Park Narodowy „Beskidy Skolskie”
Park Narodowy „Beskidy Skolskie” (ukr. Національний природний парк «Сколівські Бескиди») (SBNNP[1]) – park narodowy w Ukraine, o powierzchni 35 684 ha obejmujący północną część Beskidów Skolskich (Bieszczady Wschodnie) i kilka enklaw w Beskidach Brzeżnych. Ochronie podlegają m.in. cenne lasy mieszane, roślinność połonin.
.jpg) | |
 Park jesienią (2014) | |
| park narodowy | |
| Państwo | |
|---|---|
| Położenie | |
| Siedziba | Skole, ul. Kniazia Swiatosława 3 |
| Mezoregion | |
| Data utworzenia | 11 lutego 1999 |
| Akt prawny | Dekret N 157/99 |
| Powierzchnia | 35 684 ha |
 Granice parku | |
Położenie na mapie obwodu lwowskiego  | |
Położenie na mapie Ukrainy  | |
 49°03′56,5″N 23°20′52,8″E/49,065694 23,348000 | |
| Strona internetowa | |
Geografia
Park ma powierzchnię 35 684 ha (wg dekretu z 1999 roku[2]), jest położony w obwodzie lwowskim[3] na terenie rejonów: drohobyckiego (1910 ha[4]), skolskiego (32 230 ha[5]) i turczańskiego[1] (1121 ha[5]), przylega bezpośrednio do terytorium Polski. Park znajduje się ukraińskiej części Karpat[3], obejmuje północną część Beskidów Skolskich[6] (Bieszczady Wschodnie[7]) oraz kilka enklaw w Beskidach Brzeżnych[6]. Park sąsiaduje bezpośrednio z Parkiem Narodowym „Bojkowszczyzna”, który utworzono w 2019 roku[5].
Park obejmuje dorzecza rzek Stryj i jej prawy dopływ[8], Opór[9].
Beskidy Skolskie są zbudowane z fliszu, budują je: płaszczowina skibowa i krośnieńska[10]; tworzą je monoklinalne grzbiety z asymetrycznymi stokami[11]. Północno-wschodnie stoki są skaliste i strome, zaś stoki południowo-zachodnie opadają zgodnie z upadem warstw skalnych i są łagodne[11]. Park jest położony na wysokości od 500 do 1268 m n.p.m.[5] Najwyższym wzniesieniem w obrębie parku jest góra Paraszka (1268 m n.p.m.)[1], prowadzi na nią szlak turystyczny[12].
Najwyższe szczyty na terenie parku:
Historia
Dyskusja nad ochroną Bieszczadów Wschodnich w obwodzie lwowskim toczyła się od lat 70. XX wieku[5]. W 1983 roku na terenie dzisiejszego parku utworzono rezerwat leśny Skole[15]. Koncepcja parku „Beskidy Skolskie” o powierzchni 116 000 ha została opracowana w Państwowym Zarządzie Bezpieczeństwa Ekologicznego przez Jaroslawa Dubynę i Sergija Petrowa[5]. Dekret prezydenta nr 79/94 z 10 marca 1994 rezerwował powierzchnię 116 000 ha pod utworzenie parku narodowego w ukraińskich Beskidach[16], na taką powierzchnię jednak nie zgodził się zarząd Lasów Państwowych[5]. Park został założony 11 lutego 1999 roku[3], powstał poprzez scalenie kilku wcześniej utworzonych rezerwatów przyrody[1]. Jego głównym celem zgodnie z ukraińskim prawem jest ochrona cennych ekosystemów[3] (5713 ha parku podlega ścisłej ochronie[17]). Park podlega Państwowej Agencji Zasobów Leśnych Ukrainy[1][5]. Park stanowi w całości własność Skarbu Państwa, Dyrekcja Parku sprawuje zarząd nad 24 702 ha, pozostałe 10 982 ha jest zarządzane przez wojskowe Nadleśnictwo Skole[5]. Siedziba parku znajduje się w Skole przy ulicy Kniazia Swiatosława 3[18]. Park zatrudnia 192 osoby, 6 z nich pracuje w jednostce naukowej, a 93 w służbie bezpieczeństwa[15].
