ივანე IV
ივანე IV ვასილიშ სქი (რუს. Иван IV Васильевич; დ. 25 მარაშინათუთა [ჯვ.სტ. 15 მარაშინათუთა], 1530 — ღ. 28 მელახი [ჯვ.სტ. 18 მელახი], 1584), უმოსო შინელი რე მუჭოთ ივანე კონწარი — მოსკოვიშ დო ედომუშამო რუსეთიშ დიდი თარი 1533 წანაშე დო ედომუშამო რუსეთიშ ცარი 1547 წანაშე ღურაშახ (1584), მაართა რუსი მონარქი ნამუთ ცარო აკურთხეს.
| ივანე IV რუს. Иван IV Васильевич | ||
 | ||
| ედომუშამო რუსეთიშ ცარი | ||
|---|---|---|
| პოსტის გერინაშ ბორჯი | ||
| 26 ღურთუთა, 1547 – 28 მელახი, 1584 | ||
| წიმოხონი | კინ მუ, მუჭოთ დიდი თარი | |
| მონძე | თეოდორე I | |
ედომუშამო რუსეთიშ დო მოსკოვიშ დიდი თარი | ||
| პოსტის გერინაშ ბორჯი | ||
| 13 ქირსეთუთა, 1533 – 26 ღურთუთა, 1547 | ||
| წიმოხონი | ვასილი III | |
| მონძე | კინ მუ, მუჭოთ ედომუშამო რუსეთიშ ცარი | |
| დუნაბადი | 25 მარაშინათუთა, 1530 კოლომენსკოე, მოსკოვიშ დიდი სათარო | |
| ნაღურა | 28 მელახი, 1584 (53 წანერი) მოსკოვი, რუსეთიშ ომაფე | |
| ნთხორუ აბანი | ანგელოზპატონიშ ოხიდა, მოსკოვი | |
| მუმა | ვასილი III | |
| ნანა | ელენა გლინსკაია | |
| ალმასქუ | 1. ანასტასია რომანოვნა 2. მარია თემრიუკოვნა 3. მართა სობაკინა 4. ანნა კოლტოვსკაია 5. ანნა ვასილჩიკოვა 6. მარია ნაგაია | |
| სქუალეფი | ქომოლსქუალეფი: დიმიტრი, ივანე, თედორე I, ვასილი, დიმიტრი უგლიჩარი ცირასქუალეფი: ანნა, მარია, ევდოკია | |
| რელიგია | მართმადიდებელობა | |
რდჷ ვასილი III-შ დო თიში მაჟირა ოსურიშ ელენა გლინსკაიაშ უნჩაში ქომოლსქუა. სუმი წანერი რდუნ თეში მუმაქ დუღურჷ. ივანე მაფათ აკურთხეს 1547 წანაშ 26 ღურთუთას [ჯვ.სტ. 16 ღურთუთა]. თიში მართუალაშ ბორჯის მოხვადჷ რუსეთიშ, მუჭოთ შქა ოშწანურეფიშ სახენწჷფოშ, იმპერიათ ტრანსფორმაციაქ.
ხეშუულებაშ დუდშეიანი წანეფს, ივანე IV ქიანას მართუნდჷ რეფორმატორეფიშ ბუნაწკჷმა ართო, ნამუსჷთ "გიშაგორილი სხუნუ"-ს უძახუდეს. ივანექ დარსხუ ზემსკი სობორი, ატარჷ შხვადოშხვა რეფორმეფი, გაჭყჷ მაართა რუსული პროფესიული არმია სტრელცი. ივანექ ქიდეკინჷ ყაზანიშ დო ასტრახანიშ სახანოეფი, დამარცხჷ ცინდირიშ ხანი დო ჸათე ტერიტორიეფი რუსეთიშ აკოდგინალუაშა გემშეჸონჷ.
ხეშუულებაშ კონსოლიდაციაშ დო მუში პოზიციეფიშ განძალიერაფაშ უკულ, ივანე IV-ქ დეთხინუ გიშაგორილი სხუნუშ წჷმმარინაფალეფი დო წიმიჭყჷ ლივონიაშ ლჷმა. ივანეშ ღანკი რდჷ ბალტიაშ ზუღაშა გიშაულარიშ ხეშა ეშაჸოთამა. მარა ლივონიაშ ლჷმას რუსეთიქ დემარცხჷ დო მიოდინუ დაკინებული ლივონიური ტერიტორიეფი. ლჷმაშ თებაშ უკული, ივანექ ქიდიჭყჷ რეპრესიული პოლიტიკა დიდებუანეფიშ მეხჷ, პოლიტიკური პოლიცია ოპრიჩნიკეფიშ გიმორინაფათ. ოპრიჩნიკეფქ 1570 წანაშ 2 ღურთუთაშე - 12 ფურთუთაშახ ბორჯიშ გოძვენას, მანწყუეს ჟღილიტუა ნოვგოროდის, სოდეთ გოჭყვიდეს ანთასობათ ადამიერი. ართი წანაშ უკულ, 1571 წანაშ 24 მესის თათარეფქ გემშეჭკირეს დო მოსკოვი გეგნოჭვეს.
ივანე IV მერჩქინელი რდჷ ჭკვერი დო ეფექტური მამართალო, ნამუსჷთ ფშხირას ახასიათენდჷ პარანოია, ფსიქიკური ლახარა, სიშერა. სიშერაშ ართ-ართი ეპიზოდის თიქ დოჸვილჷ მუში უნჩაში ქომოლსქუა ივანე. ივანე IV-შ ღურაშ უკულ, რუსეთიშ ომაფე ხვისტაშა ეშართჷ უკულაში ქომოლსქუაქ თედორე I-ქ, ნამუქჷთ ეფექტური მამართალქ ვეჸუ. თედორეს სქუა ვადოსქილადჷ, მონძე ვაჸუნდჷ. ჸათაშ გეთუ რიურიკოვიჩეფიშ დინასტიაშ მართუალაშ პერიოდიქ დო ქიდიჭყჷ არეულუბეფიშ ხანაქ რუსეთის.
