Маскав
Маскав (произношение ) — пойтахт Федеросиюни Русия, шаҳри федералӣ, маркази маъмурӣ маркази ҳавзаи федералӣ ва маркази вилояти Маскав[6], ки дар итоати ин вилоят, дохил намешавад. Бузургтарин аз ҷиҳати шумораи аҳолӣ, шаҳри Русия ва субъектҳои ӯ. Яке аз даҳ шаҳри сераҳолитарини дунё ба шумор меравад[7].
| Шаҳр | |
| Москва | |
 | |
| Кишвар |  Русия |
| минтақа | Маскав |
| Роҳбар | Сергей Собянин |
| Таърих ва ҷуғрофиё | |
| Таъсис | 1147 |
| Аввалин номбарӣ | 4 апрел 1147[4][5] |
| Номҳои пешина | Кучково |
| Масоҳат |
|
| Баландии марказ | 156 м |
| Навъи иқлим | нарми қитъагӣ |
| Минтақаи замонӣ | {{{минтақаи замонӣ}}} |
| Аҳолӣ | |
| Аҳолӣ | 13010112[1] тан (2021) |
| Зичӣ | 4823 тан/км² |
| Агломератсия | 15 512 000[2] |
| Миллият | русҳо (91,65 %), украинҳо (1,42 %), тоторҳо (1,38 %), арманҳо (0,98 %), озарбойҷонҳо (0,53 %), яҳудиён (0,49 %)[3] |
| Эътиқодот | насрониён, мусулмонон, |
| Номи қавмӣ | москвич |
| Забони расмӣ | русӣ |
| Шиносаҳои ададӣ | |
| Пешшумораи телефон | 495, 496, 498, 499 |
| Нишонаи почта | 101001–135999 |
| Коди мошин | 77, 97, 99, 177, 197, 199, 777 ва 799 |
| mos.ru(рус.)(англ.) | |
 Парвандаҳо дар Викианбор | |
Пойтахти таърихии мулки Ҳокимони бузурги Маскав, подшоҳии Рус, Русияи шоҳаншоҳӣ (дар солҳои 1728—1730), Русияи Шуравӣ ва ИҶШС. Шаҳри Қаҳрамоншаҳр. Дар Маскав узвҳои давлатии Русия (ба ғайр аз Суди Конститутсионӣ), сафоратхонаҳои давлатҳои хориҷӣ қарор доранд.
Мавқеъи ҷуғрофӣ
Маскав дар маркази қисми Аврупои Русия, байни дарёҳои Ока ва Волга, дар васли баландии Смоленску-Маскав (дар ғарб), ва дашти Москворетску-Ока (дар шарқ) ва пастхамии Мещёрск (дар ҷанубу-шарқ) қарор дорад. Замини шаҳр баъди дигаркунии сарҳади шаҳр, ки соли 2012 шуда гузашт, ба марраи 2511 км² расид[8]. Сеяки шаҳр, ки 870 км²-ро ташкил мекунад, дар ҳалқаи роҳи автомобилгарди дохилӣ мавқеъ гирифтааст. Боқимонда 1641 км² — паси ин роҳ ҷой дорад.
Баландии миёна 156 метр аз сатҳи баҳр мавқеъ гирифтааст. Аз ҳама баландтарин нуқта дар баландии Теплостанск, ки 255 метрро аз сатҳи баҳр ба ҳисоб меравад[9], аз ҳама нуқтаи паст дар наздикии пули Бесединск, ки дарёи Маскав берун аз шаҳр мешавад, баландии ин нуқта 114,2 метр аз сатҳи баҳр ташкил мекунад[10]. Дарозии Маскав аз шимол ба ҷануб дар ҳудуди роҳи автомобилгарди дохилӣ — 38 км, берун аз ин ҳудуд — 51,7 км, аз ғарб ба шарқ — 39,7 км.
Иқлим
Иклими Маскав континенталии муътадил буда, зимистонаш 4 моҳ давом мекунад, харорати хаво хунуктар аз 0 °C аст, аз−20 °C, то −25..−30 °C аст. Дар моҳҳои тобистон харорати хаво +15 °C то +20 °C аст.
