 kpt. Stefan Boryczko | |||
 major | |||
| Data i miejsce urodzenia | 1 września 1896 | ||
|---|---|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 6 sierpnia 1989 | ||
| Przebieg służby | |||
| Lata służby | 1914–1934 | ||
| Siły zbrojne | |||
| Formacja | |||
| Jednostki | 35 pułk piechoty (c. i k.) | ||
| Stanowiska | dowódca kompanii | ||
| Główne wojny i bitwy | |||
| Odznaczenia | |||
           | |||
| |||
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Stefan Andrzej Boryczko[a], ps. „Korwin” (ur. 1 września 1896 w Woli Duchackiej[b], zm. 6 sierpnia 1989 w Częstochowie) – podoficer Legionów Polskich, major piechoty Wojska Polskiego II Rzeczypospolitej i Armii Krajowej, kawaler Krzyża Srebrnego Orderu Virtuti Militari.
Urodził się w rodzinie Wincentego i Katarzyny z domu Tobiasz[c][1].
Ukończył szkołę powszechną w Krakowie, po czym kształcił się w tamtejszym gimnazjum, w którym w czerwcu 1914 zdał maturę[d]. W latach 1913–1914 należał do Związku Strzeleckiego, do którego wstąpił w Podgórzu. W początkach 1913 organizował jeden z jego terenowych oddziałów. W dniu 6 sierpnia 1914 wstąpił do Legionów Polskich, z którymi 8 sierpnia tr. wymaszerował na front. Początkowo służył w oddziale pionierów I Brygady Legionów, następnie otrzymał przydział do 9 kompanii V batalionu 5 pułku piechoty LP, z którą przeszedł jej szlak bojowy[2] [3].
Wyróżnił się we wrześniu 1914 podczas bitwy pod Korczynem, kiedy to jako szeregowy został wysłany z czterema żołnierzami, z zadaniem rozpoznania terenu na drugim brzegu Nidy. Tam natknął się na silny patrol kawalerzystów wroga, na który zorganizował zasadzkę, korzystając z osłony lasu. Część nieprzyjaciół dopuścił do lasu i wziął bez jednego wystrzału do niewoli. Na resztę wrogiego podjazdu otworzył silny ogień, zmuszając go do bezładnej ucieczki. Z tej akcji przyprowadził dwóch jeńców wraz końmi, które były wówczas bardzo pożądane w oddziałach legionowych. W ten sposób dzięki swej brawurze i zimnej krwi chlubnie wywiązał się z powierzonego zadania[4]. Odznaczył się także w dniu 20 lipca 1916 w trakcie walk pozycyjnych nad Stochodem. Wyznaczony został wtedy dowódcą patrolu składającego się z czternastu żołnierzy 9 kompanii 5 pp LP i otrzymał zadanie spenetrowania przedpola. Szeregowy Stefan Boryczko wyruszył ze swym oddziałem o północy i po dotarciu nad rzekę zauważył na jej drugim brzegu podejrzane ruchy nieprzyjaciela. Wraz z patrolem przekroczył rzekę i zapuścił się kilkaset metrów w głąb wrogich pozycji. W tym samym czasie nieprzyjaciel w sile kompanii zaczął przemieszczać się w kierunku wysuniętej reduty obsadzanej przez oddziały bawarskie. Taktyczne położenie tejże reduty uniemożliwiało wrogom przeprowadzanie jakichkolwiek akcji na pododdziały 5 pułku piechoty LP. Szeregowy Boryczko zorientowawszy się w zamiarach nieprzyjaciela, przepuścił jego kompanię, po czym otworzył ogień na jej tyły, wywołując popłoch. Następnie przypuścił szturm na uciekającego wroga, biorąc dziesięciu jeńców, w tym jednego oficera. Tym samym uniemożliwił zajęcie ważnej strategicznie reduty. Podczas walk wykazywał gotowość wypełniania wszelkich zadań, wykazując się przy tym dużą gorliwością[5]. Za te czyny męstwa dokonane podczas walk w szeregach Legionów Polskich odznaczony został Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari. Nadanie to zostało następnie potwierdzone dekretem Naczelnika Państwa i Naczelnego Wodza marszałka Józefa Piłsudskiego L.12845.V.M. z 17 maja 1922 (opublikowanym w Dzienniku Personalnym Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 2 z dnia 6 stycznia 1923)[6].
W trakcie kampanii wojennej leczył się w szpitalu w Pieszczanach (początek 1915)[7] oraz Szpitalu Rezerwowym Nr 1 w Wiedniu (przełom lutego i marca 1916)[8] i krakowskim Szpitalu Fortecznym Nr 4 (marzec 1916)[9]. Awansowany do stopnia kaprala[10]. Po kryzysie przysięgowym z lipca 1917 został w dniu 26 września tr. wcielony do armii austro-węgierskiej[e] i przydzielony do 35 pułku piechoty, walczącego na froncie włoskim. Następnie przeniesiony do 20 pułku piechoty c. i k. armii, a w sierpniu 1918 skierowany na kurs oficerów rezerwy w Opawie[11].
