İnformasiya bərabərsizliyi
İnformasiya bərabərsizliyi və ya Rəqəmsal bərabərsizlik — smartfonlar, planşetlər, noutbuklar və internet də daxil olmaqla rəqəmsal texnologiyaya bərabər olmayan çıxış.[1] İnformasiya və kommunikasiya texnologiyalarının (İKT) dünya iqtisadiyyatlarının və sosial əlaqənin əsası kimi istehsal texnologiyalarını alt-üst etdiyi informasiya dövründə internetə və digər İKT-lərə çıxışı olmayan insanlar sosial-iqtisadi cəhətdən əlverişsiz vəziyyətdədirlər; çünki iş tapa bilmirlər, işə müraciət edə bilmirlər, alış-veriş edə bilmirlər və öyrənə bilmirlər.[1][2]
Tarixi
Avropadakı rəqəmsal bərabərsizliyin tarixi kökləri erkən müasir dövrdə yazılı və çap mediası vasitəsilə real vaxt rejimində hesablama, qərar qəbul etmə və vizuallaşdırma formalarına daxil ola bilən və bilməyənlər arasında artan bərabərsizliyə istinad edir.[3] Bu kontekstdə təhsil və məlumatın sərbəst paylanması arasındakı əlaqə ilə bağlı etik müzakirələr Meri Uolstonkraft, İmmanuel Kant və Jan Jak Russo (1712–1778) kimi mütəfəkkirlər tərəfindən qaldırılmışdır. Russo hər hansı bir cəmiyyətin iqtisadi faydalarının ədalətli və mənalı şəkildə bölüşdürülməsini təmin etmək üçün hökumətlərin müdaxilə etməli olduğunu müdafiə edirdi. Böyük Britaniyada Sənaye inqilabı fonunda Russonun ideyası yeni istehsal formalarından zərər görənlər üçün təhlükəsizlik şəbəkəsi yaradan zəif qanunları əsaslandırmağa kömək etdi. Sonralar teleqraf və poçt sistemləri inkişaf etdikdə, bir çoxları Russonun ideyalarından istifadə edərək, hətta çətin xidmət göstərən vətəndaşların subsidiyalaşdırılmasını nəzərdə tutsa belə, bu xidmətlərdən tam istifadə etmək üçün mübahisə edirdilər. Beləliklə, "universal xidmətlər"[4] ABŞ-də AT&T kimi telefon xidmətləri çətin kənd istifadəçilərinə xidmət göstərməyə imkan verən tənzimləmə və vergitutma sahəsində innovasiyalar demək idi. 1996-cı ildə telekommunikasiya və internet şirkətləri birləşdikcə, Federal Kommunikasiya Komissiyası rəqəmsal bərabərsizliyi aradan qaldırmaq üçün tənzimləmə strategiyalarını və vergi siyasətini nəzərdən keçirmək üçün 1996-cı ildə Telekommunikasiya Xidmətləri Aktını qəbul etdi. "Rəqəmsal bərabərsizlik" termini bərabərsizliyin aradan qaldırılması üçün informasiya və kommunikasiya texnologiyaları şirkətlərini vergi və tənzimləməyə çalışan istehlakçı qrupları arasında istifadə olunsa da, mövzu tezliklə qlobal mərhələyə keçib. Əsas diqqət Telekommunikasiya Xidmətləri Aktını qəbul edən Ümumdünya Ticarət Təşkilatı (ÜTT) idi, o, İKT şirkətlərinin fiziki şəxslərə və icmalara ciddi xidmətlər göstərmələrini tələb edən tənzimlənmələrə qarşı çıxırdı. 1999-cu ildə anti-qloballaşma qüvvələrini sakitləşdirmək üçün ÜTT ABŞ-nin Sietl şəhərində Rəqəmsal Bərabərsizlik İnstitutundan Kreyq Uorren Smit və Bill və Melinda Getys Fondunun sədri Bill Geyts tərəfindən birgə təşkil edilən "Rəqəmsal Bərabərsizliyin Maliyyə Həlləri"nə ev sahibliyi etdi. O, sürətlə qlobal iqtisadiyyatın bütün sektorlarına yayılan rəqəmsal bərabərsizliyi aradan qaldırmaq üçün tammiqyaslı qlobal hərəkatı sürətləndirdi.[5] 2000-ci ildə ABŞ prezidenti Bill Klinton çıxışında bu termindən istifadə etmişdi.
