Tradycja apostolska Hipolita
Narzędzia
Ogólne
Drukuj lub eksportuj
Tradycja apostolska (łac. Traditio Apostolica, gr. Αποστολική Παράδοση) lub Konstytucja Kościoła egipskiego – dokument przypisywany Hipolitowi Rzymskiemu z początku III w., należący do gatunku tzw. wczesnochrześcijańskich kanonów kościelnych. Jest wczesnym świadectwem chrześcijańskiej liturgii Eucharystii, będący początkową formą mszału. Księga zwiera opis tradycji apostolskich, sakry biskupiej.[1]
Gdy pismo to zostało na nowo odkryte w XIX w., nadano mu nazwę: Konstytucja Kościoła egipskiego (ang. Constitution of the Egyptian Church lub Egyptian Church Order) – znajdował się bowiem w różnych przekładach: w dialektach języka koptyjskiego, saidzkim i bohairskim, oraz po arabsku i etiopsku w kanonicznym zbiorze (gr. sinodos) Kościoła Aleksandrii[2]. W pierwszej połowie XX w. jednomyślnie utożsamiono go z zaginioną księgą przypisywaną Hipolitowi Rzymskiemu: Tradycja apostolska. Ze względu na uznaną starodawność tekstu, był on jednym z podstawowych źródeł, do których odwoływał się ruch liturgiczny przygotowujący reformę liturgii Eucharystii Kościoła rzymsko-katolickiego i innych Kościołów chrześcijańskich.
Współcześnie, niektórzy autorzy podważają autorstwo Hipolita i przesuwają datę powstania dokumentu na drugą połowę IV w., widząc w nim zbiór materiałów z różnych źródeł, które można datować w przedziale od II do IV w.[3][4] Nawet jeśli tezę P. Bradshawa i in. o genezie dokumentu uznać za słuszną, według samego jej autora nie jest wykluczone, że tekst opisu ustanowienia Eucharystii przez Jezusa, zawarty w modlitwie eucharystycznej Tradycji apostolskiej, mógł istnieć jako tekst katechetyczny na długo przed powstaniem samego zbioru[5].
Tradycja apostolska Hipolita przekazuje tekst modlitwy eucharystycznej, którą poleca do użytku nowo konsekrowanemu biskupowi. Modlitwa ta jest świadkiem wczesnego okresu, kiedy Eucharystia była sprawowana podczas wspólnotowego posiłku, bez bezpośredniego związku z liturgią słowa i modlitw celebrowanych w synagogach lub w pierwotnym Kościele. Według L. Bouyera modlitwa, którą opisuje Hipolit, nie była za jego czasów w Rzymie już sprawowana. Hipolit był w osobistym konflikcie z papieżami — liturgia eucharystii, którą podaje w swoim dziele, jest najprawdopodobniej jakąś starszą formą pochodzenia syryjskiego, którą promował jako alternatywną wobec powszechnie używanej, będącej prototypem kanonu rzymskiego. Hipolit w prologu dzieła wyraził swą dezaprobatę do liturgii rzymskiej za jego czasów, podobnie jak czynił to wobec innych dziedzin życia i nauczania Kościoła rzymskiego[6]
Hipolit przekazał tekst modlitwy eucharystycznej z zastrzeżeniem, że celebrans nie ma obowiązku uczyć się go na pamięć i powtarzać go dosłownie - zostawia więc miejsce na improwizację, modlitwę własnymi słowami. Hipolit zwraca jednak uwagę, by zachować to, co istotne oraz ortodoksję[7]. Ta postawa była niejako naturalnie przejęta wraz z tradycją ustnego przekazywania żydowskich formuł modlitewnych. Wbrew błędnym przekonaniom niektórych współczesnych historyków - będących pod wpływem idei protestanckich - w świecie semickim tradycja ustna przekazywała bardzo dokładnie sprecyzowany schemat modlitwy wraz z formułami. Stanowiło to fundament, co do szczegółów zaś pozostawiano pewną wolność[2].