มะเร็งในวัยเด็ก
มะเร็งในวัยเด็ก ตามมาตรฐานของสหรัฐ หมายถึง มะเร็งที่พบตั้งแต่อายุ 0–14 ปี[1][2] แต่บางทีนิยามของมะเร็งในวัยเด็กรวมถึงวัยรุ่นอายุระหว่าง 15–19 ปีด้วย วิทยามะเร็งเด็ก (Pediatric oncology) เป็นแขนงของวิชาแพทยศาสตร์ที่ว่าด้วยการวินิจฉัยและรักษามะเร็งในเด็ก
| มะเร็งในวัยเด็ก | |
|---|---|
| ชื่ออื่น | มะเร็งในวัยเด็ก |
| สาขาวิชา | กุมารเวชศาสตร์ |
มีการประมาณว่ามะเร็งในวัยเด็กทั่วโลกมีอุบัติการณ์กว่า 175,000 คนต่อปี และมีอัตราตายประมาณ 96,000 คนต่อปี[3] มะเร็งในวัยเด็กในประเทศพัฒนาแล้วมีอัตราตายประมาณร้อยละ 20 ของผู้ป่วยทั้งหมด ตรงข้ามกับในประเทศที่ขาดแคลนทรัยากรมีอัตราตายประมาณร้อยละ 80 หรืออาจมากถึงร้อยละ 90 ในประเทศที่ยากจนมากที่สุดของโลก[4] อุบัติการณ์ในประเทศพัฒนาแล้วหลายประเทศเพิ่มขึ้นช้า ๆ โดยอัตรามะเร็งในวัยเด็กเพิ่มขึ้นร้อยละ 0.6 ต่อปีระหว่างปี 1975 ถึง 2002 ในสหรัฐ[5] และร้อยละ 1.1 ต่อปีระหว่างปี 1978 ถึง 1997 ในทวีปยุโรป[6]
อาการและอาการแสดง
เด็กที่ป่วยเป็นมะเร็งมีความเสี่ยงเกิดปัญหาการคิดหรือการเรียนรู้หลายอย่าง[7] ซึ่งอาจเกี่ยวข้องกับการบาดเจ็บของสมองที่เกิดจากมะเร็งเอง เช่น เนื้องอกสมองหรือการกระจายสู่ระบบประสาทส่วนกลาง หรือจากผลข้างเคียงของการรักษามะเร็งอย่างเคมีบำบัดและรังสีบำบัด การศึกษาหลายการศึกษาแสดงว่าเคมีบำบัดและรังสีบำบัดอาจเป็นอันตรายต่อเนื้อขาวและรบกวนกัมมันตภาพของสมอง
ปัจจัยเสี่ยง
มีการระบุปัจจัยครอบครัวและพันธุกรรมในผู้ป่วยมะเร็งในวัยเด็กร้อยละ 5–15 มีการสัมผัสสิ่งแวดล้อมและปัจจัยภายนอกร่างกายที่ทราบน้อยกว่าร้อยละ 5–10 เช่น การสัมผัสยาสูบ รังสีเอกซ์หรือยาบางชนิดก่อนเกิด[8] ทว่า สำหรับผู้ป่วยร้อยละ 75–90 ที่เหลือไม่ทราบสาเหตุของปัจเจก ในผู้ป่วยส่วนใหญ่สันนิษฐานว่ามะเร็งเกี่ยวข้องกับปัจจัยเสี่ยงและตัวแปรหลายประการเช่นเดียวกับการเกิดมะเร็งโดยทั่วไป[9]
ลักษณะบางอย่างที่ทำให้ปัจจัยเสี่ยงของมะเร็งในวัยเด็กแตกต่างจากมะเร็งในผู้ใหญ่ ได้แก่
- มีการสัมผัสภัยสิ่งแวดล้อมที่แตกต่างจากมะเร็งในผู้ใหญ่ ซึ่งบางครั้งไม่พบในมะเร็งในผู้ใหญ่
- ระบบสรีรวิทยาที่ยังไม่เติบโตเพื่อกำจัดหรือนำสสารสิ่งแวดล้อมผ่านกระบวนการเมแทบอลิซึม
