มนัสนิตย์ วณิกกุล

ท่านผู้หญิงมนัสนิตย์ วณิกกุลเกิดเมื่อวันที่ 27 มกราคม พ.ศ. 2471 เป็นบุตรคนที่สองจากทั้งหมดสามคนของพระยาศรีวิสารวาจา (หุ่น ฮุนตระกูล) กับแพทย์หญิง คุณหญิงลิน ศรีวิสารวาจา (นามเดิม มากาเรต ลิน ซาเวียร์) ผู้เป็นธิดาของพระยาพิพัฒนโกษา (เศเลสติโน มารีอา ซาเวียร์) ชาวโปรตุเกสที่เป็นปลัดทูลฉลองกรมท่า (เทียบตำแหน่งปลัดกระทรวงต่างประเทศ)^[1] หลุยส์ ซาเวียร์ บิดาของพระยาพิพัฒนโกษา มีพื้นเพมาจากมาเก๊าของโปรตุเกส ก่อนอพยพเข้ากรุงสยาม^[2] ท่านผู้หญิงมนัสนิตย์มีพี่น้องคือ กิตติรัต ศรีวิสารวาจา และคุณหญิงสาวิตรี โอสถานุเคราะห์

ในวันที่ 6 ธันวาคม พ.ศ. 2475 คุณหญิงลินผู้มารดาได้ถึงแก่อนิจกรรมตั้งแต่ท่านผู้หญิงยังเล็กด้วยโรคไข้หวัดใหญ่^[3] เมื่อท่านผู้หญิงสำเร็จการศึกษาจากคณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยแล้วได้ปฏิบัติงานสนองเบื้องพระยุคลบาทสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ มาตั้งแต่ปี 2504 ต่อมาในปี พ.ศ. 2516 ได้รับพระมหากรุณาธิคุณทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมแต่งตั้งเป็นนางสนองพระโอษฐ์ในสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ปี พ.ศ. 2522 ดำรงตำแหน่งรองราชเลขานุการในพระองค์สมเด็จพระบรมราชินีนาถ และในปี พ.ศ. 2543 เป็นราชเลขานุการในพระองค์สมเด็จพระบรมราชินีนาถ^[4] นอกจากนี้ท่านผู้หญิงยังดำรงตำแหน่งเลขาธิการมูลนิธิส่งเสริมศิลปาชีพ โดยได้ถวายงานรับใช้เบื้องพระยุคลบาทมาเป็นระยะเวลากว่า 60 ปี

ด้านครอบครัวท่านผู้หญิงมนัสนิตย์สมรสกับอาบบุญ วณิกกุล บุตรของ มหาอำมาตย์โท พระยาเทพวิทุรพหุลศรุตบดี (บุญช่วย วณิกกุล) และคุณหญิงเอื้อม มีบุตรคือเกริก วณิกกุล กรรมการสภากาชาดไทย ผู้เชี่ยวชาญด้านกฎหมายและตุลาการ กรรมการกฤษฎีกา คณะที่ 5 (กฎหมายเกี่ยวกับอุตสาหกรรมและพลังงาน) อดีตประธานกรรมการธนาคารอาคารสงเคราะห์ (ธอส.) อดีตรองผู้ว่าการ ด้านเสถียรภาพสถาบันการเงิน ธนาคารแห่งประเทศไทย และอดีตผู้ทรงคุณวุฒิประจำธนาคารแห่งประเทศไทย สมรสกับ ผู้ช่วยศาสตราจารย์ เมธินี วณิกกุล อดีตอาจารย์ประจำคณะพาณิชยศาสตร์และการบัญชี จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย มีธิดาคือ ภามาศ วณิกกุล

ท่านผู้หญิงมนัสนิตย์ วณิกกุลถึงแก่อนิจกรรมด้วยภาวะหัวใจล้มเหลว เมื่อวันที่ 30 เมษายน พ.ศ. 2558 สิริอายุรวม 87 ปี ในการนี้พระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตรทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จพระราชดำเนินแทนพระองค์ไปในการพระราชทานน้ำหลวงอาบศพ ในวันศุกร์ที่ 1 พฤษภาคม พ.ศ. 2558 เวลา 15.27 น. ณ ศาลาร้อยปี วัดเบญจมบพิตรดุสิตวนารามราชวรวิหาร^[5] โดยงดการสวดพระอภิธรรม ในวันที่ 5 พฤษภาคม พ.ศ. 2558

พระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตรทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จพระราชดำเนินแทนพระองค์ไปในการพระราชทานเพลิงศพ ท่านผู้หญิงมนัสนิตย์ วณิกกุล ณ เมรุหลวงหน้าพลับพลาอิศริยาภรณ์ วัดเทพศิรินทราวาส ในวันอาทิตย์ที่ 28 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2559 เวลา 17.12 น. โดยพระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าโสมสวลี กรมหมื่นสุทธนารีนาถโดยเสด็จไปในการนี้ด้วย^[6]

ท่านผู้หญิงมนัสนิตย์ วณิกกุล ได้รับพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ทั้งไทยและต่างประเทศ ดังนี้

เครื่องราชอิสริยาภรณ์ไทย

• พ.ศ. 2542 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก ชั้นสูงสุด มหาปรมาภรณ์ช้างเผือก (ม.ป.ช.)^[7]
• พ.ศ. 2538 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้นสูงสุด มหาวชิรมงกุฎ (ม.ว.ม.)^[8]
• พ.ศ. 2525 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นที่ 2 ทุติยจุลจอมเกล้าวิเศษ (ท.จ.ว.) (ฝ่ายใน)^[9]
• พ.ศ. 2506 – เหรียญราชการชายแดน (ช.ด.)^[10]
• พ.ศ. 2547 – เหรียญจักรพรรดิมาลา (ร.จ.พ.)^[11]
• พ.ศ. 2548 – เหรียญลูกเสือสดุดี ชั้นที่ 1^[12]
• พ.ศ. 2527 – เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 9 ชั้นที่ 3 (ภ.ป.ร.3)^[13]
• พ.ศ. 2534 – เหรียญราชรุจิทอง รัชกาลที่ 9 (ร.จ.ท.9)^[14]
• พ.ศ. 2517 – เหรียญกาชาดสมนาคุณ ชั้นที่ 1 (เหรียญทอง)

เครื่องราชอิสริยาภรณ์ต่างประเทศ

•  เยอรมนี :
  • พ.ศ. 2527 – เครื่องอิสริยาภรณ์คุณธรรมแห่งสหพันธ์สาธารณรัฐเยอรมนี ชั้นที่ 2^[15]
•  บรูไน :
  • พ.ศ. 2545 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์ปาดูกา เซอรี ไลลา จาซา ชั้นที่ 2^[16]
•  สวีเดน :
  • พ.ศ. 2546 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์ดาวขั้วโลก ชั้นที่ 2^[17]
•  เนเธอร์แลนด์ :
  • พ.ศ. 2547 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์ออเรนจ์-นัสเซา ชั้นที่ 2^[18]