อำเภอไทรโยค

อำเภอไทรโยค ตั้งอยู่ทางตอนกลางของจังหวัด มีอาณาเขตติดต่อกับอำเภอข้างเคียง ดังนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอทองผาภูมิ
• ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอเมืองกาญจนบุรี
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอศรีสวัสดิ์ และอำเภอเมืองกาญจนบุรี
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับภาคตะนาวศรี (ประเทศพม่า)

ในสมัยรัชกาลที่ 5 พระองค์ได้เสด็จประพาสน้ำตกไทรโยคน้อย ในวันที่ 23 มีนาคม 2431^{[1][2][3][4][5][6]} ซึ่งสมัยนั้นยังไม่มีชื่อ พระองค์ได้ทอดพระเนตรและเห็นต้นไทรที่ขึ้นอยู่ริมธารน้ำจึงตั้งชื่อ "น้ำตกไทรโยคน้อย" และเมื่อได้มีการจัดตั้งอำเภอขึ้นจึงตั้งชื่ออำเภอตามชื่อน้ำตกไทรโยค

การปกครองส่วนภูมิภาค

อำเภอไทรโยคแบ่งเขตการปกครองย่อยออกเป็น 7 ตำบล 57 หมู่บ้าน ได้แก่

การปกครองส่วนท้องถิ่น

ท้องที่อำเภอประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 9 แห่ง ได้แก่

• เทศบาลตำบลวังโพธิ์ ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลลุ่มสุ่ม
• เทศบาลตำบลน้ำตกไทรโยคน้อย ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลท่าเสา
• เทศบาลตำบลไทรโยค ครอบคลุมพื้นที่ตำบลไทรโยคทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลลุ่มสุ่ม ครอบคลุมพื้นที่ตำบลลุ่มสุ่ม (นอกเขตเทศบาลตำบลวังโพธิ์)
• องค์การบริหารส่วนตำบลท่าเสา ครอบคลุมพื้นที่ตำบลท่าเสา (นอกเขตเทศบาลตำบลน้ำตกไทรโยคน้อย)
• องค์การบริหารส่วนตำบลสิงห์ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลสิงห์ทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลวังกระแจะ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลวังกระแจะทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลศรีมงคล ครอบคลุมพื้นที่ตำบลศรีมงคลทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลบ้องตี้ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ้องตี้ทั้งตำบล

• อุทยานประวัติศาสตร์เมืองสิงห์
• วัดถ้ำพรหมโลกเขาใหญ่ มูลนิธิกู้ภัยกาญจนบุรี (หลวงพ่อล้าน)
• น้ำตกไทรโยคน้อย
• ถ้ำสวรรค์วังบาดาล
• อุทยานแห่งชาติไทรโยค
• ถ้ำละว้า
• ช่องเขาขาด
• ช่องเขาขาดพิพิธภัณฑสถานแห่งความทรงจำ (Hellfire Pass Memorial Museum)
• วัดป่าหลวงตามหาบัว ญาณสัมปันโน
• วัดสุนันทวนาราม
• ถ้ำดาวดึงส์
• ถ้ำกระแซ
• ถ้ำไทรทอง

• โรงพยาบาล มีทั้งหมด 2 แห่ง^[7] ได้แก่
  • โรงพยาบาลไทรโยค เป็นโรงพยาบาลประจำอำเภอไทรโยค ตั้งอยู่ที่ เลขที่ 22/1 หมู่ที่ 1 บ้านวังโพธิ์ ถนนสุขาภิบาล ตำบลลุ่มสุ่ม อำเภอไทรโยค จังหวัดกาญจนบุรี เป็นโรงพยาบาลชุมชนขนาดกลาง (F2) จำนวนเตียง 60 เตียง สังกัดกระทรวงสาธารณสุข
  • โรงพยาบาลสมเด็จพระปิยมหาราชรมณียเขต ตั้งอยู่ที่ เลขที่ 237 หมู่ที่ 7 บ้านวังนกแก้ว ตำบลไทรโยค อำเภอไทรโยค จังหวัดกาญจนบุรี เป็นโรงพยาบาลชุมชนขนาดกลาง (F2) จำนวนเตียง 30 เตียง สังกัดกระทรวงสาธารณสุข
• โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล มีทั้งหมด 12 แห่ง ได้แก่
  • โรงพยาบาลส่งเสริมสุขสภาพตำบล บ้านช่องอ้ายกาง ตำบลลุ่มสุ่ม
  • โรงพยาบาลส่งเสริมสุขสภาพตำบล บ้านท่าเสา ตำบลท่าเสา
  • โรงพยาบาลส่งเสริมสุขสภาพตำบล บ้านพุเตย ตำบลท่าเสา
  • โรงพยาบาลส่งเสริมสุขสภาพตำบล บ้านหนองปลา ตำบลวังกระแจะ
  • โรงพยาบาลส่งเสริมสุขสภาพตำบล บ้านแก่งระเบิด ตำบลวังกระแจะ
  • โรงพยาบาลส่งเสริมสุขสภาพตำบล บ้านแม่น้ำน้อย ตำบลไทรโยค
  • โรงพยาบาลส่งเสริมสุขสภาพตำบล บ้านท่าทุ่งนา ตำบลไทรโยค
  • โรงพยาบาลส่งเสริมสุขสภาพตำบล บ้านทุ่งก้างย่าง ตำบลไทรโยค
  • โรงพยาบาลส่งเสริมสุขสภาพตำบล บ้านดาวดึงส์ ตำบลไทรโยค
  • โรงพยาบาลส่งเสริมสุขสภาพตำบล บ้านทุ่งเรือโกลน ตำบลศรีมงคล
  • โรงพยาบาลส่งเสริมสุขสภาพตำบล บ้านท่ากิเลน ตำบลสิงห์
  • โรงพยาบาลส่งเสริมสุขสภาพตำบล บ้านบ้องตี้ ตำบลสิงห์