Pod koniec października 1918 opuścił kurs w Opawie i zgłosił się do organizowanego w Nowym Sączu 1 pułku Strzelców Podhalańskich. Z plutonem asystencyjnym tegoż pułku wyruszył na Śląsk Cieszyński, gdzie przebywał do początków marca 1919. W marcu tr., już w randze jednorocznego plutonowego, znajdował się w Stacji Zbornej 5 pułku piechoty Legionów w Krakowie (posiadał wówczas etatowy przydział do 1 kompanii uzupełniającej 1 pułku Strzelców Podhalańskich). Na mocy rozkazu Dowództwa Okręgu Generalnego „Kraków” oraz rozkazu dowództwa 5 pp Leg. z dnia 2 marca 1919 został przydzielony do 5 pułku piechoty Legionów odrodzonego Wojska Polskiego[f]. Promowany na stopień podporucznika piechoty w dniu 1 maja 1919[12] [g]. Następnie odkomenderowany do Dowództwa Okręgu Generalnego „Kielce”. Z dniem 1 maja 1920 został mianowany warunkowo[h], aż do ukończenia prac przez Komisję Weryfikacyjną, do rangi porucznika piechoty[13]. Na mocy rozkazu L. 1828 ministra spraw wojskowych gen. por. Kazimierza Sosnkowskiego z dnia 18 stycznia 1921, Stefan Boryczko z 1 pułku Strzelców Podhalańskich (przebywający na odkomenderowaniu w Dowództwie Okręgu Generalnego „Kielce”) został przeniesiony i otrzymał przydział służbowy (odkomenderowanie) do Oddziału IIIb Dowództwa Okręgu Generalnego „Lublin” – na stanowisko zastępcy Szefa Wydziału[14][i]. Na dzień 1 czerwca 1921 porucznik Stefan Boryczko pozostawał już etatowym oficerem 41 pułku piechoty[15] i był w tym czasie przydzielony do Oddziału V Naczelnego Dowództwa[16][j]. W kwietniu 1922 ukończył kurs przeszkolenia[11]. Dekretem Naczelnika Państwa i Wodza Naczelnego z dnia 3 maja 1922 (dekret L. 19400/O.V.) został zweryfikowany w stopniu porucznika ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i 273. lokatą w korpusie oficerów piechoty[17].
Przez kolejne lata pozostawał nadal na etacie suwalskiego 41 pułku piechoty[18][19]. W roku 1923 zajmował 249. lokatę w swoim starszeństwie pośród poruczników piechoty[20] i pełnił obowiązki dowódcy 9 kompanii 41 pp[21]. W dniu 31 marca 1924 został przez Prezydenta Rzeczypospolitej Stanisława Wojciechowskiego awansowany[k] do rangi kapitana, ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1923 i 192. lokatą w korpusie oficerów piechoty[22]. Na mocy Rozkazu Dziennego 41 pułku piechoty Nr 80/24 został z dniem 7 kwietnia 1924 wyznaczony adiutantem tegoż pułku[23]. Następnie był odkomenderowany z suwalskiego pułku do Ministerstwa Spraw Wojskowych i skierowany do pracy w Oddziale I Sztabu Generalnego[24]. Z dniem 7 listopada 1924 został przydzielony[l] przez ministra spraw wojskowych – gen. dyw. Władysława Sikorskiego – do Oddziału V Sztabu Generalnego[24]. Pod koniec roku 1924 Stefan Boryczko zajmował 195. lokatę wśród kapitanów piechoty w swoim starszeństwie[25].
We wrześniu 1925 minister spraw wojskowych przeniósł kpt. Boryczko[m], w korpusie oficerów piechoty (jako nadetatowego oficera 41 pułku piechoty), z Oddziału V Sztabu Generalnego do Dowództwa Korpusu Ochrony Pogranicza[26]. Z dniem 15 września 1925 objął on stanowisko referenta personalnego, a w roku następnym piastował już funkcję kierownika Referatu Personalnego. 28 stycznia 1928 wybrano go zastępcą Komisji Oficerskiej (małżeńskiej) przy Dowództwie KOP – na rok 1928. W roku 1928 kapitan Boryczko przynależał do kadry Departamentu Piechoty Ministerstwa Spraw Wojskowych i wciąż pełnił służbę w Korpusie Ochrony Pogranicza[27] (w tym okresie nadal kierował Referatem Personalnym w Dowództwie KOP[28]). Zajmował wówczas 185. lokatę w swoim starszeństwie pośród kapitanów piechoty[29]. W dniu 17 grudnia 1928 została mu nadana Odznaka Pamiątkowa KOP „Za Służbę Graniczną”. Od 1 maja 1929 pełnił obowiązki kierownika Samodzielnego Referatu Personalnego Dowództwa KOP, na stanowisku oficera sztabowego. W kwietniu 1930 został przeniesiony[n] przez marszałka Józefa Piłsudskiego (ówczesnego ministra spraw wojskowych)[o] z KOP-u do 36 pułku piechoty z Warszawy[30]. Przy odejściu została mu udzielona pochwała za sumienność, dokładność i zaangażowanie oraz opracowanie przepisów i instrukcji normujących funkcjonowanie Referatu Personalnego Dowództwa KOP[p].
