Nazaré

El nome griegu de Nazaré (Ναζαρέθ) apaez per primer vegada nos evanxelios nel testu de Matéu que diz asina se cumplió lo que foi dichu polos profetes, qu'había de ser llamáu Nazarenu (ναζωραιος) (Matéu 2:22-23).^[9]

Un puntu de vista creíble ye que Nazaré y el so xentiliciu, “nazarenu” (Ναζωραῖος), son una adautación normal d'un términu griegu que reconstrúi una hipotética pallabra aramea, que s'atoparía tamién nel raigañu de la pallabra con que dellos escritos rabínicos posteriores moteyaron a Xesús.^[10] Esta pallabra apaez doce veces nos manuscritos griegos sobrevivientes del Nuevu Testamentu, 10 vegaes como Nazaré o Nazareth,^[11] y dos comos Nazará. Les dos primeres formes retienen terminaciones femenines comunes nos topónimos de Galilea.^[12] Les variantes menores, Nazarat y Nazarath tamién tán confirmaes.^[13] La forma Nazará (Ναζαρά) podría ser la forma más antigua del nome en griegu, que se remonta al supuestu documentu Q. y atópase en Matéu 4:13 y Lucas 4:16.

Dellos estudiosos cuestionaron una rellación ente "Nazareth" y los términos "Nazarenu" y "Nazōraeno" por razones llingüístiques,^[14] ente que dalgunos afirmen la posibilidá de la rellación etimolóxica "dada la idiosincrasia del araméu de Galilea".^[15]

Tradicionalmente interpretóse esti xentiliciu referíu a Xesús en Mt 2:22-23 como un xuegu de pallabres, según la opinión, ente otros, de San Jerónimo, posiblemente derivada de la pallabra hebrea נצר (natser, trescritu Nazer), que significa "biltu", n'alusión a cierta profecía d'Isaíes en que llama al Mesíes Va Salir una vara del tueru de Isaí y un renuevu (Neser) retoñará de los sos raigaños (Isaíes 11:1).

Distintos derivaos d'esti vocablu usar nel llibru d'Isaíes como alusión mesiánica y tradúcense según el contestu como "retueyu", "renuevu", "caña", "flor" o "anuevo"; o como dalguna conxugación de xixilar, guardar, reparar, defender, arrodiar, caltener (del peligru) o esconder. Esti postreru significáu pa «Nazaré» podría deducise de Isaíes 65:4 y correspondería con qu'esti versículu referir a qu'aquellos que s'escuenden viven ente tumbes, pos mui cerca de Nazaré y sol actual cascu urbanu, atópase una antigua necrópolis.

Sicasí, nun queda claro en concretu a qué xuegu de pallabres proféticu fai alusión esti testu. Especulóse que puede referise a la costume xudía de consagrase a Dios por un periodu y dexase el pelo en signu d'esa consagración, absteniéndose de bébores alcohóliques, rellaciones sexuales, etc. A esi tipu de consagración llamábase "nazareato", como'l casu de Sanzón: Porque, he ende, vas concebir y vas tener un fíu y nunca-y afaitarán la cabeza: porque'l neñu va ser un Nazareo (נָזִיר Nazir: separáu, que s'estrema, consagráu) delantre de Dios, dende la matriz y va empezar a lliberar a Israel de les manes de los Filisteos (Xueces 13:5).

D'estes formes, l'autor del evanxeliu de Matéu puedo acomuñar les pallabres d'estos testos veterotestamentales al nome de la ciudá de Nazaré que'l so nome pudo habese aniciáu del mesmu raigañu fonética.

Escavaciones arqueolóxiques na ciudá de Séforis, a 6 km del actual allugamientu de Nazaré, documentaron restos arqueolóxicos del Paleolíticu mediu (qu'inclúin pedernales realizaos col métodu Levallois) y de la cultura Yarmukian.^[16] Tamién s'atoparon restos del Neolíticu precerámico B y de la Edá del Cobre media.^[17] La evidencia de restos de cerámica indicó que'l sitiu de Séforis foi habitáu mientres la Edá del Fierro (1000-586 e. C.), y que puede verificase una ocupación real y diversu trabayos de construcción dende'l sieglu IV e. C., col periodu helenísticu.^[18]

