Fici

Ficiğa berençe keşelär borınğı ğasırlarda Könyaq-Könçığış Aziädän kilgän. Alar xäzerge Ficilelären babaları.

17. yözdä Ficine Awrupalılar açılalar. 19. yözdän Ficidä Awrupalılar häm Hindlär yäşäp toralar. 1874 yılda Ficine Britannar üz kontrolenä alalar. 1970 yıldan, dekolonizatsiä prosessı buyınça, Ficigä bäysezlegen büläk itälär (10 Öktäber).

1987 yılda ğäskäri putçistlar xäkimiätne üz qullarına alalar. Şul çaqtan xäkimiättä Hindlılar küpçelek itä.

1990 yıldan Konstitutsiä buyınça xäkimiät Fici millätlelär qullarında.

1999 yılda xäkimiät saylawında Hind-Ficile ciñä. Annan soñ Fici millätçe George Speyt putç belän xäkimiätne üz qulına ala. 2000 yılda ilgä demokratiä qayta häm şul çaqtan Laisenia Qarase premyer-ministr bulıp eşli.

Fici Berleşkän Millätlär oyışmasınıñ tınıçlıq saqlaw xärbi missiälärendä kiñ qatnaşa.

Ficidä 322 utıraw, alarnıñ 1/3 keşelär yäşämilär. 2 iñ zur utraw: Viti Levu utrawı häm Vanua Levu utırawı. Viti Levu'da däwlätneñ başqalası - Suva) şähäre urnaşqan. Utrawlarınıñ iñ biek noqta - 1200 m taw. Uırawlarda tropik urmannarı üsälär.

Möhim şähärläre: Nadi, Savusavu, Lautoka.

Millätläre

Ficilelär (51%) (Melaneziä xalqı), Hind-Ficilelär (43.7%) (19 ğasırda Hindstannan kilgän eşçelär), Rotumannar (1.2%) (Políneziä xalqı), Awrupalılar, Qıtaylılar h.b.

Tellär

Räsmi tellär

Ficidä 3 räsmi tele: İngliz (English), Bau Fici (Bau Fician), Hindustani. Här Ficiledä xäkimiät belän üz telendä aralaşırğa xoquq bar.

Ficiidä İngliz tele kolonial zamannardan kiñ taralğan. Bu tel - xalıqara aralaşu, biznes, mäğrifät tele.

Fici tele (Austroneziä tel ğäiläse, Fici telenä Polineziä telläre tä'sir itkän) tabiği Ficilelärdä taralğan. Bau dialektı, patşa ğäiläseneñ tele bulğaç, räsmi häm ädäbi sanıla.

Hindustani tele, Hindi häm Urdu telläre öçen ğomumi isem. Hind-Ficilelärdä taralğan. Hindi telendä Hindular, ä Urdu telendä Möselmännär söyläşälär. Xäzerge Hindstan tellärennän ayırma bar.

Başqa tellär

Ficilelärdä ädäbisez (Bau tügel) söyläşülär kiñ taralğan.

Hind-Ficilelärneñ keçe öleşe Tamil, Bihari, Bengali h.b. tellärdä söyläşälär.

Rotuma utrawında Rotuman tele (Polineziä tele) qullanıla.

Din

Räsmi dine yuq.

Ficilelär: Metodist (48%), Katolik (19%), Assemblies of God (11%) häm 7. kön Adventistları (6%) Xristianlığı

Hind-Ficilelär: Hinduizm (75%), İslam (16%), Xristianlıq (6%), Sikh (1%).

Başqalar: Katolik Xristianlığı, İslam, Yähüd dine

• Ficida İslam

Prezident

Ficida prezidentnı 5 yılğa Fici Başlar Şurası (Great Council of Chiefs) saylıy. Ämma prezident xäkimiät başlığı tügel - ul Fici qorallı köçläreneñ generalissimusı ğına, ilneñ başı - premyer-ministr dip sanala.

Parlament

Fici Parlamentı ike pulatlı. Wäkillär yortında (House of Representatives, tübän pulatı) 71 urın:

• 25tä härkem eşlärgä bula.
• 23 Ficilelärgä genä,
• 19 Hind-Ficilelärgä,
• 1 Rotumanğa,
• 3 Awrupalı häm Qıtaylarğa ("General electors").

Senatta (Senate, yuğarı pulatı) - 32 urın.

Ficigä 4 öleş (division) kerä.

• Rotuma utrawı bäyle il statusına iä.

Ficidä minerallar, ağaç häm balıq küp. Ämma iñ möhim milli kerem çığanağı - şikär eksportı häm turizm (här yıl 300,000-400,000 turist kilä).

Fici mädäniäte, başqa Tın okeandağı mädäniätläre kebek, bik qızıqlı.

• Official Website of the Government of Fiji(үле сылтама)