C (dasturlash tili)
C (talaffuzi: si)[4] — kompilyatsiyalanuvchi statik dasturlash tili boʻlib, 1969—1973-yillarda Bell laboratoriyasi xodimi Dennis Ritchie tomonidan yaratilgan[5]. Ushbu dasturlash tili B tilining takomillashgan koʻrinishi sifatida yaratilgan. Dastlab UNIX operatsion tizimini yaratish maqsadida ishlab chiqilgan, keyinchalik esa boshqa koʻplab platformalar bilan ishlashga ham moslashtirilgan. Dizayni hamda strukturasiga koʻra, ushbu til quyi darajadagi dasturlash tillariga yaqin. Baʼzi xususiyatlari bilan assembler tiliga ham oʻxshab ketadi. C dasturlash tili dasturiy taʼminot industriyasining rivojlanishiga juda katta taʼsir oʻtkazgan. Uning sintaksisi esa C++, C#, Java, Objective-C va boshqa koʻplab dasturlash tillari uchun asos boʻlib xizmat qildi.
 | |
| Muallifi | Dennis Ritchie |
|---|---|
| Tuzilgan yili | 1972[1] |
| Operatsion tizim | Kross-platformali |
| Fayl kengaytmalari | .c, .h |
| Vebsayt | iso.org/standard/74528.html open-std.org/jtc1/sc22/wg14/ |
| Dialektlari | |
| Cyclone, Unified Parallel C, Split-C, Cilk, C* | |
| Bunga asos boʻlgan tillar | |
| B (BCPL, CPL), ALGOL 68,[2] PL/I, FORTRAN | |
| Buning asosida tuzilgan tillar | |
| AMPL, AWK, csh, C++, C--, C#, Objective-C, D, Go, Java, JavaScript, JS++, Julia, Limbo, LPC, Perl, PHP, Pike, Processing, Python, Rust, Seed7, ValaVala, Verilog (HDL),[3] Nim, Zig | |
Kalit soʻzlari
Kalit soʻzla — kompilyatsiya vaqtida u yoki bu vazifani bajarish yoki kompilyatorga koʻrsatmalar berishga xizmat qiladigan identifikator soʻzlar.
| Kalit soʻzlar | Vazifasi | Standart |
|---|---|---|
sizeof | Obyekt oʻlchami haqidagi maʼlumotni olish | C89 |
typedef | Oʻzgaruvchi turiga alternativ nom berish | |
auto, register | Kompilyatorga oʻzgaruvchilarning xotirada joylashgan oʻrnini koʻrsatish | |
extern | Kompilyatorga obyektni tashqi fayldan izlash kerakligini koʻrsatish | |
static | Statik obyektni eʼlon qilish | |
void | Qiymatga ega boʻlmagan kattalik; koʻrsatkichlarda ixtiyoriy maʼlumotlarni bildiradi | |
char, short,int, long | Butun sonli oʻzgaruvchilar va ularning oʻlchamlari | |
signed, unsigned | Butun sonli oʻzgaruvchilar modifikatorlari, ularning oldidagi ishorasi mavjud yoki mavjud emasligini aniqlaydi | |
float, double | Haqiqiy sonli oʻzgaruvchilar | |
const | Oʻzgarmas miqdorlar, kompilyatsiya vaqtida ularning dastlabki berilgan qiymati oʻzgarmaydi | |
volatile | Ushbu tipdagi oʻzgaruvchining qiymati kompilyatsiya vaqtida oʻzgarishi mumkin | |
enum | Butun sonli oʻzgaruvchilar toʻplamidan olingan bitta qiymat | |
do, for, while | Sikl operatorlari | |
if, else | Shartli operator | |
switch, case, default | Tanlash operatori | |
break, continue | Siklni toʻxtatish operatorlari | |
goto | Shartsiz oʻtish operatori | |
return | Funksiyadan qiymat qaytarish | |
inline | Funksiyani eʼlon qilish | C99 |
restrict | Xotira blokiga murojaat qilishni bildiraadi. Ushbu murojaat unikal xarakterga ega | |
_Bool | Mantiqiy turdagi qiymatlar | |
_Complex | Kompleks sonlar ustida hisoblashlar bajarish uchun foydalaniladi | |
_Atomic | Tipni atomar koʻrinishga oʻtkazuvchi modifikator | C11 |
Manbalar
Oʻqish uchun
- Plauger, P.J.. The Standard C Library, 1, Prentice Hall, 1992. ISBN 978-0131315099. (manba)
- Banahan, M.; Brady, D.; Doran, M.. The C Book: Featuring the ANSI C Standard, 2, Addison-Wesley, 1991. ISBN 978-0201544336. (free)
- Harbison, Samuel; Steele, Guy Jr.. C: A Reference Manual, 5, Pearson, 2002. ISBN 978-0130895929. (arxivlangan)[sayt ishlamaydi]
- King, K.N.. C Programming: A Modern Approach, 2, W. W. Norton, 2008. ISBN 978-0393979503. (arxivlangan)[sayt ishlamaydi]
- Griffiths, David; Griffiths, Dawn. Head First C, 1, O'Reilly, 2012. ISBN 978-1449399917.
- Perry, Greg; Miller, Dean. C Programming: Absolute Beginner's Guide, 3, Que, 2013. ISBN 978-0789751980.
- Deitel, Paul; Deitel, Harvey. C: How to Program, 8, Pearson, 2015. ISBN 978-0133976892.
- Gustedt, Jens. Modern C, 2, Manning, 2019. ISBN 978-1617295812. (free)