Meqazəlzələ
Meqazəlzələ — yer qabığının plitələri arasında, zonanın bir tektonik plitəsinin digəri ilə toqquşması zamanı çökmüş plitə sərhədlərində (konvergent sərhədlərində) subduksiya zonalarında baş verən zəlzələdir. Bu tip zəlzələ Yer planetində baş verən ən güclü zəlzələdir, maqnitudası 9,0-dan yuxarıdır. Heç bir başqa məlum aktiv fəaliyyət növü bu miqyasda təsvir edilmir.
Terminologiya
Yer qabığın qırılmalarında plitənin bir hissəsi digərinə nisbətən yuxarıya doğru hərəkət edir və təkan kimi adlanan hərəkət növüdür. "Meqatəkan" termininin ümumi qəbul edilmiş mənası yoxdur, lakin plitələrin bir-birinə qarşı son dərəcə nəhəng üstəgəlməsini təsvir etmək üçün istifadə olunur.[1]
Ərazi
Ən böyük subduksiya zonası Sakit və Hind okeanlarına aiddir və Sakit Okean Qurşağının vulkanik fəaliyyəti ilə bağlıdır. Bu zonada baş verən zəlzələlər okean dibini deformasiyaya uğratdığı üçün əksər hallarda sunami ilə nəticələnir. Onların bir neçə dəqiqəyə qədər müəyyən müddət ərzində güclü titrəyişlərlə müşayiət olunduğu məlumdur.
20-ci əsrin əvvəllərindən başlayaraq ən güclü zəlzələlər
| Ərazi | Tarix | Maqnituda | Koordinatlar |
|---|---|---|---|
| 1. Çili | 22 may 1960 | 9.5 | −38,24/-73,05 |
| 2. Şahzadə Uilyam Boğazı, Alyaska, ABŞ | 28 mart 1964 | 9.2 | 61,02/-147,65 |
| 3. Cənubi Sumatranın qərb sahillərində | 26 dekabr 2004 | 9.1 | 3,30/95,78 |
| 4. Kamçatka | 4 noyabr 1952 | 9.0 | 52,76/160,06 |
| 5. Yaponiya | 11 mart 2011 | 9.0 | |
| 6. Ekvador sahillərində | 31 yanvar 1906 | 8.8 | 1,0/-81,5 |
| 7. Ret adaları, Alyaska, ABŞ | 13 oktyabr 1963 | 8.7 | 51,21/178,50 |
| 8. Cənubi Sumatra, İndoneziya | 28 mart 2005 | 8.6 | 2,08/97,01 |
| 9. Andrean adaları, Alyaska, ABŞ | 4 fevral 1965 | 8.6 | 51,56/-175,39 |
| 10. Assam, Tibet | 15 avqust 1950 | 8.6 | 28,5/96,5 |
| 11. Kuril adaları | 13 oktyabr 1963 | 8.5 | 44,9/149,6 |
| 12. Banda dənizi, İndoneziya | 1 fevral 1938 | 8.5 | −5,05/131,62 |
| 13. Kamçatka | 3 fevral 1923 | 8.5 | 54,0/161,0 |