欽州白話

欽州白話廣西欽州城區同埋附近鄉鎮、墟市流行嘅一種粵語欽廉片方言,係咁多種欽廉地區白話當中嘅一種。

音系

聲母

雙唇音/

脣齒音

齒齦音齦齶音軟齶音聲門音
非圓脣圓脣
鼻音m [m]

n [n]

nj [ȵ]

廿

ng [ŋ]

塞音不送氣清音b [p]

d [t]

g [k]

gw [kʷ]

[ʔ]

送氣清音p [pʰ]

t [tʰ]

k [kʰ]

kw [kʷʰ]

塞擦音不送氣清音z [t͡s~t͡ɕ~t͡ʃ]

渣*

送氣清音c [t͡sʰ~t͡ɕʰ~t͡ʃʰ]

叉*

噝音/

擦音

f [f]

s [s~ɕ~ʃ]

h [h]

邊擦音sl [ɬ]

邊音l [l]

近音j [j]

w [w]

  • 古全濁聲母平上送氣、去入毋送氣。
  • nj主要來自日母同埋疑母細音,sl主要來自心母同埋部分等。
  • 見組細音有啲字冇顎化音:欽ham。
  • z c s語流中會有齒齦音([t͡s] [t͡sʰ] [s])齦齶音([t͡ɕ] [t͡ɕʰ] [ɕ])齶齦音([t͡ʃ] [t͡ʃʰ] [ʃ])等變體,但冇對立。
  • gw kw喺o([ɔː])前常混入g k。

韻母

元音

aaaeoeoiu
[aː][ɐ][ɛ̝ː]/[eɐ̯]3.[œ̝ː]/[øɔ̯]2.3.[ɔː][iː]/[ɪ̞]3.[uː]/[ʊ̞]3.
(測)1.車/尺唓/鵲次/戚醋/速
  1. 音韻系統中[ɐ]都帶韻尾,毋獨立成韻,所以攞「測」[-ɐk̚]字作例。
  2. -oe-多對應宕攝三等,新派歸併到-e-。
  3. 睇作e、oe、i、u嘅條件變體,毋再區分。

韻母表

陰聲韻陽聲韻入聲韻
aa叉aai猜aau抄aam慘aan產aang橙aap插aat刷aak册
(a)ai擠au州am針an真ang增ap汁at質ak則
e車eu貓em鉗en剪eng頸ep夾et捏ek劇
oe唓oeng姜oek腳
o哥oi該on干ong江ot葛ok各
i機iu嬌im兼in肩ing經ip劫it結ik極
u普ui配un盤ung蓬ut闊uk服
m唔ng吳
  • 入聲韻以清不爆破塞音[p̚, t̚, k̚]結尾;
  • 冇撮口:除開少部分字(母,譬如「疽」、「序」、「聚」)其他三併入i;
  • 冇獨立桓韻,讀同山三開:「巒」等同「連」;
  • 侯豪合併:「好」「口」同音,讀hau。

聲調

調類陰平上聲陰去陽平去*上陰入下陰入陽入
調值45243321/22532
調號1234134
例字史市時是
  • 陽平、陽去今已合併為一個聲調,自由變讀21/22,冇對立。

詞彙

基本詞表

欽州白話嘅施氏詞表,佮一啲其他詞廣州一齊:

英文廣州欽州
I
you (singular)
he
we我哋我哋
you (plural)你哋你哋
they佢哋佢哋、人家
*(universial classifier)
this個/嗰go3
that-aa3(中指、特指)
nu1wu1lu1
here呢度、呢處嗰啲、嗰啲埞
there

over there

-啊啲、啊啲埞
嗰度、嗰處呶啲、呶啲埞

嗚啲、嗚啲埞

who邊個、邊位邊隻、乜人
what乜、咩乜、咩
where邊度、邊處邊啲、邊啲埞
when幾時幾時
how點樣同點(「如何」)
not

no

唔係、冇冇係
冇有

(冇問題)

