Herodes nga Harangdon

Hi Herodes (^{[lower-alpha 1]}; Hinebreo: הוֹרְדוֹס, Moderno: Hordos, Tiberiano: Hōreḏōs, Griniyego: Ἡρῴδης, Hērōdēs; 74/73 UC – c. 4 UC),^{[1][2][3][4][5][6][7][8][9]} nga kilalado gihapon nga Herodes nga Harangdon ngan Herodes I^{[lower-alpha 2]}, usá nga Romano nga kliyente nga hadi han Judea,^[10][11][12] nga gintawag nga Ginhadi-an ni Herodes. An kaagi han iya naipabilin nagbulag hin mga opinyon, kay kilalado hiyá tungod han iya dagko nga mga proyekto hin pagtukod ha bug-os nga Judea, upód han iya pagpahaluag han Ikaduha nga Templo ha Jerusalem (Templo ni Herodes), an paghimo han daungan ha Caesarea Maritima, an fortress han Masada, ngan an Herodium. An mga importante nga detalye han iya kinabuhi nahitalaan han mga sinurat han syahan nga gatostuig nga AD nga Romano-Hudeo nga historiador nga hi Josephus.^[13] Aada gihapon hi Herodes ha Cristohanon nga Maupay nga Sumat ni Mateo komo hadi han Judea nga nagsugo han Pamatay han mga Inosente han panahon han pagkatawo ni Jesus. Bisan pa man han iya mga pagkamalinamposon, upod hin paghimo hin nag-uusaan nga bag-o nga aristokrasya tikang hin haros waray,^[14] nagkaada pa gihapon hiya hin kritisismo tikang hin pipira nga mga historiador. An iya paghadi nagtutunga hin opinyon ha mga iskolar ngan mga historiador, nga diin mayda nagkikita han iya naipabilin nga pagpamatuod hin pagkamalinamposon, ngan mayda liwat iba nga nagkikita hini nga paghinomdom han iya pagkatirano nga paghadi.^[13]

Herodes
Hadi han Judea
Paghadì	37 UC– c. 4 UC
Nagsunod	Herodes Arquelao Herodes Antipas Felipe nga Tetrarka Salome I
Natawo	c. 74/73 UC
Namatay	c. 4 UC Jericho, Judea
Paglubong	Posible ha Herodium
Mga Inasaw-an	Doris Mariamne I Mariamne II Malthace Cleopatra han Jerusalem
Anak
Dinastiya	Herodes nga dinastiya
Amay	Antipater nga Idumaeano
Iroy	Cypros
Relihiyon	Judaismo ha Ikaduha nga Templo

Han kamatay ni Herodes, ginbahinbahin ha mga Romano an iya ginhadi-an ha tulo han iya mga anak nga lalaki ngan han iya bugto nga babaye—hi Arquelao nagin ethnarko han tetrarkiya han Judea, hi Herodes Antipas nagin tetrarka han Galilea ngan Peraea, hi Felipe nagin tetrarka han mga teritoryo ha amihan ngan sidlangan han Jordan, ngan hi Salome I gintagaan hin toparkiya upod an mga syudad han Jabneh, Ashdod, ngan Phasaelis.