Evanđelje po Marku
Evanđelje po Marku ili Jevanđelje po Marku (grč. Κατὰ Μᾶρκον εὐαγγέλιον Kata Markon euangelion) je druga knjiga Novog zaveta, najkraće je i najjednostavnije evanđelje, koje se tradicionalno pripisuje Marku Evangelistu. Biblijska skraćenica knjige je Mk.
Evanđelje po Marku se obično datira između godine 60 i 80. n.e., te se, suprotno tradicionalnim mišljenjima Augustinijanske hipoteze, danas uglavnom smatra najstarijim kanonskim evanđeljem, koje je poslužilo kao izvor za Evanđelje po Luki i Evanđelje po Mateju. Pošto evanđelja po Mateju i po Luki imaju za osnovu evanđelje po Marku, onda postoji samo jedan sinoptički izvor o Isusovom životu, a to je evanđelje po Marku.[1] Ova pozicija se naziva Markanski prioritet. Nekad se smatralo da je jevanđelje po Mateju starije, što je razlog da se u Bibliji nalazi prvo.
Markovo evanđelje pripovijeda Isusov život od njegovog krštenja od strane Ivana Krstitelja, preko delovanja u Galileji i Jerusalimu, te muku, smrt i uskrsnuće, ali je uglavnom koncentrirano na posljednji tjedan njegovog života. Redosled kazivanja je određen teološkim razmatranjima, što znatno otežava kritičku analizu Isusove biografije.[1] Markovo evanđelje predstavlja odlučni poziv na praćenje Isusa koji polazi u samoću, patnju i smrt.[2] Evanđelje se završava rečima "bojahu se": to je bilo doba kada je priznavanje hrišćanstva moglo doneti nedaće i smrt.[2] U ovom jevanđelju je zapisano i propovedanje apostola Petra u Rimu.
Nastanak
Ne zna se gde je ovo evanđelje napisano i ko ga je napisao; rad je anoniman, mada ga tradicija pripisuje apostolu Marku, mlađem saradniku apostola Petra.[3] Najvjerojatnije je napisano u Rimu oko 64. – 70. godine[4][5], na grčkom jeziku. Evanđelje je vezano za događaje iz prvog jevrejsko-rimskog rata (66–70) te se pretpostavlja da je verovatno pisano tokom poslednje ratne godine, možda za vreme privremenog zatišja za vreme opsade Jerusalima ili odmah nakon poraza 70. godine.[3] Zna se da je autor Markovog jevanđelja bio obavešten o ratu, i da je pripadao određenoj strani u sukobima, unutar jevrejskih grupa i između Jevreja i Rimljana.[3] Jevanđelje je pisano za rimsku hrišćansku zajednicu.
Analiza
Rani hrišćani, budući sledbenici osuđenog buntovnika, su bili u opasnosti od rimskih represalija. Rimljani su bili na oprezu, očekujući nova rovarenja, a rimski sudovi su već bili uhapsili i pogubili nekolicinu istaknutih članova pokreta, uključujući Petra i Pavla. Marku je stalo da umanji rimske sumnje time što će pokazati da Isusovi sledbenici, kao i sam Isus ne predstavljaju opasnost po rimski poredak.[3] Marko tvrdi da Isusovi sledbenici nemaju ništa protiv Rimljana nego su kivni na jevrejske vođe (savet staraca, Sanhedrin), kao i na jerusalimske (pisara i sveštenika), koji su odbacili božjeg Mesiju. Marko zauzima pomirljiv stav prema Rimljanima, mada je bilo poznato da je rimski guverner Pontije Pilat osudio Isusa na smrt. Marko u stvari izmišlja novog Pilata - dobronamernog slabića kome je stalo do pravde, ali koji je, kako ga Marko opisuje, do te mere uplašen od glavnih sveštenika u sopstvenom savetu i od bučne gomile napolju da naređuje pogubljenje čoveka za koga misli da je možda nevin. Međutim, Marko jasno optužuje jevrejske vođe za Isusovu smrt.[3]
On se trudio da ne pomene bilo šta što bi izazvalo rimski antagonizam ili sumnju da zastupa ideale u koje je verovao... Stoga evanđelista pokušava sakriti činjenicu da je Isus bio osuđen i pogubljen zbog optužbe za pobunu.[6]
Tekstualna kritika
Poslednjih dvanaest stihova Evanđelja po Marku se uopšte ne nalazi u najstarijim i najboljim biblijskim rukopisima. Oni su dospeli u savremena izdanja Biblije tako što su se našli u rukopisu koji je Erazmo koristio za svoj editio princeps.[7]
Izvori
Vidi još
| Prethodi: Matej | Biblijske knjige | Slijedi: Luka |