L'orixe de Nazaré caltién ciertu discutiniu, porque nun ye mentada por historiadores o xeógrafos del primer sieglu de la era común. Frank Zindler, antiguu presidente de la organización Ateos d'América, escribió que Nazaré nun se menta nel Antiguu Testamentu, nin nes epístoles de Pablo de Tarsu, nin nel Talmud —onde se citen otres 63 ciudaes de Galilea—, nin na obra de Flavio Josefo.^[19] Ente los años 66-73 de la era común, l'historiador xudeorromano Flavio Josefo, nel contestu de la Primer guerra xudeo-romana fixo referencies a la Galilea del sieglu I (una rexón d'unos 4000 quilómetros cuadraos), la rexón onde anguaño s'atopa Nazaré. Nellos, Josefo menta 45 ciudaes y aldegues, pero Nazaré nun ta incluyida. La ciudá que menta más cercana a la llocalización actual de la ciudá ye «Japha» totalmente destruyida nel añu 67 polos romanos por cuenta de la guerra. Según Josefo, les víctimes d'aquella destrucción, que xubiríen a 15 000, posiblemente fueron soterraes nel llugar de l'actual Nazaré. Escavaciones feches nesa ciudá amuesen la esistencia d'una necrópolis. Según John P. Meier, Nazaré yera «un llugar insignificante asitiáu nos montes de la Baxa Galilea, un pueblu tan escuru que nunca lo menten l'Antiguu Testamentu, Josefo, Filón, nin la lliteratura temprana de los rabinos, nin los pseudepigrapha del Antiguu Testamentu».^[20] Según Gregory Jenks, esta falta de mención nun demuestra que Nazaré nun esistiera nel sieglu I, o inclusive que fuera desconocida pa Josefo. Sicasí, suxure que Nazaré nun participó na primer guerra xudeo-romana, y que yera un llugar tan insignificante que Josefo nun tenía razones pa mentala.^[21]

Cronológicamente falando, ye nos evanxelios onde apaez citada per primer vegada hasta nuna docena d'ocasiones, como se señaló enantes.^[22] Anque Lucas 1:26 llamar «ciudá y describir abondo grande ya importante como pa tener una sinagoga (Lucas 4:16), en realidá sería una aldega probe que debió tola so importancia posterior al fechu cristianu.^[23] El nome de nazarenos dau a los cristianos del sieglu I yera ensin duldes irónicu y despreciatible, y en tal sentíu'l nome de Xesús acompañar col títulu «de Nazaré», un llugar escuru qu'en nada lo favorecía, tal lo señalao por Raymond Y. Brown.^[24]

L'arqueólogu estauxunidense James F. Strange señaló: «Nazaré nun se menta n'antigües fontes xudíes antes del sieglu III Y.C. Esto probablemente reflexa la so falta de protagonismu, tantu en Galilea como en Xudea».^[25] Strange calculó la población de Nazaré a principios del sieglu I nuna cifra «hasta un máximu d'aproximao 480» persones.^[26] En 2009, l'arqueólogu israelín Yardenna Alexandre escavó restos arqueolóxicos en Nazaré que podríen datar de la dómina de Xesús nel periodu romanu tempranu. Alexandre dixo a la prensa: «El descubrimientu ye de suma importancia, yá que revela per primer vegada una casa del pueblu xudíu de Nazaré».^[27] Otres fontes indiquen que, posiblemente, mientres el tiempu de Xesús, Nazaré tenía una población d'unos 400 habitantes y un bañu público, que yera importante pa propósitos cívicos y relixosos.^[28]

Les primeres referencies a «Nazaré» que se conocen, amás de los evanxelios (sieglu I d. C.), provienen de trés teólogos ya historiadores cristianos: Sestu Xuliu Africanu fecháu alredor del añu 221 d. C.^[29] Oríxenes (c. 185-254 d. C.) denominándo la ciudá como «Nazar» y «Nazaré».^[30] Finalmente, Eusebio fai referencia del asentamientu de Nazara. (c. 275-339 d. C.)^[31] Esiste tamién evidencia epigráfica na sinagoga de Cesárea Marítima sobre Nazaré datada en IV d. C. sobre eventos, posiblemente, del sieglu II d.C.^[32]

Ocupada polos perses nel 614 y polos árabes nel 634, Nazaré siguió siendo llugar de pelegrinación. Nel sieglu XII, tres la ocupación polos Cruciaos, Nazaré camudó de manes delles vegaes. En 1099 el príncipe normandu Tancredo, llugarteniente de Godofredo de Bouillón, fixo edificar una suntuosa catedral y alzó a Nazaré a sede episcopal. Finalmente, el pobláu foi afaráu pol sultán Baibars en 1263 y la rexón quedó afarada mientres los siguientes 400 años.

A la fin del sieglu XVII sobre los restos d'otros trés ilesies, foi construyida la ilesia ortodoxa griega de l'Anunciación, que tien una cripta con un pozu d'agua, orixe de la Fonte de María, asitiada na cai principal de Nazaré y coneutada a un acueductu. D'alcuerdu delles tradiciones, foi en dicha fonte onde'l arcánxel Gabriel apaecer por primer vegada ante María.

En 1620 los franciscanos consiguieron del emir drusu Fakhred-Din permisu pa establecese, nos restos del antiguu santuariu onde se supón vivíó María pelos díes de l'Anunciación, y llograron autorización en 1730 pa edificar una ilesia católica. La estructura foi ampliada en 1877 y dafechu baltada en 1955, pa dexar la construcción de l'actual basílica, entamada pol arquiteutu Giovanni Muzio, que foi consagrada en 1964 pol papa Pablo VI. Mientres la baltadera de l'antigua estructura, en 1955, realizáronse los actuales estudios arqueolóxicos por arqueólogos católicos.

