współcześnie uznawane jest to za informację fałszywą[4]. Drugi gatunek z rodzaju – Loranthus odoratus – rośnie na Sumatrze i Celebesie[5].
 Gązewnik europejski | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | |||
| Klasa | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | gązewnik | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Loranthus N. J. Jacquin Enum. Stirp. Vindob. 55, 230. Mai 1762[3] | |||
| Typ nomenklatoryczny | |||
L. europaeus N. J. Jacquin[3] | |||
| Synonimy | |||
| |||
Gązewniki są półpasożytniczymi półkrzewami. Gatunek europejski rozwija się na dębach, bukach, kasztanie[6] i oliwce[9]. Nasiona powstające w żółtych jagodach rozprzestrzeniane są w Europie głównie przez drozdowate[6].
Morfologia
- Pokrój
- Półkrzew osiągający do 0,5 m (L. europaeus)[4]. Wszystkie części roślin są nagie. Pędy zwykle gęsto, dychotomicznie rozgałęzione[4]. Haustorium wrastające i rozrastające się w tkankach żywiciela osiągać może znaczne rozmiary[6].
- Liście
- Naprzeciwległe, całobrzegie[4]. U gązewnika europejskiego zrzucane na zimę (w przeciwieństwie do podobnej jemioły)[6], ale L. odoratus jest zimozielony[5].
- Kwiaty
- Zebrane w nierozgałęziony, szczytowy lub wyrastający w kącie liści kłos[5]. Kwiaty są jednopłciowe, przy czym rośliny są poligamicze – występują zarówno osobniki męskie, żeńskie, jak i obupłciowe[6]. Okazy różnych płci u gązewnika europejskiego różnią się nie tylko budową kwiatów – rośliny żeńskie mają bardziej zwisający pokrój i dłużej zachowują liście jesienią[6]. Kwiaty są drobne, siedzące w zagłębieniach osi kwiatostanu, wsparte drobną przysadką. Płatki są w liczbie 4 lub 6[5].
- Owoce
- Niemal kuliste do jajowatych jagody[5][4], u gązewnika europejskiego jasnożółte[4].
Systematyka
Rodzaj Loranthus stanowi typ nomenklatoryczny rodziny gązewnikowatych Loranthaceae i w przeszłości wyróżniany był szeroko, jako takson obejmujący od kilkuset do kilkudziesięciu gatunków. Współcześnie wyróżnia się tylko dwa gatunki, a wszystkie inne wyodrębnione zostały jako osobne rodzaje, zwykle odpowiadające dawnym sekcjom w obrębie rodzaju Loranthus. W obrębie rodziny rodzaj klasyfikowany jest do plemienia Lorantheae (jednego z pięciu wyróżnianych w rodzinie), a w jego obrębie do podplemienia Loranthinae[5].
- Wykaz gatunków
- Loranthus europaeus N. J. Jacquin – gązewnik europejski
- Loranthus odoratus Wall.
Haustorium gązewnika europejskiego
Kwiaty gązewnika europejskiego
Owoce gązewnika europejskiego
_IMG_9783.jpg)
