فرغانا

صوبائی راجگڑھ شہر فرغانہ Fargʻona صوبہ صوبہ فرغانہصوبہ فرغانہ نکی ونڈ 11 ضلعے پہلے ناں نواں مرغیلان(1876 توں 1907) سکوبیلیف (1907 توں 1924) رقبہ 70 ک م۲ سمندر پدھر توں اچائی 580 میٹر قسم موسم براعظمی سرکاری بولی ازبک سنگھنائی 3784.28 لوک/ک م۲ نسلی ٹولیاں ازبک روسی مذہبی ونڈ مسلمان, سعائی تے ہور ۔ واسیاں لئی ناں فرغانی ڈاک انڈیکسز 712000-712200 نمبر پلیٹ کوڈ 15 (پرانی طرز 1998—2008) 40 - 49 (نویں طرز 01.10.2008) غیرسرکاری ناں ایشیا دا نگینہ ، وادی فرغانہ دا راجگڑھ ، سبز شہر فرغانہ فرغانہ دی ازبکستان چ تھاں

فرغانہ ازبکستان دا اک شہر تے صوبہ فرغانہ دا راجگڑھ اے ، ایہ دکھنی وشکالے ایشیا چ وادی فرغانہ دے دکھنی کنڈے تے چڑھدے ازبکستان چ ، کرغیزستان ، تاجکستان تے ازبکستان دیاں ولگناں اتے واقع اے ۔ فرغانہ تاشقند توں 420 کلومیٹر چڑدھے چ تے اندیجان توں 75 کلومیٹر لہندے چ اے ۔ اپریل 2014 چ فرغانہ دی لوک گنتی 2،64،900 سی ۔

تریخ

زرخیز وادی فرغانہ شاہراہ ریشم (خاص کر اتلی شاہراہ ریشم) اتے اہم تھاں سی ، جہڑی پرانے چینی راجگڑھ خیان نوں گانسو چ وؤوئی نال تے کاشغر تے پرانے پارتھیا^[۱] نال ملاندی یاں فیر بحیرہ ارال تے بحیرہ کیسپیئن دے اتلے نوں کالا سمندر دیاں بندرگاہاں نال ملاندی سی ۔

چینی لکھتاں چ

کشن سلطنت ویلے اسنوں ہندوآں تے بدھاں دا پرانا راجگڑھ آکھیا جاندا سی ۔پرانی چینی دستاویزاں اس پرانی سلطنت نوں دایوآن (大宛) آکھیا گیا جہڑی ہن فرغانہ وادی اے ۔دایوآن یونانی سن تے 329 ق م چ سکندر اعظم ولوں فرغانہ وادی چ بسائے گئے یونانی کالونینیسٹاں دی اولاد سن ۔ یونانی سلوقی سلطنت تے یونانی باختر ویلے ایہ ایتھے بوہت ودھے پھلے تے 160 ق م چ یوئژیآں دی اس علاقے چ ہجرت مگروں ایہ کلے رہ گئے ۔ ایہ سمجھیا جاندا اے کہ ناں یوآن یونانیآں لئی پرانے ویلے ایشیا چ ورتے جاڻ آلے ناں یونا یاں یوانا (آئیونی(“Ionians”) دا سادہ ترجمہ اے ۔اینہاں دا راجگڑھ سکندریہ اسچاٹ سی ۔

پہلا چینی جہڑا اس علاقے چ آیا چینی سفیر ژانگ چیان سی جہڑا 127 ق م چ ،خیونگنو خلاف دایوئژی نال اپنی فوجی اتحاد نوں قایم رکھن لئی ایتھوں لنگھیا سی ۔ شیجی باب 123 چ لکھیا اے:

دایوآن خیونگنو دے علاقےآں دے لہندے دکھن چ ، چین توں سدھے لہندے چ 10،000 لی (4،158 کلومیٹر) تے اے ۔ بھوئیں تے لوک وسدے نیں تے واہی بیجی کردے نیں تے کنک تے جھونا اگاندے نیں ۔ایہ انگوراں توں شراب وی بنادے نیں ۔ علاقے چ بوہت سارے چنگے گھوڑے نیں جنہاں دا رت مٹھا اے، ایہ سمجھیا جاندا اے کہ اینہاں دے پورورج جنت دے گھوڑےآں توں سن ۔ایتھے دے لوک قلعہ بند شہراں وچ رہندے نیں تے ایتھے وکھرے وکھرے ناپاں دے 70 توں ودھ شہر نیں ۔ ایتھے دے لوک کنتی کئی لکھاں چ اے ۔ لوک تیرکماناں تے برچھیاں نال لڑدے نیں تے گھوڑے دی پٹھ تو وی تیر چلا سکدے نیں ۔دایوآں دی سرحد اتلے چ کانگجو ،لہندے چ یوئژی بادشاہت ، لہندے دکھن چ باختر ، اتلے چڑھدے چ ووسون دے علاقے تے چڑھدے چ یومی (کیریا) تے یوتیان (خوتان) نال لگدیاں نیں ۔"^[۲]