W 1930 roku zajmował 659. lokatę wśród wszystkich kapitanów piechoty, a zarazem 173. lokatę w swoim starszeństwie[31]. W warszawskim pułku dowodził między innymi kompanią szkolną[32][q]. Zarządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Ignacego Mościckiego z dnia 2 sierpnia 1931 został, za pracę w dziele odzyskania niepodległości, odznaczony Krzyżem Niepodległości. Do końca swej służby zawodowej pozostawał oficerem 36 pułku piechoty[33]. W roku 1932 zajmował 129. lokatę wśród kapitanów korpusu piechoty ze swego starszeństwa[34], a na dzień 1 lipca 1933 była to już 124. lokata w swym starszeństwie (a równocześnie 460. lokata łączna wśród wszystkich kapitanów piechoty)[35]. Od listopada 1933 pełnił obowiązki dowódcy batalionu w 36 ppLA. W tym czasie piastował również stanowisko wykładowcy w Akademickim Związku Strzeleckim w Warszawie[36].
Na mocy zarządzenia Prezydenta RP Ignacego Mościckiego z dnia 23 października 1934, kapitan Stefan Andrzej Boryczko z 36 pułku piechoty został przeniesiony do rezerwy (w korpusie oficerów piechoty) z dniem 30 listopada 1934, z równoczesnym przeniesieniem w rezerwie do 58 pułku piechoty ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1923 i lokatą 1,8[37][r].
Po zakończeniu służby wojskowej zamieszkał z rodziną w Poznaniu i podjął pracę w tamtejszej dyrekcji kolei. Zajmował między innymi stanowisko naczelnika Biura Personalnego Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych w tym mieście. Za zasługi w służbie kolejowej został zarządzeniem Prezydenta RP Ignacego Mościckiego z dnia 11 listopada 1937 odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi. Awansowany do rangi majora rezerwy został ze starszeństwem z dniem 19 marca 1939 r. i 68. lokatą wśród oficerów korpusu piechoty[38]. W roku 1936 piastował stanowisko Kierownika Referatu Społecznego Zarządu Okręgu Poznań Związku Legionistów Polskich[39].
W okresie okupacji, ostrzeżony o możliwości aresztowania przez Niemców, przeniósł się jesienią 1939 z Poznania na kielecczyznę. Tam złączył się z rodziną, którą w końcu sierpnia 1939 ewakuowano do Kielc. Używał wówczas dokumentów na nazwisko Kalinowski. Pod pseudonimem „Korwin” podjął działalność konspiracyjną w Okręgu Radom-Kielce Armii Krajowej („Jodła”) – od 1941 do sierpnia 1944 na stanowisku komendanta Podobwodu Kielce-Miasto[40], a od początku sierpnia 1944 do stycznia 1945 na stanowisku komendanta Obwodu Kielce[41][42][s].
Po rozwiązaniu Armii Krajowej w styczniu 1945, w celu uniknięcia represji ze strony komunistów, wyjechał na Śląsk (tam używał przybranego nazwiska Bryła). Zamieszkał w Chorzowie i pracował w hutach „Kościuszko” i „Florian”. W listopadzie 1978 władze emigracyjne odznaczyły go Krzyżem Armii Krajowej. Zmarł w Częstochowie i pochowany został pod nazwiskiem Bryła-Boryczko na chorzowskim cmentarzu parafii św. Barbary. Spoczywa we wspólnym grobie razem z żoną.
W roku 1928 zawarł związek małżeński z Eugenią Mazurkiewicz (ur. 23 lutego 1908, zm. 8 października 1984), z którą miał córki: Halinę (ur. 23 sierpnia 1929) i Zofię (ur. 24 stycznia 1934)[43].
podporucznik – z dniem 1.5.1919
porucznik – z dniem 1.5.1920 (w dniu 3.5.1922 został zweryfikowany w tym stopniu ze starszeństwem z dniem 1.6.1919 i 273. lokatą)
kapitan – z dniem 1.7.1923 i 192. lokatą
major rez. – z dniem 19.3.1939 i 68. lokatą.png){kind=small}
