หนังใหญ่
หนังใหญ่ คือมหรสพที่แพร่หลายของคนไทยอีกอย่างหนึ่ง ตัวหนังจะใช้แผ่นหนังวัวฉลุเป็นรูปตัวละครในเรื่องรามเกียรติ์ และมีไม้ผูกทาบตัวหนังไว้ทั้งสองข้าง เพื่อให้ตัวหนังตั้งตรงไม่งอ และทำให้มีคันยื่นลงมาใต้ตัวหนังเป็นสองข้างสำหรับจับถือและยกได้ถนัด สถานที่เล่นจะปลูกโรงผ้าใช้ผ้าขาวคาดเป็นจอ ส่วนด้านหลังจอจะจุดไต้และก่อไฟไว้ เพื่อให้แสงทำให้เห็นเงาตัวหนังซึ่งมีลวดลายวิจิตรมาติดอยู่ที่จอผ้าขาว และการเชิดนั้นคนเชิดต้องเต้นไปตามจังหวะดนตรีและบทพากย์บทเจรจาด้วย การแสดงโขนก็ประกอบไปด้วยการพากย์ เจรจา ขับร้อง และการเต้นทำท่าตามบทพากย์ จึงกล่าวได้ว่าโขนนำเอาการพากย์ เจรจา และท่าทางการเต้นการแสดงมาจากหนังใหญ่
ปัจจุบันเหลือคณะหนังใหญ่อยู่ทั้งหมด 3 คณะได้แก่
- หนังใหญ่วัดขนอน จังหวัดราชบุรี
- หนังใหญ่วัดบ้านดอน จังหวัดระยอง
- หนังใหญ่วัดสว่างอารมณ์ จังหวัดสิงห์บุรี
ประเภทของตัวหนังใหญ่
ตัวหนังใหญ่สามารถแบ่งได้เป็น 2 ประเภทใหญ่ ๆ ได้แก่[1]
หนังเรื่อง
หนังเรื่องคือหนังขนาดใหญ่ที่มีภาพอื่น ๆ เป็นองค์ประกอบ หรือ มีตัวละครมากกว่าหนึ่งตัว ได้แก่
- หนังเมือง มีตัวละครตัวเดียว หรือหลายตัว ประกอบด้วยภาพสถานที่เช่น พลับพลา หรือ ราชวัง
- หนังจับ หรือ หนังรบเป็นภาพตัวละคร 2 หรือ 3 ตัว ทำการรบกัน หรือ จับกัน เช่นพระรามรบกับทศกัณฐ์เป็นต้น
หนังเบ็ดเตล็ด
หนังเบ็ดเตล็ดคือหนังที่จัดท่าทางพิเศษ เช่น หนังรถ ตัวละครนั่งบนราชรถ