New York Metrosu
New York metrosu (İngilizce: New York City Subway), ABD'nin New York kentinde bulunan bir metro ağıdır. New York metrosu, 9 Ekim 1863 tarihinde açılmış olup ilk yeraltı istasyonu 27 Ekim 1904 tarihinde hizmete girmiştir ve dünyanın en eski toplu taşıma sistemlerinden biridir.[4] Dünyanın en büyük ağına sahip olan New York metro sistemi, 1,370 km uzunluğunda olup[2] 27 hat ve 472 istasyondan oluşmaktadır.[1]
 New York metrosu logosu | |||
 New York metrosu treni | |||
| Genel | |||
|---|---|---|---|
| Yerel adı | New York City Subway | ||
| Sahibi | New York Şehri | ||
| Hizmet alanı | New York, ABD | ||
| Taşıma türü | Metro | ||
| Hat sayısı | 27 | ||
| İstasyon sayısı | 472[1] | ||
| Günlük yolcu sayısı | 5.580.845 (2017)[1] | ||
| Yıllık yolcu sayısı | 1,72 milyar (2017)[1] | ||
| Web sitesi | mta.info/nyct | ||
| Hizmet | |||
| Hizmete giriş | 9 Ekim 1863 27 Ekim 1904 (ilk yeraltı istasyonu) | ||
| İşletmeci(ler) | New York Şehri Ulaşım Otoritesi (NYCTA) | ||
| Taşıt sayısı | 6.418[1] | ||
| Teknik | |||
| Sistem uzunluğu | 1.370 km[2] | ||
| Hat açıklığı | 1.435 mm[2] | ||
| Ortalama hız | 27 km/s[3] | ||
| En yüksek hız | 89 km/s[3] | ||
| |||
New York metrosu, acil durum ve afetler gibi durumlar ile yarı zamanlı çalışan bazı hatlar dışında yılın her günü 24 saat hizmet vermektedir.[5] Yıllık yolcu sayısı bakımından ise Batı Yarımküre ve Batı dünyasının en yoğun toplu taşıma sistemi ve dünyanın en yoğun dokuzuncu metro sistemidir.[6] 2017 yılında metro, hafta içi günde ortalama 5.6 milyon ve hafta sonu ortalama 5.7 milyon yolcu olmak üzere 1.72 milyardan fazla yolcu taşımıştır.[1]
New York metrosu, Metropolitan Transportation Authority'e bağlıdır[7] ve New York Şehri Ulaşım Otoritesi (New York City Transit Authority) tarafından işletilmektedir.[8]
Tarihçe
New York metrosu ilk olarak 9 Ekim 1863 tarihinde bir yerüstü demiryolu hattı olarak inşa edildi. 1870'lerde ise Alfred Ely Beach tarafından inşa edilen 95 metre uzunluğunda bir yeraltı vagon tüneli faaliyet göstermekteydi.[9]
New York'un ilk yeraltı demiryolu hattı ise 27 Ekim 1904 tarihinde inşa edildi.[10] Bu hat belediye binasından 145. Cadde ve Broadway'e kadar uzanmakta olup 14,7 km uzunluğundaydı ve 28 istasyona sahipti ve Interborough Rapid Transit Company (IRT) tarafından işletilemekteydi.[10] Metro hatları daha sonra 1905'te Bronx, 1907'de Brooklyn ve 1915'te Queens'e kadar uzatıldı.
1910'larda New York'taki metro hatlarının işletilmesinden Brooklyn Rapid Transit Company (BRT, sonradan BMT) ve Interborough Rapid Transit Company (IRT) olmak üzere iki şirket sorumluydu.[11] 1932'de şehir Independent Subway System (ND) adlı kendi işletmesini kurdu.[12] 1940 yılında BMT ve IRT şehir yönetimi tarafından satın alınmasıyla metronun işletmesi tamamen şehir yönetimine geçti. 1953'te New York'un başkanlık ettiği bir kamu otoritesi olan New York Şehri Ulaşım Otoritesi şehirdeki raylı ulaşım sistemlerin işletmesini devraldı ve 1968 yılında eyalet düzeyindeki Metropolitan Transportation Authority'e devredildi.[13]
Hatlar
| Logo | Hat | Güzergâh |
|---|---|---|
| IRT (Division A) | ||
| IRT Broadway-Seventh Avenue Hattı | ||
 | Broadway–Seventh Avenue Local | Van Cortlandt Park–242nd Street - South Ferry |
 | Seventh Avenue Express | Wakefield–241st Street - Flatbush Avenue–Brooklyn College/New Lots Avenue |
 | Seventh Avenue Express | Harlem–148 Street - New Lots Avenue |
| IRT Lexington Avenue Hattı | ||
 | Lexington Avenue Express | Woodlawn - Crown Heights–Utica Avenue/New Lots Avenue |
 | Lexington Avenue Express | Eastchester–Dyre Avenue/Nereid Avenue - Flatbush Avenue–Brooklyn College/New Lots Avenue |
  | Lexington Avenue Local Pelham Bay Park Express | Pelham Bay Park/Parkchester - Brooklyn Bridge–City Hall |
| IRT Flushing Hattı | ||
  | Flushing Local Flushing Express | Flushing–Main Street - 34th Street–Hudson Yards |
| Shuttle Hattı | ||
 | 42nd Street Shuttle | Times Square - Grand Central |
| BMT/IND (Division B) | ||
| IND Eighth Avenue Hattı | ||
 | Eighth Avenue Express | Inwood–207 Street - Ozone Park–Lefferts Boulevard/Far Rockaway–Mott Avenue/Rockaway Park–Beach 116th Street |
 | Eighth Avenue Local | 168th Street - Euclid Avenue |
 | Eighth Avenue Local | Jamaica Center–Parsons/Archer - World Trade Center |
| IND Sixth Avenue Hattı | ||
 | Sixth Avenue Express | Bedford Park Boulevard/145th Street - Brighton Beach |
 | Sixth Avenue Express | Norwood–205th Street - Coney Island–Stillwell Avenue |
 | Queens Boulevard Express/Sixth Avenue Local | Jamaica–179th Street - Coney Island–Stillwell Avenue |
 | Queens Boulevard/Sixth Avenue Local | Forest Hills–71st Avenue - Middle Village–Metropolitan Avenue |
| IND Crosstown Hattı | ||
 | Brooklyn-Queens Crosstown | Court Square - Church Avenue |
| IND Second Avenue Hattı | ||
 | Second Avenue Local | 125th Street - Hanover Square |
| BMT Nassau Street Hattı | ||
 | Nassau Street Local | Jamaica Center–Parsons/Archer - Broad Street |
 | Nassau Street Express | Jamaica Center–Parsons/Archer - Broad Street |
| BMT Canarsie Hattı | ||
 | 14th Street–Canarsie Local | Eighth Avenue - Canarsie–Rockaway Parkway |
| BMT Broadway Hattı | ||
 | Broadway Express | Astoria–Ditmars Boulevard/96th Street - Coney Island–Stillwell Avenue |
 | Second Avenue/Broadway Express/Brighton Local | 96th Street - Coney Island–Stillwell Avenue |
 | Broadway Local | Forest Hills–71st Avenue - Bay Ridge–95th Street |
 | Broadway Local | Astoria–Ditmars Boulevard - Whitehall Street–South Ferry |
| Shuttle Hattı | ||
| | Franklin Avenue Shuttle | Franklin Avenue - Prospect Park |
 | Rockaway Park Shuttle | Broad Channel - Rockaway Park–Beach 116th Street |