Skrętkowce
Skrętkowce[3] (Funariales) – rząd mchów (prątników). Jest to takson monotypowy tj. należy doń jedna rodzina – skrętkowate Funariaceae[2]. Należy do niej 13[4], 14[2] lub 15 rodzajów[5] z ok. 300 gatunkami[4] (w dawniejszych ujęciach wyróżniano w obrębie tej rodziny więcej rodzajów np. 24[6]). Rośliny te występują na wszystkich kontynentach z wyjątkiem Antarktydy[4]. W Polsce rośnie 13 gatunków z tej rodziny[3], w tym pospolity na wypaleniskach i rumowiskach skrętek wilgociomierczy Funaria hygrometrica[7]. Są to na ogół niewielkie, jednoroczne[7], czasem dwuletnie mchy odnawiające się co roku z trwałego splątka[7][8]. Rosną zwykle na wilgotnej, gliniastej lub torfiastej ziemi[8]. Do oznaczania gatunków z tej rodziny konieczna jest analiza cech budowy sporofitów[8], które choć rozwijają się sezonowo, to jednak obficie[4].
 Skrętnik wilgociomierczy | |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Klasa | |
| Podklasa | Funariidae |
| Rząd | skrętkowce |
| Nazwa systematyczna | |
| Funariales M. Fleisch.[2] | |
Morfologia
- Gametofit
- Rośliny o krótkich łodyżkach[5], z listkami miękkimi[5], jajowatymi, w górnej części najszerszymi, na wierzchołku zwężone w ostry lub nitkowaty kończyk, całobrzegie lub tępo ząbkowane. Komórki blaszki liściowej są duże, o cienkich ścianach, z dużymi, ale nielicznymi chloroplastami, stąd zwykle bladozielone[8]. Listki zwykle gęstsze i większe w górnej części łodyżki, mniejsze i luźniejsze w dolnej[4].
- Sporofit
- Seta wyrasta ze szczytu łodyżek gametofitu, zwykle jest prosto wzniesiona, rzadziej wygięta, zwykle gładka, rzadko brodawkowata, o różnej długości u różnych gatunków[4]. Zarodnia kulista lub gruszkowata, prosta lub zgięta[8], symetryczna i gładka lub asymetryczna i bruzdowana w stanie suchym[4]. Pierścień (annulus) obecny lub nie. Perystom podwójny, pojedynczy lub czasem go brak. Czepek okazały[5].
Systematyka
Monotypowy rząd skrętkowce Funariales M. Fleisch. należy do podklasy Funariidae Ochyra, klasy prątniki Bryopsida Rothm., podgromady Bryophytina Engler, gromady mchy Bryophyta Schimp.[2] Do rzędu należy jedna rodzina – skrętkowate Funariaceae Schwägr.[2] W niektórych ujęciach do rzędu tego bywa włączana także rodzina osadniczkowatych Disceliaceae[3].
- Afoninia Ignatova, Goffinet & Fedosov
- Brachymeniopsis Broth.
- Bryobeckettia Fife
- Clavitheca O. Werner, Ros & Goffinet
- Cygnicollum Fife & Magill
- Entosthodon Schwägr. – gruszecznik
- Funaria Hedw. – skrętek
- Funariella Sérgio
- Goniomitrium Hook.f. & Wilson
- Loiseaubryum Bizot
- Nanomitriella E. B. Bartram
- Physcomitrellopsis Broth. & Wager
- Physcomitrium (Brid.) Brid. – czarecznik
- Pyramidula Brid. – bezrąbek