پارسی لکھتاں چ

پارسی لٹریچر چ اس علاقے نوں زرتشتیاں (پارسیاں) دا وطن دسدا اے ۔ کاراخانی خانات ویلے اسدا ناں اوزقند سی ۔

فرغانہ تے مغل سلطنت

فرغانہ دا دکھنی ایشیا دی مغلیہ سلطنت دی تریخ چ وی مڈھلا رول اے ، کیونجے فرغانہ دا والی عمر شیخ میرزا ، ہندستان مغلیہ سلطنت دی نیہہ رکھن آلے ظہیر الدین محمد بابر (1483-1530) دا پیؤ سی ۔ عمر شیخ میرزا دی 1498ء چ موت ویلے بابر نکی عمر چ ای فرغانہ دا والی بن گیا ۔

روسی سلطنت دا مل

19ویں صدی چ روس دے ودھاء دوران روسی ترکستان چ وڑے تے 1855ء تے 1884ء وشکار اینہاں نے ہولی ہولی استے مل مار لیا ۔ اینہاں نے 1873ءچ قوقند خانات دے راجگڑھ تے مل مار لیا تے روسی سلطنت دے فرغانہ صوبے چ شامل کر لیا ۔

نیہہ تے ناں

اج دا فرغانہ شہر روسیاں نے 1876ء چ مرغیلان توں 13.5 میل اتلے لہندے چ اک گیریژن طور اساریا ۔ اسدا شروع دا ناں نواں مرغیلان رکھیا تے فیر 1907ء چ اسدا ناں وادی فرغانہ چ پہلے روسی فوجی گورنر میخائل سکوبیلیف دے ناں اتے سکوبیلیف رکھ دتا گیا ۔1924ء چ جدوں بالشویکاں نے ایہ علاقہ بسماچیاں توں کھو لیا ، اس شہر دا ناں صوبے دے ناں اتے فرغانہ رکھ دتا گیا جسدا ایہ راجگڑھ سی.^[۳] ۔ 1930ء دے دہاکے چ ایتھے فرغانہ نہر اساری گئی ^[۴]۔

مڑ اساری پروجیکٹ

ستمبر 2011ء فرغانہ مڑ اساری پروجیکٹ دی نیہہ رکھی گئی

موسم

فرغانہ دا موسم صحرائی اے ۔ سردیاں ٹھنڈیاں تے جنوری دا اوسط درجہ حرارت −2.8 °C (27 °F) توں 4.6 °C (40 °F) تک ہندا اے, جدوں کہ گرمیاں تتیاں تے جولائی دا اوسط درجہ حرارت 20.3 °C (69 °F) توں 34.7 °C (94 °F) تک ہندا اے۔ بارش گھٹ اے ، پر بوہتی سردیاں تے خزاں چ ہندی اے ۔

تعلیمی ادارے

اعلی تعلیمی ادارے

• فرغانہ سٹیٹ یونیورسٹی
• فرغانہ پولیٹیکنیکل انسٹیٹیوٹ
• تاشقند انفارمیشن ٹیکنالوجی یونیورسٹی - فرغانہ کیمپس
• تاشقند میڈیکل اکیڈمی - فرغانہ کیمپس

فرغانہ دے کالج

• کرگولی پولیٹیکنیکل کالج
• فرغانہ زراعتی کالج
• فرغانہ شہری ورثہ کالج
• فرغانہ میڈیکل کالج
• فرغانہ کسٹم کالج
• فرغانہ صوبائی تیل گیس پروفیشنل کالج
• فرغانہ پروفیشنل ٹیکنیکل کالج
• فرغانہ پروفیشنل کمپیوٹر ٹیکنالوجی کالج
• فرغانہ صنعتی کالج
• فرغانہ مکینیکل کالج
• فرغانہ مواصلات کالج

آرکیٹیکچر

فرغانہ دیاں کھلیاں تے ترتیب وار رکھاں نال ڈھکیاں سڑکاں تے دلکھچ 19ویں صدی دے نیلی سفیدی آلے زارشاہی گھر ، بھچال پہلے دے تاقشند دی یاد دلاندے نیں ۔ فرغانہ چ وادی فرغانہ دے دوجے شہراں دے آڈے نال روسیاں ، سویت کوریائیاں تے تاتاری دی نوگ گنتی ودھ اے ۔ روسی ایتھے دی وڈی بولی تے تے شہر ازبکستان دے دوجے شہراں توں کجھ وکھ وکھ اے ۔ شہر سویت ویلے تے آزادی دے پہلے دے ازبکستان دی فضا چ اے ۔