อำเภอไทรโยค จังหวัดกาญจนบุรี มีการจัดการศึกษาทั้งในและนอกระบบโรงเรียน มีหน่วยงานของรัฐและเอกชน รับผิดชอบประกอบด้วย ระดับก่อนประถมศึกษา มัธยมศึกษา และระดับอุดมศึกษา ประกอบด้วยสถานศึกษา^[7] ดังนี้

• มหาวิทยาลัยมหิดล วิทยาเขตกาญจนบุรี
• ศูนย์การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยอำเภอไทรโยค
• เขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษา กาญจนบุรี เขต 3 จำนวนโรงเรียน 40 โรงเรียน
• ระดับมัธยมศึกษา จำนวน 3 โรงเรียน ได้แก่
  • โรงเรียนสมเด็จพระปิยมหาราชรมณียเขต ตำบลไทรโยค อำเภอไทรโยค
  • โรงเรียนไทรโยคมณีกาญจน์วิทยา ตำบลลุ่มสุ่ม อำเภอไทรโยค
  • โรงเรียนไทรโยคน้อยวิทยา ตำบลท่าเสา อำเภอไทรโยค
• โรงเรียนตำรวจตระเวนชายแดน จำนวน 4 โรงเรียน ได้แก่
  • โรงเรียนตำรวจตระเวนชายแดนบ้านต้นมะม่วง ตำบลวังกระแจะ อำเภอไทรโยค
  • โรงเรียนตำรวจตระเวนชายแดนเฮงเค็ลไทย ตำบลวังกระแจะ อำเภอไทรโยค หรือชื่อเดิมคือ โรงเรียนตำรวจตระเวนชายแดนบ้านมะเซอย่อ
  • โรงเรียนตำรวจตระเวนชายแดนวัดสุธาสินีวนาราม ตำบลบ้องตี้ อำเภอไทรโยค
  • โรงเรียนตำรวจตระเวนชายแดนบ้านแม่น้ำน้อย ตำบลไทรโยค อำเภอไทรโยค

อำเภอไทรโยค จังหวัดกาญจนบุรี มีพื้นที่ติดต่อกับชายแดนประเทศสหภาพพม่า ระยะทางยาวประมาณ 80 กิโลเมตร โดยมีเทือกเขาตะนาวศรีเป็นแนวเขตแดน ตำบลในอำเภอไทรโยคที่ติดกับชายแดน มี 4 ตำบล คือ ตำบลไทรโยค ตำบลวังกระแจะ ตำบลบ้องตี้ และตำบลศรีมงคล มีช่องทางเข้าออกชายแดนถึง 5 ช่องทาง^[7] ได้แก่

• ช่องทางห้วยโมง หมู่ที่ 3 บ้านท้ายเหมือง ตำบลบ้องตี้ ห่างจากอำเภอไทรโยคประมาณ 33 กิโลเมตร
• ช่องทางเขาปลาน้อย หมู่ที่ 7 บ้านพุหว้า ตำบลวังกระแจะ ห่างจากอำเภอไทรโยคประมาณ 45 กิโลเมตร
• ช่องทางกระรอกดง หมู่ที่ 4 บ้านหนองศรีมงคล ตำบลศรีมงคล ห่างจากอำเภอไทรโยคประมาณ 35 กิโลเมตร
• ช่องทางด่านบ้องตี้ หมู่ที่ 3 บ้านท้ายเหมือง ตำบลบ้องตี้ ห่างจากอำเภอไทรโยคประมาณ 29 กิโลเมตร
• ช่องทางเหมืองเต่าดำ หมู่ที่ 8 บ้านบ้องตี้น้อย ตำบลวังกระแจะ ห่างจากอำเภอไทรโยคประมาณ 55 กิโลเมตร

หน่วยงานที่ควบคุมสถานการณ์ชายแดน ได้แก่ กองร้อย ตชด.ที่ 136 จัดกำลัง จำนวน 1 หมวด ประจำอยู่ที่ บก.หมวดบ้านบ้องตี้บน หมู่ที่ 1 ตำบลบ้องตี้ และหมวด 1 ประจำอยู่ที่ บก.หมวดเขาปลาน้อย หมู่ที่ 8 ตำบลวังกระแจะ กับ กองร้อย อส.อ.ไทรโยค ที่ 7 จัดชุด อส.ระวังเหตุ จำนวน 3 ชุด ประจำจุดเฝ้าตรวจชายแดนบ้านท้ายเหมือง หมู่ที่ 3 ตำบลบ้องตี้ บ้านทุ่งฉาง (หนองศรีมงคล) หมู่ที่ 4 ตำบลศรีมงคล และบ้านพุหว้า หมู่ที่ 7 ตำบลวังกระแจะ