*not yet未、

mang4(未曾)

all全部、都全部、都
many
some

bit

dit1dit1、尐仔
few
other第啲、其他另開啲、其他
one
two
three
four
five
big
long
wide
thick
heavy
small細、小細、小
short
narrow
thin
woman
man (adult male)
man (human being)
child細路細佬哥
wife老婆老婆
husband老公老公
mother阿媽媽媽、老乸
father阿爸爸爸、老竇
animal動物動物
fish
bird雀仔
dog
louse蝨、蝨乸蝨、蝨乸
snake
worm
tree樹、木
forest森林森林
stick
fruit生果水果
seed種子種子
leaf
root
bark (of a tree)樹皮樹皮
flower
grass
rope
skin
meat
blood
bone
fat (noun)
egg
horn
tail
feather羽毛羽毛
hair髮、毛髮、毛
head
ear耳仔
eye
nose
mouth嘴、口嘴、口
tooth
tongue (organ)脷前
fingernail指甲指甲
foot
leg腿、髀
knee膝頭膝頭
hand
wing
belly
guts內臟、腑胵內臟、腑胵
neck
back背脊背脊
breast
heart
liver
to drink
to eat
to bite
to suck吸、啜
to spit𦧲、吐吐、𦧲
to vomit
to blow
to breathe唞氣、呼吸
to laugh
to see睇、見睇、見
to hear
to know
to think
to smell
to fear驚、怕
to sleep瞓覺睡覺
to live
to die
to kill
to fight
to hunt打獵
to hit
to cut切、剪切、剪
to split分開分開
to stab插、𧰵插、𧰵
to scratch刮、ngaau1刮、njaau1
to dig
to swim游水游水、游泳
to fly
to walk
to come
to lie (as in a bed)瞓低睡落來
to sit
to stand
to turn (intransitive)
to fall
to give
to hold
to squeeze挾、榨
to rub
to wash
to wipe
to pull拉、掹掹、拉
to push推、擁擁、推
to throw抌、掉、掟zaai1
to tiefok4
to sew聯、縫
to count
to say
to call
to sing
to play
to float
to flow
to freeze結冰結冰
𫝎gan3
to swell脹、tang1
sun熱頭、日頭熱頭、日頭
moon月亮、月光月亮
star
water
rain
river江、河江、河
lake
sea
salt
stone
sand
dust
earth
cloud
fog
sky
wind
snow
ice
smoke
fire
ash
to burn
road路、道路、道
mountain
red
green青、綠青、綠
yellow
white
black
night夜晚晚黑
day日頭白日
year
warm
cold凐、冷
full滿滿
new
old
good
bad壞、衰壞、衰
rotten
dirty污糟、

邋遢、

藞䕢laa5 zaa2

醃臢

邋遢、

藞䕢

straight
round
sharp (as a knife)
dull (as a knife)(平刂)mang2(自壯語)
smooth
wet
dry
correct
near
far
right
left
at喺、響coi2hoi2/hai2
in裏面、入面裏頭
with跟、lau1、戥
and同埋同埋
if如果、若果如果、一係
because因為、皆因因為
nameming4
*but但係、

之但係、

(祇係/不過)[1]

之不過(不過)[1]

但係、

之但係、

之、

好之、好過

*now而家而今,時今
*on, above上便、上高[1]上高
*below, under下便、下低[1]下低
*先、至、先至zing3/zing1
*(PFV英文Perfective_aspect)liu2
*(PRF英文Perfect (grammar))(提示語氣)

liu4(陳述語氣)

*(CONT英文Continuous_and_progressive_aspects)(睇住)dau3
*(睇到)
*(嚇親)
*(喊親就畀糖)(哭親就畀糖)
*(企定、買定)(企定)
*便(買便)
*(惗扂先做)(惗準正做)
*快啲(快啲食)𠯋he2(食𠯋)(自壯語)
*(食埋)-
*(做澌)(做齊)
*(做返呢份工)回、返
*(有做到)(做有)
*好易(好易醉)(肯醉)

(肯做)

*(HAB英文Habitual aspect)(做開)
*好、大癮、爛癮
*be allowed to(做得)(得做=允許做)
*be able to(做得=能夠做)
*(工具格)-(蒸做、行做)
*(被動語態)俾人、捱(捱打)著、

(褒義)

(貶義)

  • 帶「*」係原表冇、另加嘅。

  • 欽州白話字典編纂組 (2019). 欽州白話. 欽州市地方誌辦公室.

連出去