Иван IV
Иоа́нн Васи́лий улы Бөек, соң историографияләрдә Ива́н IV Явыз (1530 елның 25 августында, Коломенский авылында Мәскәү өлкәсендә туган) — Мәскәүнең һәм Россиянең бөек кенәзе (1533 елдан бирле), 1547 елдан бөтен Россиянең патшасы.
| Иван IV Явыз | |
|---|---|
 | |
| Туган телдә исем | Иоа́нн Васи́льевич IV Явыз (Грозный) |
| Туган | 25 август 1530 Коломенское |
| Үлгән | 18 март 1584 (53 яшь) Мәскәү |
| Үлем сәбәбе | агулану[d] |
| Күмү урыны | Архангел соборы[d] |
| Ватандашлыгы |  Бөек Мәскәү кенәзлегеРус дәүләте |
| Һөнәре | Россиянең кенәзе |
| Җефет | 1) Анастасия Романовна 2) Мария Темрюковна 3) Марфа Собакина 4) Анна Колтовская 5) Мария Долгорукая 6) Анна Васильчикова 7) Василиса Мелентьева 8) Мария Нагая |
| Балалар | улылары: Дмитрий, Иван, Фёдор, Дмитрий Углицкий кызлары: Анна, Мария |
| Ата-ана |
|
| Кардәшләр | Юрий Васильевич[d] |
| Катнашкан сугышлар/алышлар | Ливон сугышы һәм Русско-казанская война (1535—1552)[d] |
1560 елда Сайланган раданы бетерә, аның җитәкчеләре кулга алына. Явыз Иван Опричнинага нигез сала, аксөякләр һәм гади халык мәхкәмәсез үч алу астына эләгә, күп кенә кеше җәзалап үтерелә. Явыз Иван дошманнарны үтерүдә шәхсән катнашкан. Явыз Иван боерыгы белән митрополит Филипп үтерелгән. Новгород шәһәрен талап җимергән.
1547 елда Иван IV патша (чар) титулын ала. XVI гасырның икенче яртысында Мәскәү дәүләте Казан, Әстерхан һәм Себер ханлыгын басып ала. Ливонияга каршы уңышсыз сугыш алып бара.
Улы Фёдор дөньяга килү белән Явыз Иван Переславль-Залесскийдә чиркәү төзергә кушкан.
1584 елны Иван IV үлә
Гаиләсе һәм балалары
Явыз Иванның хатыннары:
| № | Исеме | Туу | Туй | «Аерылу» | Үлем | Балалары |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Анастасия Роман кызы Захарьина-Юрьева | 1530/2 | 3 февраль 1547 ел | 7 август 1560 ел | Иван һәм Фёдор | |
| 2 | Мария Темрюковна (Кученей), кенәз кызы Черкасская | 1545/1546 | 21 август 1561 ел | 6 сентябрь 1569 | ||
| 3 | Марфа Василий кызы Собакина | ? | 28 октябрь 1571 ел Александровская Слобода | 13 ноябрь 1571 | юк | |
| 4 | Анна Алексей кызы Колтовская (Анна Ивановна, инокиня Дарья) | ? | 28 апрельдән соң — май 1572 | сентябрь 1572 | 5 апрель 1626 | юк |
| Мария Долгорукая | ? | 1573 (?) | 1573 (?) | юк | ||
| (5) | Анна Григорий кызы Васильчикова | ? | сентябрь 1574 — август 1575 Александровская Слобода | лето 1575/6[1] | конец 1576 — январь 1577[1] | юк |