Dende 1950 Israel alzó una nueva ciudá amiesta denomada Natzrat Illit (נצרת עילית, Alta Nazaré) qu'exerz de capital del Distritu Norte d'Israel, habitada principalmente por población xudía y cristianos.

Güei más d'un millón de visitantes (casi la metá de los turistes que lleguen a Israel) lleguen a Nazaré. Los sos templos cristianos son reconocíos como "el mayor centru temáticu d'Oriente Mediu".

Como se mentó, mientres la baltadera de la ilesia católica de Nazaré en 1955 col fin d'ampliala, realizáronse estudios arqueolóxicos na ciudá. Ente 1955 y 1960 el sacerdote franciscanu Bellarmino Bagatti publicó'l descubrimientu de numberoses cueves y oquedades, la mayoría baltes de la Edá del Bronce afeches como cisternes p'agua, como depósitos de granu o d'aceite. Esti descubrimientu foi reportáu como "l'aldega de Xesús, María y José" imprimiéndo-y connotaciones relixoses faciendo del estudiu daqué posiblemente pocu oxetivu. Poques fueron les evidencies d'asentamientos humanos amás de la necrópolis yá mentada.

Nel periodu de 1996-1997, Stephen Pfann —direutor del Departamentu d'Estudios Bíblicos y Hestoria de la University of the Holy Land— empecipió una investigación de terraces agrícoles en terrenes del hospital de Nazaré. Sicasí foi tan poco la evidencia atopada por esti investigador que lo llevó a concluyir que "Nazaré yera diminuta, con dos o tres clan viviendo en 35 cases sobre una área de 2,5 hectárees".

La referencia epigráfica más antigua que se tien sobre Nazaré correspuende a un fragmentu de mármol atopao en 1962 na sinagoga de Cesárea Marítima, datáu ente'l sieglu II y el IV, que la so trescripción diz:^[32]

La décimu octava división sacerdotal (llamada) Hapizzes, alcontráu en Nazaré.

Posiblemente fai referencia a una de les families de sacerdotes del templu (estremaes en 24 "divisiones") que migraron depués de la Rebelión de Bar Kojba nel periodu d'Adriano nel añu 135.

Según Brown y Meier, les investigaciones arqueolóxiques indiquen que'l pueblu foi de cutio ocupáu dende'l sieglu VII e.C.^[22][20]

Muséu Arqueolóxicu de Nazareth

El Muséu ta allugáu na zona norte de la Basílica de l'Anunciación. Caltién una coleición de pieces topaes mientres les investigaciones arqueolóxiques.^[33]

Nazaré ye'l llar de decenes de monesterios ya ilesies, munches d'elles na Ciudá Vieya.

Ilesies católiques

• La Basílica de l'Anunciación ye la ilesia católica más grande d'Oriente Mediu. Na tradición católica, marca'l llugar onde'l Arcánxel Gabriel anunció la futura nacencia de Xesús a la Virxe María (Lucas 1: 26-31).
• La Ilesia Sinagoga ye una ilesia greco-católica melquita nel llugar tradicional de la sinagoga onde Xesús predicó (Lucas 4).
• La Ilesia de San José marca'l llugar tradicional pal taller de San José.
• La Ilesia de la Mensa Christi, dirixida pola orde relixosa franciscana, conmemora'l llugar tradicional onde Xesús cenó colos Apóstoles dempués de la so Resurrección
• La Basílica de Xesús Adolescente, dirixida pola orde relixosa de los salesianos, nel visu de la llomba qu'apodera la ciudá dende'l norte.
• La Ilesia de La nuesa Señora de la Medrana marca'l llugar onde se diz que María vio a Xesús ser lleváu a un cantil pola congregación de la sinagoga "Camín de Xesús"
• La Ilesia greco-católica de Nazaré, ye un templu católicu de ritu bizantín (Ilesia greco-católica melquita) que s'atopa nel norte de la ciudá de Nazaré

Ilesies ortodoxes

• La Ilesia de San Gabriel ye un sitiu ortodoxu griegu alternativu pa l'Anunciación.

Ilesies anglicanes

• La Ilesia de Cristu ye una ilesia anglicana en Nazaré.

La ruta de pelegrinación conocíu como'l senderu de Xesús coneuta munchos de los sitios relixosos en Nazaré nun senderu de 60 km (37 milles) que termina en Capernaum.

• Xesús de Nazaré
• Xosé de Nazaré
• Ignatius Ghattas, obispu de la ilesia Melkita.
• Azmi Bishara, políticu israelín.
• Dudu Aouate, futbolista israelín.
• Elia Suleiman, direutor de cine, guionista y actor israelín.

• Nuevu Brandeburgu, Alemaña.

• Cristianismu n'Israel

• (2006) Jesus and archaeology (n'inglés). Grand Rapids, Michigan: Wm. B. Eerdmans Publishing Co.. ISBN 0-8028-4880-X. Consultáu'l 30 de xineru de 2013.

• Finegan, Jack (1992). The Archeology of the New Testament, Revised edition, Princeton University Press. ISBN 0-691-00220-7.

• Wikimedia Commons tien conteníu multimedia tocante a Nazaré.