مشہور تھانواں

تیل پیداوار

فرغانہ 1908ء چ ایتھے پہلی آئل ریفائنری بنن توں وادی فرغانہ چ تیل دی پیداوار دا مرکز اے ۔اس دے مگروں ایتھے کئی ہور ریفائنریاں اساریاں گئیاں تے ایہ شہر ازبکستان چ تیل صاف کرن دا اہم مرکز بن گیا ۔ قدرتی گیس لہندے ازبکستان توں فرغانہ وادی چ پائپ لائناں راہیں گھلی جاندی اے ، جتھے ایہ کھاد بنان چ ورتی جاندی اے ۔وڈی فرغانہ نہر ،جہڑی 1930ء دے دہاکے چ ساری دی ساری ہتھ نال اساری گئی سی ، شہر دے اتلے حصے توں لنگھدی اے تے ایہ نہر 1939ء چ مکمل ہوئی۔اسدی اساری دوران شہر تے نہر دیاں مشہور فوٹوگرافر میکس پنسون نے کافی مورتاں بنائیاں ۔ لہندے توں قرضے نال فرغانہ نےاپنی آئل ریفائنری نوں ودھیا بنائیا تے فضائی آلودگی نوں گھٹ کیتا ^[۷] ۔

فرغانہ حقیقتاں

• فرغانہ وسطی ایشیا دا سبتوں سبز شہر اے
• فرغانہ تاشقند مگروں ازبکستان دا سبتوں صنعتی شہر اے ۔
• فرغانہ تاشقند تے سمرقند دے نال ازبکستان چ «روسی جزیرہ» کہلاندا اے ۔
• اجوکی ساہتی ازبک بولی اصل چ ازبک بولی دا فرغانی لہجہ اے ۔

تفریح گاہاں

سینما گھر

• علی شیر نوائی سینما گھر
• نورخان سینما گھر — ہن اک کیفے
• یولداش اخونبابائیف سینما گھر — ہن صرف عمارت کھڑی اے
• سینما گھر«نیفتیانک» — ہن سینما طور کم نئیں کر ریا
• سینما گھر«دروژبا» (دوستی)— مڑ اساری

کھیڈ

• نیفتچی فٹبال گلب — فرغانہ فٹبال ٹیم

آواجائی

• فرغانہ بس شٹیشن
• فرغانہ ہوائی اڈا

بین الاقوامی تعلقات

جڑواں شہر

•  دکھنی کوریا یون‏ن — کیونگیدو, دکھنی کوریا
• ماسکو, روس
• قازان, تاتارستان ،روس
• نووروسسک, روس
• ایوانووا, روس

مورتاں

• 
  مرکز شہر
• 
  مرکز

ہور ویکھو

• بابر

حوالے

ہور پڑھو

• Hill, John E. (2009) Through the Jade Gate to Rome: A Study of the Silk Routes during the Later Han Dynasty, 1st to 2nd Centuries CE. John E. Hill. BookSurge, Charleston, South Carolina. ISBN 978-1-4392-2134-1.
• Watson, Burton. Trans. 1993. Records of the Grand Historian of China: Han Dynasty II. Translated from the Shiji of Sima Qian. Chapter 123: "The Account of Dayuan," Columbia University Press. Revised Edition. ISBN 0-231-08166-9; ISBN 0-231-08167-7 (pbk.)
• Jean-Marie Thiébaud, Personnages marquants d'Asie centrale, du Turkestan et de l'Ouzbékistan, Paris, L'Harmattan, 2004. ISBN 2-7475-7017-7.

باہرلے جوڑ

• فرغانہ خبراں
• فرعانہ وادی دا فا‏ئن آرٹ Archived 2020-04-07 at the وے بیک مشین
• فرغانہ ٹوپوگرافی

ازبکستان دے شہر
راجگڑھ-:۞:-تاشقند
شہر	اندیجان • انگرین • اساکا • آلمالیق • اورگانچ • اوچقودوق • اورگوت • بیک آباد • بیرونی • بخارا • ترمذ • تورکول • توئی تپہ • جمعہ • جیزک • چیرچیق • چمبائی • چست خیوا • خوجائلی • رشتان • زرفشان • سمرقند • شہر سبز • سردریا • شیرین • غازار • غژدوان • فرغانہ • قوقند • قاراکول • قاراسو • قرشی • کتہ قورغان • کاگان کاسانسوئی • گلستان • مرغیلان • موئیناق • مبارک • نمنگان • نورآتا • نوکوس • نوائی • وابکینت • یانگی آباد • یانگی یول • یانگیئر