Kadınlara oy hakkı
Kadınlara oy hakkı, kadınların seçimlerde oy kullanma hakkıdır.
19. yüzyılın sonlarına dek Finlandiya, İzlanda, İsveç, Avustralya'daki bazı koloniler ve ABD'nin bir takım batı eyaletlerinde kadınlar sınırlı oy hakkı elde etti.[1] Bu dönemden itibaren, kadın hareketleri çerçevesinde kadınların oy hakkını elde etmesi ve kadınlara erkeklerle eşit medeni haklar tanınması için verilen mücadeleyi koordine etme amaçlı ulusal ve uluslararası ölçekte örgütler kuruldu. Bunların arasında en önde gelenlerden biri 1904'te kurulan Uluslararası Kadınlara Oy Hakkı İttifakı'dır.[2]
1881'de Man Adası'nda toprak sahibi kadınlara oy kullanma hakkı tanındı. 1893'te o dönemde Britanya İmparatorluğu kolonisi olan Yeni Zelanda kadınları oy hakkını elde etti. Bu hak 1894'te Güney Avustralya'ya (burada kadınlara seçilme hakkı da tanındı),[3] 1899'da Batı Avustralya'ya yayıldı.[4] Tüm Avustralya kolonilerinin federe olarak 1902'de birleşmesiyle Avustralya çapında kadınlar oy hakkı sahibi oldu. Bununla beraber kadınlar da dahil olmak üzere Avustralya Aborijinlerine yönelik oy kullanmada ayrımcı yasalar 1962'ye dek yürürlükte kaldı.[5][6]
Avrupa'da kadınların oy hakkını ilk kazandığı ülke, 1907'deki parlamento seçimlerinde dünyanın ilk kadın milletvekillerinin seçildiği Finlandiya Büyük Dukalığı oldu. Norveç 1913'te Finlandiya'yı takip etti. 1917'de Geçici Hükûmet altında Rusya'da bu hak kadınlara tanındı.1918'de Azerbaycan Halk Cumhuriyeti'de bu hakkı kadınlara tanıdı.
I. Dünya Savaşı sonrasında 1917'de Kanada'da, süfrajetlerin yıllarca yürüttüğü bir kampanya sonrasında 1918'de Birleşik Krallık'ta, 1920'de on dokuzuncu anayasa değişikliğiyle ABD'de kadınlar oy hakkını kazandı. Bu noktada I. Dünya Savaşı konuyla ilgili görüşlerin değişmesinde önemli rol oynadı. Kadınların savaş sırasında sunduğu katkılar, erkeklere göre aşağılık oldukları algısını ve kadınların doğa gereği oy kullanmamaları gerektiği argümanını zora soktu. Leslie Hume'a göre, eğer kadınlar cephanelik üreten fabrikalarda çalışabilmişse, oy kabinine girişlerini engellemek anlamsız kaçmaktaydı. Bununla beraber Hume, oy hakkının savaştaki katkılar için bir ödül olmadığına dikkat çeker; kadınların savaş sırasındaki çalışmaları kamusal alana girişlerine ilişkin korkuları boşa çıkarmıştı.[7]
5 Aralık 1934'te (Her türlü oylamada ve tamamen) Türkiye'de kadınlara seçme - seçilme hakkı tanındı. Fransa'da 4 Ekim 1944'te yapılan yasa değişikliğiyle kadınlara seçme ve seçilme hakkı verildi. 29 Nisan 1945'te ilk defa belediye seçimlerine katılan kadınlar 21 Ekim 1945'te de ilk defa parlamento seçimlerinde oy kullandılar.
II. Dünya Savaşı sonrası Birleşmiş Milletler kadınlara oy hakkı tanınmasını teşvik etti. 1979 yılında kabul edilen ve 189 ülkenin taraf olduğu Kadına Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Yok Edilmesi Sözleşmesi, oy hakkını temel bir hak olarak tanımlar.
İslam ülkeleri arasında kadına oy hakkı veren ilk ülke Azerbaycandır.1918 yılından bu yana kadınların oy kullanma hakkı vardır.[8]
Son olarak 2015'te Suudi Arabistan'da kadınlar ilk kez oy kullanabildi.[9]