- การเจริญเติบโตของเด็กในช่วงที่เรียก "หน้าต่างการเจริญ" (developmental window) ทำให้เกิด "หน้าต่างวิกฤตความเสี่ยงสูง" (critical windows of vulnerability)[10]
นอกจากนี้ อายุคาดหมายในเด็กที่ยาวขึ้นทำให้มีเวลาสำหรับกระบวนการมะเร็งที่มีระยะแฝงนานยาวในการปรากฏมากขึ้น ทั้งยังเพิ่มความเสี่ยงของการเกิดมะเร็งบางชนิดในช่วงชีวิตภายหลัง[10]
มีสาเหตุของมะเร็งในวัยเด็กที่ป้องกันได้ เช่น การใช้รังสีไอออนมากเกินและการใช้รังสีดังกล่าวในทางที่ผิดจากการถ่ายภาพส่วนตัดอาศัยคอมพิวเตอร์เมื่อการทดสอบไม่มีข้อบ่งชี้หรือเมื่อใช้เกณฑ์วิธีแบบผู้ใหญ่[11][12]
การวินิจฉัย
มะเร็งที่พบบ่อยที่สุดในเด็ก ได้แก่ มะเร็งเม็ดเลือดขาว (ร้อยละ 32) เนื้องอกสมอง (ร้อยละ 18) และมะเร็งปุ่มน้ำเหลือง (ร้อยละ 11)[6][13] ในปี 2005 เยาวชนอายุน้อยกว่า 20 ปีในสหรัฐ 4.1 คนต่อ 100,000 คนได้รับวินิจฉัยด้วยมะเร็งเม็ดเลือดขาว และมีผู้เสียชีวิต 0.8 คนต่อ 100,000 คน จำนวนผู้ป่วยใหม่สูงสุดในกลุ่มอายุ 1–4 ปี แต่จำนวนผู้เสียชีวิตสูงสุดอยู่ในกลุ่มอายุ 10–14 ปี
ในปี 2005 ผู้มีอายุ 0–19 ปี 2.9 คนต่อ 100,000 คนพบว่ามีมะเร็งสมองหรือมะเร็งระบบประสาทส่วนกลาง และมีผู้เสียชีวิต 0.7 คนต่อ 100,000 คน มะเร็งชนิดนี้พบบ่อยสุดในเด็กอายุระหว่าง 1 ถึง 4 ปี แต่ผู้เสียชีวิตสูงสุดอยู่ในกลุ่มอายุ 5–9 ปี ชนิดย่อยหลักของเนื้องอกสมองและระบบประสาทส่วนกลางในเด็ก ได้แก่ มะเร็งแอสโทรไซต์ (astrocytoma) เนื้องอกเกลียก้านสมอง (brain stem glioma) เนื้องอกกะโหลกและคอหอย (craniopharyngioma) เนื้องอกเซลล์ประสาทและเกลียทารกแบบเดสโมเพลเชีย (desmoplastic infantile ganglioglioma) เนื้องอกอีเพนไดมา (ependymoma) เนื้องอกเกลียระดับสูง เนื้องอกสมองน้อยวัยอ่อน (medulloblastoma) และเนื้องอกรูปแท่งคล้ายทารกวิรูปนอกแบบ (atypical teratoid rhabdoid tumor)[14]
พยากรณ์โรค
ผู้รอดชีวิตจากมะเร็งในวัยเด็กเมื่อโตเป็นผู้ใหญ่จะประสบความยากลำบากทางกายภาพ จิตวิทยาและสังคมบางประการ
โรคหัวใจก่อนกำหนดเป็นภาวะแทรกซ้อนระยะยาวที่สำคัญของผู้รอดชีวิตจากมะเร็งในวัยเด็กเมื่อเป็นผู้ใหญ่ บุคคลดังกล่าวมีโอกาสเสียชีวิตจากโรคหัวใจสูงกว่าประชากรทั่วไป 8 เท่า และกว่าครึ่งของเด็กที่ได้รับการรักษาโรคมะเร็งเกิดความผิดปกติของหัวใจบางชนิด แม้ความผิดปกตินั้นอาจไม่มีอาการหรือมีอาการน้อยเกินกว่าจะเข้าเกณฑ์การวินิจฉัยทางคลินิกโรคหัวใจ[15]