شپاړلسم پاپ بنډیکټ

شپاړلسم پاپ بنډیکټ (اصلي نوم: یوزف آلویس راټسینګر؛ زوکړه: د ۱۹۲۷ زکال د اپرېل ۱۶مه – مړینه: د ۲۰۲۲ زکال د ډسمبر ۳۱مه) د ۲۰۰۵ زکال د اپرېل له ۱۹مې نېټې څخه د ۲۰۱۳ زکال د فبروري په ۲۸مه نېټه د خپلې استعفا تر مهاله د کاتولیکې کلیسا مشر او د واټیکان د ښاري دولت واکمن و. بنډیکټ په ۲۰۰۵ زکال کې د پاپ د ټاکنې په غونډه کې د دویم پاپ جان پل له مړینې وروسته پاپ وټاکل شو. له استعفا وروسته د «متقاعد پاپ» په نوم پېژندل کېده چې دغه لقب یې د ۲۰۲۲ زکال په ډسمبر میاشت کې د خپلې مړینې ترمهاله وساته. ^[۱][۲]

راټسینګر په ۱۹۵۱ زکال کې په خپل زیږون ځای باواریا کې کشیش وټاکل شو؛ په دې سره د هغه اکاډمیک ژوند پیل شو او د ۱۹۵۰زکال په وروستیو کې یې د یو مخکښ عیسوي الهیات پوه په توګه شهرت وموند. نوموړی د ۳۱ کلونو په عمر په ۱۹۸۵ زکال کې د یو بشپړ ښوونکي په توګه وګمارل شو. د جرمني په بېلابېلو پوهنتونونو کې د الهیاتو د تدریس له اوږد مهالې دورې وروسته د مونیخ او فرایزینګ لوی کشیش وټاکل شو چې بیا په ۱۹۷۷ زکال کې د پاپ شپږم پل له خوا د کاردینال رتبه ورکړل شوه؛ دا د هغه لپاره ډېره غیر معمول ارتقا وه ځکه چې په معنوي چارو کې یې لږ کاري تجربه لرله. په ۱۹۸۱ زکال کې نوموړی د رومي کوریا (د پاپ او عسیوي نړۍ ترمنځ د اړیکو د تنظیم اداري بنسټ دی) عقیدوي دوکتورینو ته د اړوندې مهمې برخې مشر وټاکل شو. نوموړی له ۲۰۰۲ زکال را وروسته تر هغه مهاله چې پاپ وټاکل شو، د کارډینالانو د کالج یا ډلې مشر و. له پاپ کېدو وړاندې نوموړی «د پېړۍ د یوې ربعې لپاره د واټیکان په صحنه کې یو له اصلي شخصیونو څخه و». هغه د پاپ دویم ژان پل د باوري کس په توګه «له نوموړي راوروسته له نورو ټولو زیات د کلیسا د لومړیتوبونو په ټاکلو او د هغو په هدایت کولو» کې پام وړ اغېز درلود.^[۳]

بنډیکټ د عیسویت اړوندې ارزښتمنې لیکنې لرلې چې په ټولیزه بڼه یې له کاتولیک سنتي دوکتورینو، ارزښتونو او عباداتو دفاع کوله. نوموړی په اصل کې یو لیبرال الهیات پوه و، خو له ۱۹۶۸ زکال وروسته یې محافظه کار لیدلوری وموند. بنډیکټ د خپل پاپ توب پر مهال په لویدیځ کې د مخ پر زیاتوالي سیکولرایز کېدو پر وړاندې د اساسي عیسوي ارزښتونو له ټینګښت ملاتړ وکړ. نوموړي د عینیت په فلسفې کې له نسبت پالنې او په ځانګړې توګه د اخلاقي حقایقو څخه انکار د یوویشتمې پېړۍ اصلي ستونزه بلله. له دې سربېره یې د لرغونو لاتیني سنتونو (Tridentine Mass) په ګډون ګڼ شمېر لرغوني دودونه بېرته را ژوندي کړل. هغه د کاتولیک کلیسا او هنرونو ترمنځ اړیکه پیاوړې کړې، د لاتیني ژبې څخه یې ګټنه ترویج او د پاپ سنتي لرغونې جامې یې بېرته دود کړې؛ له همدې امله نوموړی د «ښکلا پېژندنې پاپ» بلل کېږي. نوموړی د ۱۹۸۰مې لسیزې له نیمايي را وروسته د «کلیسا د اصلي فکري قوې» په توګه ګڼل کېده. ^{[۴][۵][۶][۷][۸][۹]}

د ۲۰۱۳ زکال د فبروري په ۱۱ مه بنډیکټ خپله استعفا اعلان کړه او د هغو لامل یې د زیات عمر لرلو له امله «د ذهني او جسمي وړتیا» نشتون څرګند کړ. د هغه استعفا په ۱۴۱۵ زکال کې د دولسم ګریګوري له مهال را وروسته د پاپ لومړنۍ استعفا او همدارنګه په ۱۲۹۴ زکال کې د پنځم سلسټین له مهاله د پاپ په خپله خوښه لومړنۍ استعفا وه. فرانسېس د ۲۰۱۳ زکال د مارچ په ۱۳مه د نوموړي ځای ناستی وټاکل شو او خپله بنډیکټ په واټیکان کې د کلیساوو د مور په نامه نوې رغول شوې کلیسا (Mater Ecclesiae Monastery) ته کډه وکړه. بنډیکټ د خپلې مورنۍ جرمني ژبې سربېره تر یوه بریده په فرانسوي، ایټالوي، انګریزي او هسپانوي ژبو هم پوهېد. له دې سربېره په پرتګالي، لاتین، بایبلي عبري او بایبلي یوناني ژبو هم پوهېد. همدارنګه یې د فرانسې د اخلاقي او سیاسي علومو د اکاډمۍ په څېر د یو شمېر ټولنیزو علمي ټولنو غړیتوب درلود. هغه پیانو غږوله چې د موزارت او باچ کمپوزونه یې غوره بلل. ^{[۱۰][۱۱][۱۲][۱۳][۱۴][۱۵]}