Tiếng Chipewyan

	Ánh xạ tất cả các tọa độ bằng cách sử dụng: OpenStreetMap
	Tải xuống tọa độ dưới dạng: KML

Tiếng Chipewyan
	Denesuline
	ᑌᓀᓱᒼᕄᓀ Dënesųłiné
	Đăng ký Dënësųłinë́ tại Sân bay La Loche
Sử dụng tại	Canada
Khu vực	Bắc Alberta, Saskatchewan, Manitoba; nam Các Lãnh thổ Tây Bắc và Nunavut
Tổng số người nói	12.000 (2011)
Dân tộc	Người Chipewyan
Phân loại	Na-Dené Athabaska Athabaska Bắc Tiếng Chipewyan; ; ; ;
Hệ chữ viết	NAPA ; Hệ âm tự Dené
Địa vị chính thức
Ngôn ngữ chính thức tại	Các Lãnh thổ Tây Bắc (Canada)
Mã ngôn ngữ
ISO 639-2	chp
ISO 639-3	chp
Glottolog	chip1261
ELP	Dënesųłiné
	Bài viết này có chứa ký tự ngữ âm IPA. Nếu không thích hợp hỗ trợ dựng hình, bạn có thể sẽ nhìn thấy dấu chấm hỏi, hộp, hoặc ký hiệu khác thay vì kí tự Unicode. Để biết hướng dẫn giới thiệu về các ký hiệu IPA, xem Trợ giúp:IPA.

Tiếng Chipewyan (nội danh Dënesųłiné IPA: [ tènɛ̀sũ̀ɬìnɛ́])là ngôn ngữ của người Chipewyan miền tây bắc Canada. Đây là một ngôn ngữ Bắc Athabaska. Dënesųłiné có gần 12.000 người nói tại Canada, chủ yếu tại Saskatchewan, Alberta, Manitoba và Các Lãnh thổ Tây Bắc.^[3] Nó có địa vị chính thức tại Các Lãnh thổ Tây Bắc, cùng với 8 ngôn ngữ bản địa khác: tiếng Cree, Dogrib, Gwich’in, Inuktitut, Inuinnaqtun, Inuvialuktun, Bắc Slavey và Nam Slavey.^[1]^[4]

Đa số người Chipewyan ngày nay dùng "Dené" và "Dënesųłiné" để lần lượt gọi bản thân và ngôn ngữ của họ. Các cộng đồng tại Fond-du-Lac,^[5] Black Lake,^[6] Wollaston Lake^[7] và La Loche nằm trong số này.

Âm vị

Phụ âm

Tiếng Chipewyan có 39 phụ âm:

		Đôi môi	Khe răng	Răng		Chân răng	Ngạc mềm/Lưỡi gà		Thanh hầu
		Đôi môi	Khe răng	trung	cạnh lưỡi	Chân răng	thường	môi	Thanh hầu
Mũi		m m		n n
Tắc	plain	b p		d t			g k	gw kʷ
	bật hơi			t tʰ			k kʰ	kw kʷʰ
	tống ra			tʼ tʼ			kʼ kʼ	kwʼ kʼʷ	ɂ ʔ
Tắc xát	plain		ddh tθ	dz ts	dl tɬ	j tʃ
	bật hơi		tth tθʰ	ts tsʰ	tł tɬʰ	ch tʃʰ
	tống ra		tthʼ tθʼ	tsʼ tsʼ	tłʼ tɬʼ	chʼ tʃʼ
Xát	vô thanh		th θ	s s	ł ɬ	sh ʃ	hh χ	hhw χʷ	h h
Xát	hữu thanh		dh ð	z z	l ɮ	zh ʒ	gh ʁ	ghw ʁʷ
Rung				r r

Nguyên âm

Có 6 "dạng" nguyên âm trong tiếng Chipewyan.

	Trước	Giữa	Sau
Đóng	i i		u u
Nửa đóng	ë/e e		o o
Nửa mở	e ɛ
Mở		a a

Đa số nguyên âm có thể

thường ("miệng") hay mũi hóa
ngắn hay dài

Kết quả, tiếng Chipewyan phân biệt 18 nguyên âm:

		Trước		Giữa		Sau
		ngắn	dài	ngắn	dài	ngắn	dài
Đóng	miệng	i	iː			u	uː
Đóng	mũi	ĩ	ĩː			ũ	ũː
Nửa đóng		e				o
Nửa mở	miệng	ɛ	ɛː
Nửa mở	mũi	ɛ̃	ɛ̃ː
Mở	miệng			a	aː
Mở	mũi			ã	ãː

Tiếng Chipewyan có 9 nguyên âm đôi, tạo thành theo dạng nguyên âm + /j/ (âm lướt).

	Trước		Giữa		Sau
	miệng	mũi	miệng	mũi	miệng	mũi
Đóng					uj	ũj
Nửa	ej	ẽj	əj		oj	õj
Mở			aj	ãj

Thành điệu

Ngôn ngữ này phân biệt giữa hai thanh: cao và thấp.

Chú thích

Liên kết ngoài

First Voices Dene Community Portal
Our Languages: Dene Lưu trữ 2014-12-11 tại Wayback Machine
Tài liệu OLAC về tiếng Chipewyan
Kirkby, William West: Tân Ước, dịch sang tiếng Chipewyan = ᑎᑎ ᗂᒋ ᕞᐢᕞᒣᐣᕠ (Didi gothi testementi). London, 1881 (Peel 986)

[3]

[1]

[4]

[2]

[5]

[6]

[7]

Search