Sybutramina
Sybutramina, sibutramina – organiczny związek chemiczny stosowany jako lek anorektyczny (hamujący łaknienie) w leczeniu otyłości (obesitas). Mechanizm działania polega na hamowaniu wychwytu zwrotnego noradrenaliny, serotoniny i dopaminy.
| |||||||||||||||
Ogólne informacje | |||||||||||||||
Wzór sumaryczny | C17H26ClN | ||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Masa molowa | 279,8 g/mol | ||||||||||||||
Identyfikacja | |||||||||||||||
Numer CAS | |||||||||||||||
PubChem | |||||||||||||||
DrugBank | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| |||||||||||||||
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa) | |||||||||||||||
Klasyfikacja medyczna | |||||||||||||||
ATC | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
|
Farmakokinetyka
W przeważającym stopniu lek wywiera efekt poprzez swoje metabolity. Sybutramina oraz jej metabolity nie wykazują działania cholinolitycznego, przeciwhistaminowego; charakteryzuje się małym powinowactwem do receptorów serotoninowych, adrenergicznych, dopaminowych, benzodiazepinowych i kwasu glutaminowego.
Nie hamuje MAO. Podana doustnie wchłania się szybko, równoczesne spożywanie posiłku zwalnia wchłanianie. Podlega efektowi pierwszego przejścia przez wątrobę, jest metabolizowana w obecności izoenzymu cytochromu P-450 (3A4) do czynnych farmakologicznie metabolitów (demetylowe pochodne M-1 i M-2), które są inaktywowane w wyniku hydroksylacji i koniugacji do nieaktywnych M-5 i M-6. Czas po którym sybutramina osiąga maksymalne stężenie we krwi (tmax) wynosi 1,2 h, tmax czynnych metabolitów – 3 h.
Z białkami surowicy sybutramina wiąże się w 97%, metabolity M-1 i M-2 w 94%. Stężenie stacjonarne metabolitów jest osiągane w ciągu 4 dni stosowania leku i jest w przybliżeniu 2 razy większe niż po podaniu pojedynczej dawki. t½ metabolitów wynosi odpowiednio 14 i 16 h i nie ulega zmianie podczas dłuższego stosowania. Lek jest wydalany głównie z moczem w postaci nieczynnych metabolitów.
Działania niepożądane
Stosowanie sybutraminy powoduje wzrost ryzyka wystąpienia zawałów serca oraz udarów, zwłaszcza u osób ze schorzeniami układu krążenia[3].
Do innych działań niepożądanych sybutraminy należą: wzrost ciśnienia tętniczego krwi[4], przyśpieszone bicie serca, bezsenność, niepokój, wahania nastroju, u osób z zaburzeniami psychicznymi mogą wystąpić myśli samobójcze, obniżenie progu drgawkowego i wzrost ryzyka wystąpienia napadów padaczkowych, uderzenia gorąca, potliwość, nudności, biegunki, zaburzenia widzenia, parestezje, uczucie suchości w ustach, ryzyko uzależnienia od sybutraminy[5].
Przeciwwskazania
Przyjmowanie preparatów zawierających sybutraminę bez konsultacji z lekarzem, może prowadzić do powikłań stanowiących istotne zagrożenie dla zdrowia i życia. Stosowanie sybutraminy jest przeciwwskazane w następujących sytuacjach:
- zaburzenia psychiczne, w tym zaburzenia depresyjne, choroba afektywna dwubiegunowa, zaburzenia psychotyczne, w tym schizofrenia, zaburzenia jedzenia
- nadciśnienie tętnicze
- nadciśnienie płucne
- choroby serca, w tym choroba niedokrwienna serca, stan po zawale serca, niedomykalność zastawek serca
- choroby tętnic obwodowych
- stan po udarze mózgu lub przemijających atakach niedokrwiennych mózgu
- u osób powyżej 65 roku życia
- padaczka
- nadczynność tarczycy
- guz chromochłonny
- jaskra z zamkniętym kątem przesączania
- retencja moczu związana z przerostem prostaty
- nadwrażliwością na sybutraminę
Interakcje
Sybutramina może powodować poważne, zagrażające życiu interakcje z różnymi lekami, w tym lekami przeciwdepresyjnymi takimi jak inhibitory monoaminooksydazy, selektywne blokery wychwytu zwrotnego serotoniny, czy też blokery wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny.
Historia i dostępność na rynku
Dostępna w postaci chlorowodorku sybutraminy, została wprowadzona do lecznictwa w 1997 roku – wypierając powoli starsze leki anorektyczne, które wykazują wiele działań niepożądanych (np. mazindol – Mazindol, Teronac, deksfenfluraminę – Isolipan, chlorowodorek chlorfenterminy – Avipron, fenterminę – Adipex).
21 stycznia 2010 roku Komitet ds. Produktów Leczniczych u Ludzi (Comittee for Medicinal Products for Human Use) działający w ramach Europejskiej Agencji Leków (EMA) zalecił zawieszenie pozwolenia na dopuszczenie do obrotu na rynkach Unii Europejskiej wszystkich preparatów zawierających sybutraminę. Było to związane z wynikami badania SCOUT (Sibutramine Cardiovascular OUTcomes), które wykazało wzrost z 10,0% do 11,4% ryzyka wystąpienia zawału mięśnia serca nie skutkującego zgonem, udaru mózgu nie skutkującego zgonem, zatrzymania czynności serca z pozytywnie zakończoną resuscytacją lub zgonu z przyczyn sercowo-naczyniowych, u pacjentów powyżej 54. roku życia obciążonych chorobą układu krążenia lub cukrzycą typu 2 przyjmujących sybutraminę w porównaniu z placebo[6][7][8]. Wzrost ryzyka związany był głównie ze zwiększeniem częstości zawału serca lub udaru mózgu, które nie skutkowały zgonem[7]. Osobom stosującym lek zalecono zgłoszenie się do lekarza[6].
Preparaty zawierające chlorowodorek sybutraminy, które były dostępne w Polsce:
- leki oryginalne:
- Meridia 10, Meridia 15 – kaps. 0,01 g, 0,015 g
- leki generyczne:
- Zelixa – tabl.powl. 0,01 g, 0,015 g
- Lindaxa 10, Lindaxa 15 – kaps. 0,01 g, 0,015 g
- Afibron – kaps. 0,01 g, 0,015 g
- Reduce – kaps. 0,015 g
- dostępne jako suplementy diety, rozprowadzane nielegalnie:
- Meizitang – 0,030 g
- Lida – 0,030 g
Po wycofaniu z oficjalnego rynku sybutramina jest jednym z najczęściej wykrywanych nielegalnych dodatków do „naturalnych” suplementów diety wspomagających chudnięcie[9].