Lepra

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

A lepra,[1] tamién conoixida como malautía de Hansen, ye una infección a luengo plazo per a bacteria Mycobacterium leprae u Mycobacterium lepromatosis.[2] A infección puede provocar mals en os niervols, as vías respiratorias, a piel y los uellos. Iste mal a los niervols puede resultar en una manca de capacidat pa sentir dolor, lo que puede conducir a la perda de partis d'as extremidaz d'una persona a resultas d'as lesions repetidas u infeccions a traviés de feridas inadvertidas. Una persona infectada tamién puede experimentar debilidat muscular y problemas de visión. Os simptomas d'a lepra pueden prencipiar adintro d'un anyo, pero, pa cualques personas, os simptomas pueden tardar 20 anyos u mas en amaneixer.

Lepra.

A lepra s'aplega entre as personas, encara que cal un amplo contacto.[3] A lepra tien una patochenicidat baixa y lo 95 % d'as personas que contrayen M. leprae no desembolican a malotía.[4] Se creye que a propagación ocurre a traviés d'a tos u lo contacto con o liquido d'o naso d'una persona infectada con lepra. Os factors cheneticos y a función immunitaria desempenyan un paper en a facilidat con que una persona contraye la malotía. A lepra no se transmite mientres l'emprenyatura a lo feto ni a traviés d'o contacto sexual. A lepra ye mas comuna entre las personas que viven en a pobreza. I hai dos tipos prencipals d'a malotía: paucibacilar y multibacilar, que difieren en a cantidat de bacterias presents. Una persona con malotía paucibacilar tien cinco u menos rodanchas cutanias entumecidas y poquet pigmentadas, mientres que una persona con malotía multibacilar tien mas de cinco rodanchas cutanias. O diagnostico se confirma en trobar bacilos acidorresistents en una biopsia d'a piel.

A lepra ye curable con una terapia multimedicamentosa. O tractamiento d'a lepra paucibacilar ye con as medecinas dapsona, rifampicina y clofazimina mientres seis meses. O tractamiento pa a lepra multibacilar fa servir as mesmas medecinas mientres 12 meses. Tamién se pueden fer servir atros antibioticos.[3] A Organización Mundial d'a Salut proporciona istos tractamientos de baldes.

A lepra no ye altament apegallosa. As personas con lepra pueden vivir con as suyas familias y andar a la escuela y a lo treballo. En o decenio de 1980, i habió 5,2 millons de casos en tot o mundo, pero se reducioron a menos de 0,2 millons en 2020.[5] A mayoría d'os casos nuevos ocurren en 14 países, y la India representa mas d'a metat. En as 20 anyadas dende 1994 dica 2014, 16 millons de personas en tot o mundo se curoron d'a lepra. En Estaus Unius se notifican arredol de 200 casos per anyada. Encara se desepara a las personas afectadas per a lepra colocando-las en colonias de leprosos en cualques arias d'India, China, Africa[6] y Tailandia.

A lepra ha afectau a la humanidat mientres milars d'anyadas. A malotía prene lo suyo nombre d'a parola griega λέπρᾱ, mientres que o termin malotía de Hansen leva lo nombre d'o medico noruego Gerhard Armauer Hansen. Historicament, a lepra s'ha asociau con l'estigma social, que contina estando una barracala pa l'autoinforme y lo tractamiento temprano. Beluns consideran ofensiva la parola leproso, preferindo la frase persona afectada de lepra. A lepra ye clasificada como una malotía tropical desatendida. O Día Mundial d'a Lepra s'encomenzó en 1954 pa concienciar a las personas afectadas per a lepra.[7]

Referencias