Braziliya reali
Real (portugalcha: real, ISO 4217 kodi : BRL, belgisi: R$, koʻplik sonida: réis (1942-yilgacha), reais (1994-yildan beri)) — Braziliyaning pul birligi. U 100 sentavoga boʻlinadi[1][2]. Bu nisbatan yangi valyuta. 1994-yilda realning paydo boʻlishi[3] keyin giperinflyatsiya davri boʻlgan. 1942-yildan 1994-yilgacha Braziliyada milliy valyutalar 7 marta qadrsizlangan[4][5][6][7][8][9]. Uning mavjudligi davrida dollarga nisbatan real ayirboshlash kursi 1 dollar uchun 0,8 realdan 3,7 realgacha tebranib turgan. 2009-2011-yillarda valyuta kursi 1 dollar uchun 1,5 dan 1,7 realgacha tebranib turdi.
Kundalik hayotda 2, 5, 10, 20, 50, 100 va 200 reallik banknotalar, shuningdek, 1, 5, 10, 25, 50 sentavo va 1 real tangalar mavjud. Bundan tashqari, Braziliyada qonuniy toʻlov vositasi 1 real esdalik tangalaridir.
Braziliyada pul muomalasi tarixi
Braziliya 1500-yilda portugal dengiz suzuvchisi Pedro Alvares Kabral tomonidan kashf etilgan, ammo uning mustamlakasi 30 yildan keyin boshlangan. Uzoq vaqt davomida ayirboshlash vositasi sifatida ham tabiiy mahsulotlar, ham turli davlatlarning pullari, asosan, ispan reali ishlatilgan[4]. Braziliyada birinchi tangalar mamlakatning shimoli-sharqiy qismini Gollandlar tomonidan bosib olingan paytda zarb qilina boshlagan. Shunday qilib, birinchi braziliyalik tangasi 1652-yilgi florin edi[10].
1690-yilda real Braziliyaning rasmiy pul birligiga aylandi[4]. Portugalcha real soʻzining koʻplik sonida real yoki eskirgan reais shaklida mavjud. Braziliyada 1690-1942 yillarda asosan yirik tangalar va banknotalar ishlatilganligi sababli (eng kattasi konto — 1 million real), koʻpgina manbalarda Braziliyaning 1942-yilgacha rasmiy pul birligi „reys“ boʻlganligi aytiladi[11][12]. Real yoki braziliya reysi 1690-yildan 1942-yilgacha boʻlgan davrda muomalada boʻlgan[13]. Inflyatsiya natijasida uning qadri tushib ketdi va Braziliya hukumati yangi pul birligi — kruzeyroni (portugalcha: Cruzeiro) joriy qildi. Realning (yoki reysning) kruzeyroning oʻrniga almashiluvi denonominatsiya boʻldi. Bitta kruzeyro 1000 realga almashtirildi[4].