İstinadlar
Ədəbiyyat
- Borland, J. (April 13, 1998). "Move Over Megamalls, Cyberspace Is the Great Retailing Equalizer". Knight Ridder/Tribune Business News.
- Brynjolfsson, Erik; Smith, Michael D. "The great equalizer? : consumer choice behavior at Internet shopbots". Sloan Working Papers. October 2001. CiteSeerX 10.1.1.198.8755. hdl:1721.1/48027.
- James, J. (2004). Information Technology and Development: A new paradigm for delivering the Internet to rural areas in developing countries. New York, NY: Routledge. ISBN 0-415-32632-X (print). ISBN 0-203-32550-8 (e-book).
- Southwell, B. G. (2013). Social networks and popular understanding of science and health: sharing disparities. Baltimore, MD: Johns Hopkins University Press. ISBN 978-1-4214-1324-2 (book).
- World Summit on the Information Society (WSIS), 2005. "What's the state of ICT access around the world?" Retrieved July 17, 2009.
- World Summit on the Information Society (WSIS), 2008. "ICTs in Africa: Digital Divide to Digital Opportunity". Retrieved July 17, 2009.
Əlavə ədəbiyyat
- "Falling Through the Net: Defining the Digital Divide" (PDF), NTIS, U.S. Department of Commerce, July 1999.
- DiMaggio, P. & Hargittai, E. (2001). "From the "Digital Divide" to 'Digital Inequality': Studying Internet Use as Penetration Increases", Working Paper No. 15, Center for Arts and Cultural Policy Studies, Woodrow Wilson School, Princeton University. Retrieved May 31, 2009.
- Foulger, D. (2001). "Seven bridges over the global digital divide" Arxivləşdirilib may 9, 2021, at the Wayback Machine. IAMCR & ICA Symposium on Digital Divide, November 2001. Retrieved July 17, 2009.
- Chen, W.; Wellman, B. "The global digital divide within and between countries" (PDF). IT & Society. 1 (7). 2004: 39–45.
- Council of Economic Advisors (2015). Mapping the Digital Divide.
- "A Nation Online: Entering the Broadband Age", NTIS, U.S. Department of Commerce, September 2004.
- James, J. "The global digital divide in the Internet: developed countries constructs and Third World realities". Journal of Information Science. 31 (2). 2005: 114–23. doi:10.1177/0165551505050788.
- Rumiany, D. (2007). "Reducing the Global Digital Divide in Sub-Saharan Africa" Arxivləşdirilib oktyabr 17, 2015, at the Wayback Machine. Posted on Global Envision with permission from Development Gateway, January 8, 2007. Retrieved July 17, 2009.
- "Telecom use at the Bottom of the Pyramid 2 (use of telecom services and ICTs in emerging Asia)", LIRNEasia, 2007.
- "Telecom use at the Bottom of the Pyramid 3 (Mobile2.0 applications, migrant workers in emerging Asia)", LIRNEasia, 2008–09.
- "São Paulo Special: Bridging Brazil's digital divide", Digital Planet, BBC World Service, October 2, 2008.
- Graham, M. (2009). "Global Placemark Intensity: The Digital Divide Within Web 2.0 Data", Floatingsheep Blog.
- Graham, M. "Time Machines and Virtual Portals: The Spatialities of the Digital Divide". Progress in Development Studies. 11 (3). 2011: 211–227. CiteSeerX 10.1.1.659.9379. doi:10.1177/146499341001100303.
- Yfantis, V. (2017). Disadvantaged Populations And Technology In Music. ISBN 978-1-4927-2862-7
Xarici keçidlər
- Digital Inclusion Network, an online exchange on topics related to the digital divide and digital inclusion, E-Democracy.org.
- E-inclusion, an initiative of the European Commission to ensure that "no one is left behind" in enjoying the benefits of Information and Communication Technologies (ICT).
- eEurope – An information society for all, a political initiative of the European Union.
- Statistics from the International Telecommunication Union (ITU)