Sù-chhoan-séng
Sù-chhoan-séng (四川省; Sù-chhoan-ōe: Si3cuan1sen4, IPA: [sɿ213tsʰuan55sən53]) sī Tiong-kok Sai-lâm tē-khu ê chi̍t-ê séng, kán-chheng Chhoan (川) ia̍h sī Sio̍k (蜀) séng-hōe sī Sêng-to͘-chhī.
| Sù-chhoan-séng 四川省 | |
| — Séng — | |
| Goân-bûn choán-siá | |
| - Hàn-jī | 四川省 (Sù-chhoan-séng) |
|---|---|
| - Kán-chheng | 川, 蜀 (Chhoan, Sio̍k) |
| - | |
 | |
| Keng-hūi-tō͘: 30°08′N 102°56′E / 30.133°N 102.933°E | |
| Siú-hú (kap siāng-toā siâⁿ-chhī) | Sêng-to͘-chhī |
| Hêng-chèng khu-he̍k | 21 ê tē-kip, 181 ê koān-kip, 5011 ê hiong-kip |
| Chèng-hú | |
| - Séng-úi Su-kì | Wang Dongming |
| - Séng-tiúⁿ | Yin Li |
| Bīn-chek [1] | |
| - Lóng-chóng | 485,000 km2 |
| Jîn-kháu (2013)[2] | |
| - Lóng-chóng | 81,100,000 lâng |
| - Bi̍t-tō͘ | 167.2/km2 |
| Jîn-kháu thóng-kè | |
| - Bîn-cho̍k kò͘-sêng | Hàn-cho̍k - 95% Î-cho̍k - 2.6% Chōng-cho̍k - 1.5% Kiuⁿ-cho̍k - 0.4% |
| - Giân-gú ia̍h hong-giân | |
| GDP (2016) | CNY 3.27 trillion USD 492.01 billion (tē 9 miâ) |
| • múi lâng | CNY 39,835 USD 5,999 (tē 25 miâ) |
| • cheng-tióng | |
| HDI (2014) | 0.720[3] (ko) (tē 23 miâ) |
| Bāng-chām | www |
Le̍k-sú
Sú-chiân sî-tāi kap Sian-chîn
Kī-kin 200 bān nî chêng ê Kū-chio̍h-khì Sî-tāi, Sù-chhoan tō ū jîn-lūi teh oa̍h-tāng.[4] Kī-kin 1 bān nî chìn-ji̍p Sin-chio̍h-khì Sî-tāi. Bo̍k-chêng í-keng hoat-hiān 200 gōa ê ûi-chek, kî-tiong siōng tiōng-iàu ê sī Pó-tun Bûn-hòa (寶墩文化), Sam-seng-tui Bûn-hòa (三星堆文化).
Kī-kin 4000 nî, chìn-ji̍p Chheⁿ-tâng-khì Sî-tāi, kiàn-li̍p ū lô͘-lē chè-tō͘ ê Kó͘-sio̍k Ông-kok (古蜀王國), kap Tiong-goân ê Siong, Chiu pêng-hêng chûn-chāi. Kó͘-sio̍k Ông-kok ū Chhâm-chông (蠶叢)、Pek-koàn (柏灌), Hî-hû (魚鳧), Tō͘-ú (杜宇) téng-téng sī-cho̍k kiàn-li̍p ê ông-tiâu. Siōng bóe chi̍t-ê ông-tiâu sī Pih-lêng (鱉靈) kiàn-li̍p ê Khai-bêng Ông-tiâu (開明王朝). Lēng-gōa, chū Se Chiu chá-kî khai-sí, Sù-chhoan Phûn-tē tang-pō͘ mā ū chu-hô͘ kok Pa-kok (巴國). Pa, Sio̍k nn̄g tē ê bûn-hòa mā hō͘-siong éng-hióng, thàu-lām, lo̍h-bóe hêng-sêng só͘-ūi ê Pa-sio̍k Bûn-hòa (巴蜀文化).[5]
Se-goân-chiân 316 nî, Chîn-kok bia̍t Kó͘-sio̍k kap Pa-kok,[6] siat-li̍p Sio̍k-kūn (蜀郡).
Chîn chì Lâm-pak-tiâu
Sûi-tông chì chheng
Kīn-tāi
Hiān-tāi
1952 nî thiat-siau thiat-siau 4-ê hêng-sù-khu, sêng-li̍p Sù-chhoan-séng. 1955 nî, thiat-siau Se-khong-séng, Kim-soa-kang í tang ê só͘-chāi ōe-kui Sù-chhoan-séng.
Tē-lí
Tē-hêng
Sù-chhoan-séng ê sai-sì chú-iàu sī Chheng-Chōng Ko-gôan, tang-sì chú-iàu sī Sù-chhoan Phûn-tē. Séng-lāi ê tēng-hêng í soaⁿ-tē ûi chú, chiám 77.1%.[7]
Sù-chhoan kéng-lāi ê soaⁿ-lêng ū:
- Tāi-pa-soaⁿ (大巴山)
- Liông-bûn-soaⁿ (龍門山)
- Bîn-soaⁿ (岷山)
- Hoâiⁿ-toān Soaⁿ-lêng (橫斷山稜)
- Kiông-lâi-soaⁿ (邛崍山)
- Tōa-soat-soaⁿ (大雪山)
- Sa-lú-lí Soaⁿ (沙魯里山)
Choân-séng siōng koân ê só͘-chāi sī Tōa-soat-soaⁿ ê Kòng-ka-soaⁿ (貢嘎山), hái-poa̍t 7,514 m.
Chúi-bûn
Sù-chhoan-séng lâi tōa-to-sò͘ (97.02%) ê hô-chhoan sio̍k-tī Tiông-kang liû-he̍k, chhūn--ê (2.98%) tio̍k-tī Hông-hô liû-he̍k.[5]
Khì-hāu
Hêng-chèng-khu
Sù-chhoan-séng ū 1-ê hù-séng-kip-chhī, 17-ê tē-kip-chhī, 3-ê chū-tī-chiu.
- Hù-séng-kip-chhī: Sêng-to͘-chhī (成都市)
- Tē-kip-chhī
- Biân-iông-chhī (綿陽市)
- Kóng-goân-chhī (廣元市)
- Lâm-chhiong-chhī (南充市)
- Pa-tiong-chhī (巴中市)
- Ta̍t-chiu-chhī (達州市)
- Ngá-an-chhī (雅安市)
- Tek-iông-chhī (德陽市)
- Sūi-lêng-chhī (遂寧市)
- Kóng-an-chhī (廣安市)
- Bî-san-chhī (眉山市)
- Chu-iông-chhī (資陽市)
- Lo̍k-san-chhī (樂山市)
- Lāi-kang-chhī (內江市)
- Chū-kòng-chhī (自貢市)
- Gî-pin-chhī (宜賓市)
- Lô͘-chiu-chhī (瀘州市)
- Phan-chi-hoa-chhī (攀枝花市)
- Chū-tī-chiu 3-ê:
- Garzê Chōng-cho̍k Chū-tī-chiu (Garzê藏族羌族自治州)
- Ngawa Chōng-cho̍k Kiuⁿ-cho̍k Chū-tī-chiu (Ngawa藏族羌族自治州)
- Liâng-san Î-cho̍k Chū-tī-chiu (涼山彝族自治州)
