Gryspapegaai

Die gryspapegaai is ’n mediumgroot, hoofsaaklik grys papegaai met ’n swart snawel. Hulle weeg gemiddeld 400 g en is sowat 33 cm lank.^[2] Hul vlerkspan is 46-52 cm.^[3] Die bokop en vlerke is donkerder grys, terwyl die res van die kop en die lyfvere witterig is. Die stertvere is rooi. Vanweë teling is sommige gedeeltelik of heeltemal rooi.^[4] Die geslagte lyk eenders.^[2]

Jong voëls se kleure is dieselfde as volwasse gryspapegaaie s’n, maar die oë is gewoonlik donkergrys tot swart in vergelyking met die geel irisse om die donker oë van volwasse voëls.^[5]

Gryspapegaaie in aanhouding kan 40-60 jaar lank leef, maar in die natuur is dit vermoedelik net sowat 23 jaar.^[3]

Die gryspapegaai is inheems aan Ekwatoriaal-Afrika, insluitende Angola, Kameroen, Kongo, die Ivoorkus, Ghana, Kenia en Oeganda. Die spesie word aangetref in ’n gebied van Kenia tot die oostelike dele van die Ivoorkus.^[6][7] Die huidige raming van getalle wêreldwyd is onseker en wissel van 0,63 miljoen tot 13 miljoen. Bevolkings neem wêreldwyd af.^[7] Dit lyk of die spesie digte woude verkies, maar hulle word ook aan die rand van woude en in graslande aangetref.^[1]

Volgens ’n studie wat in 2015 gepubliseer is, is die gryspapegaai "feitlik uitgewis" in Ghana, met getalle wat sedert 1992 met 90-99% afgeneem het.^[8] Hulle is in net 10 van 42 beboste gebiede aangetref, en in drie houplekke wat elk eens tussen 700 en 1 200 voëls bevat het, was daar altesaam net 18. Die plaaslike bevolking het die handel in troeteldiere en ontbossing vir die afname blameer.^[9] Bevolkings is vermoedelik stabiel in Kameroen, maar in die Kongo verdwyn ’n geskatte 15 000 elke jaar uit die ooste van die land weens die handel in troeteldiere. Die jaarlikse kwota is 5 000.^[9]

Die gryspapegaai het na Florida in Amerika gevlug of is met opset daar losgelaat, maar daar is geen bewyse dat hulle broei nie. Die getalle kan net vermeerder omdat al hoe meer voëls daarheen vlug of daar losgelaat word.^[10]

Die spesie se natuurlike vyande is aasvoëls en ’n paar roofvoëls. Ape eet eiers en kleintjies. Gryspapegaaie in aanhouding is geneig tot swamsiektes, bakteriële infeksies, ondervoeding, kwaardaardige gewasse, snawel- en veersiektes en lint- en bloedwurms s.^[6][11]

Die mens is verreweg die gryspapegaai in die natuur se grootste bedreiging. Tussen 1994 en 2003 is internasionaal met meer as 359 000 gryspapegaaie handelgedryf. Sowat 21% van die bevolking in die natuur verdwyn elke jaar vir dié doel. Sowat 60-66% van die voëls wat gevange geneem word, vrek voordat hulle op die mark beland.^[7] Die voëls word ook vir hul vleis gejag, en om dele van die lyf vir tradisionele medisyne te gebruik.^[12] Om dié redes beskou die Internasionale Unie vir die Bewaring van die Natuur (IUBN) dié spesie as bedreig.^[1]

In Oktober 2016 het die Convention on the International Trade of Endangered Fauna and Flora (CITES) die gryspapegaai in sy Aanhangsel I geplaas, wat handeldryf met die voëls verbied.^[13]

Die spesie word dikwels as troeteldiere aangehou. Hulle is bekend vir hul nabootsing van menslike spraak.^[1] ’n Gryspapegaai wat in Japan ontsnap het, het sy eienaar se naam en adres aanhou herhaal en is eindelik aan hom terugbesorg.^[14] Hulle maak ook geluide uit hul omgewing na en herhaal dit eindeloos. Hulle het egter aanvullings en aandag in aanhouding nodig of hulle raak beangs; ’n algemene simptoom is die uittrek van vere.^[11] Hulle is ook geneig tot gedragsprobleme vanweë hul sensitiewe aard.^[15]

Gryspapegaaie is hoogs intelligent; hulle kan tel en mense se gesig met hul stem verbind.^[16] Dr. Irene Pepperberg se werk met ’n voël met die naam Alex het gewys hy het meer as 100 woorde geleer en kon tussen voorwerpe van verskillende kleure, vorms en materiale onderskei.^[17]

• Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Gryspapegaai.
• Hierdie artikel is vertaal uit die Engelse Wikipedia