Uluslararası kuruluş

Uluslararası organizasyon ya da uluslararası kuruluş veya uluslararası örgüt, uluslararası üyelere veya üyelik sistemine, kapsama ya da varlığa sahip kuruluşlar için kullanılan bir isim olup, uluslararası sivil toplum kuruluşu ve hükûmetler arası örgüt şeklinde iki ana türü bulunmaktadır.^[2]

• Uluslararası sivil toplum kuruluşları (USTK) ya da uluslararası sivil toplum örgütleri (USTÖ): uluslararası alanda faaliyet gösteren sivil toplum kuruluşları (STK)'dır. Bunlara uluslararası kâr amacı gütmeyen kuruluşlar, Dünya İzci Hareketi Örgütü, Uluslararası Kızılhaç Komitesi ve Sınır Tanımayan Doktorlar gibi dünya genelinde faaliyet gösteren örgütler dahildir.
• Hükûmetler arası örgütler (uluslararası hükûmet kuruluşları olarak da bilinirler): terimle en yakından ilişkili örgüt türü olup, bunlar egemen devletlerden oluşan örgütlerdir (üye devletler olarak da bilinirler). Önemli örnekleri arasında Birleşmiş Milletler (BM), OECD, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı, Avrupa Konseyi ve Dünya Ticaret Örgütü yer alır. BM örgüte tam bir netlik kazandırabilmek amacıyla kuruluşu için 'uluslararası örgüt' yerine 'hükûmetler arası örgüt' terimini kullanmıştır.^[3]

İlk ve en eski hükûmetler arası örgüt 1815 yılında Viyana Kongresi tarafından kurulan Ren Seyrüsefer Merkez Komisyonu'dur.

Uluslararası örgütlerin rolleri arasında uluslararası gündemin belirlenmesine yardımcı olma, siyasi pazarlıklara arabulucuk yapma, siyasi girişimler için yer sağlama ve koalisyonların kurulmasını katalizör görevi üstlenme yer alır. Ayrıca uluslararası örgütler belirgin konuları tanımlarlar ve hangi konuların birlikte gruplandırılacağını karar verirler. Böylelikle hükûmetlerin öncelikli olarak karar vermesi gereken konuları belirleyerek, diğer hükûmetlerin de bu düzenlemeler ışığında çalışmalarına önayak olmuş olurlar.

Uluslararası örgütlere eleştirel yaklaşımlar bulunmaktadır. Bu yaklaşımlar uluslararası örgütleri etkileme kapasitesine sahip devletlerin bu kurumlar yoluyla uluslararası sistemde hegemonya kurma ve devam ettirme aracı olarak görev ifa ettiğini vurgulamaktadırlar. Bu yaklaşıma örnek olarak IMF uluslararası siyasetteki neoliberal hegemonyayı kurma ve yeniden üretmek için faaliyet göstermektedir.