โฉมหน้าศักดินาไทย
โฉมหน้าศักดินาไทย เป็นผลงานโดย จิตร ภูมิศักดิ์ ตีพิมพ์ครั้งแรกในชื่อ "โฉมหน้าศักดินาไทยในปัจจุบัน" ในวารสาร นิติศาสตร์ฉบับศตวรรษใหม่ พ.ศ. 2500 ก่อนที่ตีพิมพ์ครั้งที่สองใน พ.ศ. 2517 โดยกลุ่มนักศึกษาธรรมศาสตร์ เกษตรศาสตร์ เชียงใหม่และรามคำแหง[1] จัดเป็นหนึ่งในหนังสือดี 100 เล่มที่คนไทยควรอ่าน ประเภทสารคดี
| โฉมหน้าศักดินาไทย | |
|---|---|
 หน้าปกหนังสือฉบับพิมพ์ครั้งที่ 9 (พ.ศ. 2550) โดยสำนักพิมพ์ศรีปัญญา | |
| ผู้ประพันธ์ | จิตร ภูมิศักดิ์ |
| ประเทศ | ไทย |
| ภาษา | ไทย |
| หัวเรื่อง | ศักดินา, ประวัติศาสตร์เศรษฐกิจไทย |
| ประเภท | สารคดี |
| สำนักพิมพ์ | สภาหน้าโดม ธรรมศาสตร์, สภากาแฟ, เกตรศาสตร์, แนวร่วมนักศึกษาเชียงใหม่ และชมรมคนรุ่นใหม่ รามคำแหง |
| วันที่พิมพ์ | พ.ศ. 2500 (บทความวารสาร) พ.ศ. 2517 (รวมเล่มครั้งแรก) |
| ชนิดสื่อ | สิ่งพิมพ์ |
| 571 จ433ฉ | |
ผลงานดังกล่าวเขียนขึ้นในยุคที่ประเทศไทยยังมีสภาพกึ่งเมืองขึ้นกึ่งศักดินา[2] ได้รับเสียงวิพากษ์วิจารณ์อย่างมากเนื่องจากเสนอประวัติศาสตร์ไทยในมุมมองที่แตกต่างไปจากกรมพระยาดำรงราชานุภาพ ซึ่งเป็นประวัติศาสตร์กระแสหลัก ปฏิกิริยาต่อหนังสือนี้ทำให้หม่อมราชวงศ์คึกฤทธิ์ ปราโมช ต้องเขียนหนังสือ "ฝรั่งศักดินา" โต้[2] จิตรใช้วิธีวิเคราะห์แบบวัตถุนิยมทางประวัติศาสตร์ในสำนักลัทธิมากซ์[3]: 19, 24 ทั้งนี้ เป็นผลงานที่ต้นฉบับไม่สมบูรณ์[3]: 24 หนังสือมีเนื้อหากล่าวถึงศักดินาทั่วไปและศักดินาไทย ตลอดจนประวัติศาสตร์เศรษฐกิจของไทยโดยคร่าว ๆ ตั้งแต่บรรพกาลจนถึงกรุงรัตนโกสินทร์ที่พัฒนาจากสังคมทาสมาเป็นสังคมศักดินา ตลอดจนการดำรงอยู่ของพระมหากษัตริย์ไทยที่สร้างปัญหาให้แก่รัฐและสังคม[2] ชี้ให้เห็นลักษณะขูดรีดของชนชั้นศักดินา หลักฐานยืนยันลำดับชั้นทางสังคมของไทยที่สามารถเปลี่ยนลำดับชั้นทางสังคมได้ยาก สภาพความเป็นอยู่ที่ยากลำบากของชนชั้นไพร่และทาส
เนื้อหา
ในส่วน "กล่าวนำ" จิตรกล่าวว่า จักรวรรดินิยมและศักดินาเป็นตัวการกดขี่ขูดรีดประชาชน กล่าวถึงความหมายของคำว่าจักรวรรดินิยม และชี้ให้เห็นถึงความหมายของศักดินาโดยพิจารณาจากความสัมพันธ์ในการผลิต
ส่วน "ลักษณะระบบการผลิตศักดินาโดยทั่วไป" นิยาม "ศักดินา" ว่าเป็น "อำนาจที่กำหนดรูปแบบของชีวิตที่มีมากตามปริมาณที่ดิน"[4] กล่าวถึงลักษณะทางเศรษฐกิจในสมัยศักดินา ซึ่งได้แก่ การที่ผู้ทำงานในที่ดินจะต้องเสียค่าเช่าแก่เจ้าศักดินา และอยู่ภายใต้ระบบแรงงานเกณฑ์ กล่าวถึงการต่อสู้ระหว่างชนชั้นต่าง ๆ ในสมัยศักดินา และกล่าวถึงลักษณะทางวัฒนธรรมในสมัยนั้น อันประกอบด้วยความสัมพันธ์ระหว่างบุคคลแบบเหลื่อมล้ำ การเหยียดสตรีและเด็ก การผูกขาดทางวัฒนธรรมของชนชั้นศักดินา
ธรรมเกียรติ กันอริ เขียนว่า เนื้อหาของวิทยานิพนธ์ The Organization of Thai Society in the Early Bangkok Period 1782–1873 ของหม่อมราชวงศ์อคิน รพีพันธ์ เห็นพ้องกับเนื้อหาในหนังสือนี้อยู่มาก[3]: 24
บทวิจารณ์
เครก เรโนลส์เขียนว่า แม้ว่านักเศรษฐศาสตร์การเมืองชาวไทยในคริสต์ทศวรรษ 1970 จะสอบสวนได้ไกลกว่าจิตร ภูมิศักดิ์แล้ว แต่ผลงานนี้ยังทรงพลังอยู่เพราะเป็นผลงานชิ้นแรกที่บอกเล่าถึงศักดินา[5]: 143
มีบทวิจารณ์ในหนังสือพิมพ์ ประชาชาติ ระบุว่าจิตรเขียนหนังสือนี้โดยไม่ได้ใช้วิธีการทางประวัติศาสตร์ แต่เป็นการตีความโดยใช้ลัทธิมากซ์เข้าไปตีความหมายทุกกรณี และวิจารณ์ต่อไปว่า ผู้อ่านหนังสือนี้คงต้องมีพื้นฐานลัทธิมากซ์มาก่อน[3]: 22
การดัดแปลง
หนังสือนี้ได้รับการแปลโดยเครก เรโนลส์ (Craig Reynolds) เป็นภาษาอังกฤษ ใช้ชื่อว่า The Real Face of Thai Feudalism Today ทำให้หนังสือดังกล่าวเป็นที่รู้จักในหมู่นักวิชาการนอกประเทศไทยมากขึ้น[6]: 105–6
อ้างอิง
บรรณานุกรม
- แหล่งปฐมภูมิ
- ภูมิศักดิ์, จิตร (2550). โฉมหน้าศักดินาไทย (9 ed.). กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์ศรีปัญญา. ISBN 9748628507.