Ulica Energetyków w Szczecinie
Ulica Energetyków – ważna arteria komunikacyjna o długości 813,9 m, leżąca w centralnej części szczecińskiej dzielnicy Śródmieście, w północno-zachodniej części osiedla Międzyodrze-Wyspa Pucka, na prawym brzegu Odry Zachodniej. Rozpoczyna się na Moście Długim i przebiega w kierunku południowo-wschodnim, kończąc się na Moście Portowym. Jej przedłużeniem za Mostem Długim jest ulica Księdza Kardynała Stefana Wyszyńskiego, a za Mostem Portowym – ulica Gdańska. Ulica Energetyków na całej długości stanowi część drogi krajowej nr 10.
Międzyodrze-Wyspa Pucka | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ulica Energetyków w 2023 r. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Państwo | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Województwo | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Miejscowość | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Długość | 813,9 m | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Poprzednie nazwy | Große Lastadie, Łasztowa | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Przebieg | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Szczecina | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
53°25′11,1″N 14°33′52,6″E/53,419750 14,564611 |
Jest to ulica sięgająca swoją historią średniowiecza. Została wytyczona jako droga wiodąca z miasta na południowy wschód w stronę Dąbia. Przez wieki była główną drogą wyspy Łasztowni, wokół której koncentrowało się osadnictwo, przemysł i handel. Po XVII w. znaczenie ulicy wzrosło w wyniku zastąpienia drewnianej zabudowy murowaną i ulokowania przy ulicy obiektów użyteczności publicznej[1]. Zniszczenia spowodowane II wojną światową i powstanie Trasy Zamkowej spowodowały diametralną zmianę charakteru ulicy, którą przekształcono w szeroką arterię komunikacyjną[2].
Historia
Przed 1945
Współczesna ulica Energetyków jest najstarszą drogą na wyspie Łasztowni (do 1945 niem. Lastadie). Została wytyczona przed XIII wiekiem jako wjazd do miasta od strony południowo-wschodniej. Pierwszą nazwę, Große Lastadie, nadano około XIV w. w nawiązaniu do miana północnej części wyspy[2]. W tym czasie drewniane domy przy ulicy zamieszkiwali głównie pracownicy związani z funkcjonowaniem portu (rybacy, tragarze, stoczniowcy). Z 1570 r. pochodzi wzmianka o działającym przy ulicy żurawiu służącym do rozładunku i załadunku statków[3][4].
Skutkiem inkorporacji Szczecina do Królestwa Prus w 1721 r. były stopniowe przekształcenia ulicy. Na miejscu wyburzonych drewnianych domów wzniesiono murowane, parterowe lub piętrowe, ze spadzistymi dachami[1]. W latach 1723–1726 w miejscu dzisiejszej Izby Celnej powstały budynki Królewskiego Urzędu Podatków Akcyzowych i Licencji (niem. Königliches Akzise- und Lizenzhaus), w których pobierano opłaty celne. W 1729 r. przy ulicy wybudowano budynek dla sądu ławniczego oraz straży pożarnej[1].
W XIX w. parterowe i piętrowe budynki frontowe zastąpiono nowocześniejszymi wielokondygnacyjnymi kamienicami. W podwórzach kamienic zlokalizowano zabudowania fabryczne. Wśród XIX-wiecznych zakładów i instytucji na Große Lastadie wyróżnić można: uruchomioną w 1850 r. hurtownię win Leopolda Ewalda, otwartą w 1888 r. hurtownię papierniczą i późniejszą drukarnię Ericha Mascowa czy Czeskomorawską Spółkę Akcyjną Żeglugi Odrzańskiej (Boehmischmahrische Oderschiffahrs-Akt. Gesellschaft), której siedziba znajdowała się tzw. Domu Hanzeatyckim (Hansahaus)[1]. W latach 1894–1896, zgodnie z projektem Wilhelma Meyera-Schwartau, na działce przy skrzyżowaniu z dzisiejszą ulicą Świętego Floriana postawiono kościół św. Gertrudy[5].
W 1905 r. ulicą poprowadzono linię tramwajową[6]. Przed 1908 r. na placu po rozebranych budynkach Królewskiego Urzędu Podatków Akcyzowych i Licencji wzniesiono neogotycki gmach dla Urzędu Celnego[7], a w 1931 r. modernistyczny kościół Chrystusa Króla w pobliżu brzegu Parnicy[8]. Wskutek walk w czasie II wojny światowej ulica Große Lastadie została znacznie zniszczona[9].
Po 1945
Po zakończeniu działań wojennych rozebrano większość zniszczonych budynków, a samą ulicę przemianowano na Łasztową. Odbudowano gmach Izby Celnej oraz ocalały dom proboszcza kościoła Chrystusa Króla[10]. W 1961 r. częściowo zniszczony kościół św. Gertrudy przekazano parafii ewangelicko-augsburskiej. W latach 60. XX wieku ulicę Łasztową przebudowano na dwujezdniową arterię z wydzielonym torowiskiem tramwajowym[2], a w latach 70. XX wieku przy początkowym odcinku ulicy wzniesiono budynki dla Przychodni Portowej oraz dzisiejszego przedsiębiorstwa Euroafrica Linie Żeglugowe[9]. W 2011 r. na wolnej parceli za gmachem Izby Celnej wzniesiono namiot z przeznaczeniem na tymczasową siedzibę szczecińskiej Opery na Zamku[11].
Kalendarium zmian nazwy ulicy
Czas obowiązywania | Nazwa |
---|---|
?–1945 | Große Lastadie |
1945–1965 | Łasztowa |
od 1965 | Energetyków[12] |
Obiekty
- 2 – Przychodnia Portowa[13];
- 3-4 – biurowiec Euroafrica Linie Żeglugowe[14];
- 8 – kościół Świętej Trójcy[15];
- 9 – Zachodniopomorska Okręgowa Izba Inżynierów Budownictwa[16];
- 10 – dawny dom proboszcza nieistniejącego kościoła Chrystusa Króla[17];
- 40 – Teatr Polski, Scena na Łasztowni (dawniej tymczasowa siedziba Opery na Zamku)[18];
- 55 – gmach Izby Celnej, zbudowany w latach 1904–1907[2].
Numeracja i kody pocztowe
- Numery parzyste: 2, 4, 6, 8, 10, 40
- Numery nieparzyste: 3, 9, 55
- Kody pocztowe: 70-656[19]
Komunikacja miejska
Współcześnie
Według stanu z 1 kwietnia 2021 r. ulicą Energetyków w stałej organizacji ruchu kursowały następujące linie komunikacji miejskiej:
- linie tramwajowe:
- 2, 7, 8[20]