Opończykowce
Opończykowce[3] (Encalyptales) – rząd mchów (prątników). Jest to takson monotypowy tj. należy doń jedna rodzina – opończykowate Encalyptaceae[2]. Należą do niej dwa rodzaje z ok. 34[4] lub ponad 40 gatunkami[5]. Rośliny te występują w większości na półkuli północnej, ale kilka gatunków jest szeroko rozprzestrzenionych na obszarach górskich, rosnąc na wszystkich kontynentach (w tym także na Antarktydzie) i większych wyspach oceanicznych[4][6]. W Polsce rośnie 7 gatunków z rodzaju opończyk Encalypta[3]. Są to mchy naskalne, tworzące zbite darnie, rosnące w szczelinach skał wapiennych i bezwapiennych, także na murach[7][8].
_3332.JPG) Opończyk szczypcowy | |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Klasa | |
| Podklasa | Funariidae |
| Rząd | opończykowce |
| Nazwa systematyczna | |
| Encalyptales Dixon | |
Morfologia
- Gametofit
- Rośliny jednopienne, rzadko dwupienne[8]. Tworzą często zbite darnie, niebieskozielone, matowe[7]. Łodyżki w dole pokryte chwytnikami, w przekroju trójkątne lub pięciokątne[7], gęsto ulistnione[8]. Listki wyrastają w 5 lub 8 szeregach, językowate, zakończone tępo lub z wyciągniętym żebrem. Komórki u nasady liścia hyalinowe (przejrzyste), prostokątne, poza tym sześcioboczne, silnie brodawkowate[7]. Listki z wyraźnym żebrem[7], na brzegu płaskie lub podwinięte[6]. W stanie suchym wzniesione i zwykle skręcone, w stanie wilgotnym mniej lub bardziej rozpostarte[6].
- Sporofit
- Seta wyrasta ze szczytu łodyżek gametofitu, jest prosto wzniesiona[6], ma zróżnicowaną długość i barwę od czerwonej, przez brązową do czarnej[4]. Zarodnia walcowata, prosto wzniesiona, gładka lub bruzdowana podłużnie, rzadziej spiralnie[7][6]. Czepek okazały, zakrywający całą zarodnię[6][4]. Wieczko z prostym i długim dzióbkiem na szczycie, odpada wraz z czepkiem[7]. Perystom pojedynczy lub podwójny. Jego zęby są płaskie, często też żeberkowane i brodawkowane[7].
Systematyka
Monotypowy rząd opończykowce Encalyptales Dixon należy do podklasy Funariidae Ochyra (bywał wyodrębniany też w monotypowej podklasie Encalyptidae[3]), klasy prątniki Bryopsida Rothm., podgromady Bryophytina Engler, gromady mchy Bryophyta Schimp.[2] Do rzędu należy jedna rodzina – opończykowate Encalyptaceae Schimp. z dwoma rodzajami[2][3].
- Bryobrittonia R. S. Williams
- Encalypta Hedw. – opończyk