W 1965 roku podjęto próbę reintrodukcji żubra europejskiego w Beskidach Skolskich, ale bez powodzenia; kolejna próba odbyła się w latach 2009–2011 w leśnictwie majdan i zakończyła się zwiększeniem populacji w stosunku do wyjściowej liczby żubrów[19].
Przyroda
Fauna
Na terenie parku występuje 50 gatunków ssaków[9], m.in. żubr europejski[20], niedźwiedź brunatny, ryś, nocek Bechsteina, podkowiec mały[9]; 154 gatunki ptaków[21], m.in. cietrzew zwyczajny, głuszec zwyczajny, 6 gatunków gadów, 9 gatunków płazów[9]. Ogółem 11 gatunków jest wpisanych do europejskiej czerwonej księga gatunków zagrożonych, a 30 – do Czerwonej Księgi Ukrainy[9].
Flora
Park obejmuje głównie tereny leśne[1], tereny nieleśne stanową jedynie 3% powierzchni[22], w tym 650 ha połonin[22]. Główne typy lasów w parku to: bory jodłowe, świerkowe, bukowo-jodłowe i świerkowo-jodłowo-bukowe z domieszkami jawora i olszami szarymi[1]; występuje także las brzozowy[23]. 37 ha lasu uznano za ekosystemy o charakterze pralasów[24]. Występują także ekosystemy wodne (np. Jezioro Żurawłyne z torfowiskiem[17]), w tym bagienne[1]. W parku występują 632 gatunki roślin[9], z czego 50 gatunków wpisano do Czerwonej Księgi Ukrainy[9], są to m.in. buławnik mieczolistny, tajęża jednostronna, lulecznica kraińska[9].
Do atrakcji przyrody nieożywionej należą m.in.: skałki pod Jamielnicą, kompleks skał w Uryczu – zamek w Tustaniu[1], wodospad Hurkało, wodospad w Kamionce[6].
Turystyka
Park jest chętnie odwiedzany przez turystów m.in. z uwagi na piękne krajobrazy dolin Wełyki i Kamianki, formacje skalne, czy cenną architekturę drewnianą w pobliżu parku[1] (np. cerkiew Świętego Męczennika Pantelejmona w Skole z XVI wieku[17]). W parku są dwa punkty, gdzie jest pobierana symboliczna opłata: przy drodze z Dębiny do Kamionki oraz w Uryczu przy wejściu do zamku w Tustaniu[9]. Główne ośrodki turystyczne to: Skole (poza granicami parku), Sławsko i Schodnica[1]. W rejonie Schodnicy występuje ponad 30 źródeł mineralnych[9], m.in. źródło „Naftusia”[1]. Dla odwiedzających przygotowano 140 km około szlaków turystycznych[25], 6 krótszych i 2 dłuższe trasy edukacji ekologicznej[3], jeden szlak rowerowy[3], trzy drogi samochodowe[3], obiekty do uprawiania turystyki zimowej[1] oraz 4 centra edukacji ekologicznej[25].
Galeria
Wodospad Kamianki
Jezioro Żurawłyne
Pasmo Paraszki
Połoniny jesienią
Stado żubrów w Marmanstalu
.jpg)
Przypisy
Bibliografia
- Oksana Maryskevych, Narodowy Przyrodniczy Park „Beskidy Skolskie” (Національний природний парк «Сколівські Бескиди»), [w:] zielonepodkarpacie.pl [online], 2020.
- Anatoliy Melnyk, Mariia Lavruk, Olesia Burianyk, Landscape research and education about nature based on the example of the National Park Skole Beskids (Ukraine), 31 grudnia 2018, DOI: 10.5281/ZENODO.2143652 [dostęp 2023-03-20] (ang.).