Przyczyną zapalenia dziąseł jest nagromadzona na powierzchni zębówpłytka nazębna, zawierająca bakterie, normalnie występujące w jamie ustnej. Dzieje się tak na skutek niedostatecznej higieny, szczególnie w przestrzeniach międzyzębowych. Obecne w płytce bakterie stymulują naturalną odpowiedź odpornościową gospodarza, która ma za zadanie kontrolowanie bakterii z płytki nazębnej, a jedynym symptomem jest wysięk z szczeliny dziąsłowej (zawierający przeciwciała i inne białka osocza), będący efektem działalności mastocytów, i migracja neutrofilów (pierwszej linii komórek odporności, zdolnych do nieswoistego fagowania bakterii). Gdy płytka zalega kilka dni i nie zostanie usunięta, dochodzi do właściwego zapalenia dziąsła, z zaczerwienieniem dziąsła, a z czasem doprowadzając do obrzęku dziąsła wraz z utworzeniem kieszeni dziąsłowej (rzekomej). W wstępnej fazie zapalenia dominują monocyty, makrofagii i limfocyty, w późniejszej fazie zaczynają dominować komórki plazmatyczne, zdolne do produkcji przeciwciał. Zaczerwienie i obrzęk dziąsła jest skutkiem wydzielania substancji przez mastocyty, które poszerzają naczynia i zapewniają zwiększoną przepuszczalność dla składników krwi, a także produkcję czynników wzrostu przez monocyty, makrofagii i limfocyty, które są odpowiedzialne za angiogenezę[1][2][3].
Zapalenie dziąsła, co do zasady, jest w pełni uleczalne, a uszkodzenia tkanek są odwracalne. Nieleczone zapalenie może przejść w zapalenie przyzębia[3].