| Иқлими Маскав | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Нишондод | Янв. | Фев. | Март | Апр. | Май | Июн | Июл | Авг. | Сен. | Окт. | Нояб. | Дек. | Сол |
| Максимуми мутлақ, °C | 8,6 | 8,3 | 19,7 | 28,9 | 33,2 | 34,7 | 38,2 | 37,3 | 32,3 | 24,0 | 16,2 | 9,6 | 38,2 |
| Максимуми миёна, °C | −4 | −3,7 | 2,6 | 11,3 | 18,6 | 22,0 | 24,3 | 21,9 | 15,7 | 8,7 | 0,9 | −3 | 9,6 |
| Ҳарорати миёна, °C | −6,5 | −6,7 | −1 | 6,7 | 13,2 | 17,0 | 19,2 | 17,0 | 11,3 | 5,6 | −1,2 | −5,2 | 5,8 |
| Минимуми миёна, °C | −9,1 | −9,8 | −4,4 | 2,2 | 7,7 | 12,1 | 14,4 | 12,5 | 7,4 | 2,7 | −3,3 | −7,6 | 2,1 |
| Минимуми мутлақ, °C | −42,2 | −38,2 | −32,4 | −21 | −7,5 | −2,3 | 1,3 | −1,2 | −8,5 | −20,3 | −32,8 | −38,8 | −42,2 |
| Андозаи бориш, мм | 52 | 41 | 35 | 37 | 49 | 80 | 85 | 82 | 68 | 71 | 55 | 52 | 707 |
| Сарчашма: Боду ҳаво ва иқлим | |||||||||||||
Иқтисодиёт
Таърих
Ҷоизаҳо
Нақлиёт
Маориф
Фарҳанг
Намоишгоҳҳо
Осорхонаҳо
Китобхонаҳо
Нигаред
Эзоҳ
Адабиёт
- Селиванов А. Ф., Забелин И. Е. Москва // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.
- Москва : Энциклопедия / гл. ред. А. Л. Нарочницкий. — М. : Советская Энциклопедия, 1980. — 688 с., ил.
- Москва : Энциклопедия / Гл. ред. С. О. Шмидт ; Сост. : М. И. Андреев, В. М. Карев. — М. : Большая Российская энциклопедия, 1997. — 976 с. : ил.
- Москва / А. А. Попов; А. А. Тишков; А. Н. Прокинова; Л. А. Беляев, Н. А. Кренке, Б. Е. Янишевский, И. А. Бондаренко, Ю. Г. Клименко, И. Е. Печёнкин, Н. Н. Броновицкая, А. Ю. Броновицкая, А. С. Виноградова; Л. М. Старикова, Н. Э. Корсакова /2012/. А. А. Попов; А. А. Тишков; А. Н. Прокинова; В. В. Селевёрстов; Л. А. Беляев, Н. А. Кренке, Б. Е. Янишевский, И. А. Бондаренко, Ю. Г. Клименко, И. Е. Печёнкин, Н. Н. Броновицкая, А. Ю. Броновицкая, А. С. Виноградова; Л. М. Старикова, Н. Э. Корсакова /2018/. Актуализация: редакция БРЭ /2020/ // Большая российская энциклопедия. — М. : Большая российская энциклопедия, 2004—2017. — (Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов ; 2004—2017).
- Большой атлас Москвы / Московский гос. ун-т им. М. В. Ломоносова; картогр. основа — Роскартография ; науч. рук. Н. С. Касимов, В. С. Тикунов. — М.: Феория, 2013. — 999 с. — ISBN 978-5-91796-032-6. Бойгонӣ шудааст 5 апрели 2023 сол.
- Вахитов, Р. Р. Москвичи как сословие // Отечественные записки. — 2012. — № 3.
- Гиляровский В. А. Москва и москвичи. — М. : АСТ Астрель, 2005. — 511 с.
- Гиляровский В. А. Мои скитания / Москва газетная — М. : АСТ, 2007. — 508 с.
- Колодный Л. Е. Москва у нас одна. — М. : Политиздат, 1991.
- Московское великое княжество / Кучкин В. А. // Монголы — Наноматериалы. — М. : Большая российская энциклопедия, 2013. — С. 308—310. — (Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов ; 2004—2017, т. 21). — ISBN 978-5-85270-355-2. Бойгонӣ шудааст 17 октябри 2020 сол.
- Москва — Петербург : Pro et contra. Диалог культур в истории национального самосознания. Антология. — Северо-Западное отделение Российской академии образования, Русский христианский гуманитарный институт; (Составитель К. Г. Исупов. Отв. ред. Д. К. Бурлака). — СПб. : Изд-во РХГИ, 2000. — 711 с. ISBN 5-88812-067-7
- Пыляев М. И. Старая Москва: Рассказы из былой жизни первопрестольной столицы; (сост., предисл. и коммент. Ю. Н. Александрова). — Москва: АСТ Хранитель, 2007. — 762 c.
- Самойлов Б. Л., Морозова Г. В. Красная книга города Москвы. — М., 2001. — 930 с.
Сарчашма
- Сайт правительства Москвы Бойгонӣ шудааст 25 феврали 2011 сол.
- Moscow.ru Бойгонӣ шудааст 24 май 2015 сол. (рус.) (англ.) (исп.) (олмонӣ) (фр.)
- Московский туристический портал (официальный) Бойгонӣ шудааст 14 апрели 2016 сол. (рус.) (англ.) (олмонӣ)
- Окликни улицы Москвы… Бойгонӣ шудааст 6 марти 2008 сол. на Грамота.ру
- Фотографии старой Москвы с привязкой к карте
- Москва — фотографии разных лет
- Путеводители и справочники 19-20 века по городу Москва в библиотеке Царское Село
