Afganistan cumhurbaşkanı
Afganistan İslam Cumhuriyeti cumhurbaşkanı (Peştuca: د افغانستان د اسلامي جمهوریت جمهور رئیس; Farsça: رئيس جمهور جمهوری اسلامی افغانستان), anayasal olarak Afganistan İslam Cumhuriyeti'nin (2004-2021) devlet ve hükûmet başkanı ve Afganistan Silahlı Kuvvetleri başkomutanıydı.
| Afganistan İslam Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı د افغانستان د اسلامي جمهوریت جمهور رئیس رئيس جمهور جمهوری اسلامی افغانستان | |
|---|---|
.svg) Cumhurbaşkanlığı forsu | |
.svg) | |
| Statü | Makam kaldırıldı |
| Üyelik | Afganistan Bakanlar Kurulu |
| Resmî ikamet | Arg, Kâbil |
| Görev süresi | 5 yıl (iki kez seçilebilir) |
| Önceli |
|
| Oluşum |
|
| İlk sahibi | Muhammed Davud Han |
| Kaldırılma |
|
| Son sahibi | Eşref Gani |
| Ardılı |
|
| Vekil | Afganistan cumhurbaşkanı yardımcısı |
| Maaş | Aylık 960.000 AFN[1] |
| Websitesi | president.gov.af[ölü/kırık bağlantı] (15 Ağustos 2021 arşivi) |
2021 Taliban saldırısı sırasında, Cumhurbaşkanı Eşref Gani 15 Ağustos 2021'de Afganistan'dan Tacikistan'a kaçtı ve başkent Kâbil'in Taliban tarafından ele geçirilmesini hızlandırdı.[2][3] Gani kaçtıktan sonra, Taliban Arg'ı (Başkanlık sarayı) işgal etti.[2] İki gün sonra, eski Cumhurbaşkanı Birinci Yardımcısı Emrullah Salih kendisini cumhurbaşkanı vekili ilan etti. Ancak bu, hiçbir zaman herhangi bir yabancı hükûmet tarafından siyasi bir tanınma beyanına gelmez.[4]
Uygunluk ve seçim süreci
2004 Afganistan Anayasası'nın 62. Maddesi, cumhurbaşkanlığı makamına adayın:[5]
- Afganistan vatandaşı olmak, Müslüman olmak, Afgan anne-babadan doğmak;
- Başka bir ülkenin vatandaşı olmamak;
- Adaylığı ilan ederken en az kırk yaşında olmak;
- İnsanlığa karşı suç işlememiş olmak, bir suçtan hüküm giymemiş veya mahkeme tarafından medeni haklardan yoksun bırakılmamış olmak;
- Daha önce birden fazla dönem başkanlık yapmamış olmak.
Yetkiler
2004 Anayasası, iki meclisli nispeten zayıf Ulusal Meclis - Halk Meclisi (Volesi Jirga) ve Yaşlılar Meclisi (Meşrano Jirga) - ile cumhurbaşkanına askeri ve yasama işleri üzerinde geniş yetkiler veriyor. Bir cumhurbaşkanı en fazla iki adet beş yıllık dönem için görev yapabilir. Hamid Karzai ilk beş yıllık görevine 2004 yılında başladı.[6] Eşref Gani, 2014'te Karzai'nin ikinci döneminin sona ermesinin ardından bir sonraki Afganistan cumhurbaşkanı seçildi.[7]