Викимәғлүмәттәр

Викимәғлүмәттәр
	Викимәғлүмәттәр
	ингл. Wikidata
Нигеҙләү датаһы	29 октябрь 2012
Ҡыҫҡаса атамаһы	WD, ВД һәм ВЗ
ХФА-лағы транскрицияһы	ˌwɪ.ki.ˈdeɪ.tə
Спонсор	Фонд Гордона и Бетти Мур[d], Allen Institute for Artificial Intelligence[d] һәм Google[d]
Кем хөрмәтенә аталған	Вики һәм данные[d]
Нигеҙләүсе	Денни Врандечич[d], Маркус Крёч[d] һәм Wikimedia
Девиз тексы	the free knowledge base that anyone can edit һәм la base de conocimiento libre que todo el mundo puede editar
Хужаһы	Wikimedia
Төп тема	связные открытые данные[d]
Алыштырған	WikiProject Persondata[d] һәм Интервики
Булдырыусы	редакторы Викиданных[d] һәм Викимедиа Германия[d]
Автор	Сообщество Викимедиа[d]
Әҫәрҙең теле	бер нисә тел[d]
Каталог коды	104349
Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре	Open Data Award[d] (4 ноябрь 2014) Open Publishing Awards[d] (2019)
Хеҙмәтләндереүсе	Wikimedia
Эшләүсе	Викимедиа Германия[d] һәм Wikimedia
Движок	Wikibase[d] һәм MediaWiki[d]
Страница для сообщений об ошибках	phabricator.wikimedia.org/…
Рәсми асылыу датаһы	29 октябрь 2012
Рәсми сайт	wikidata.org
Тасуирлау биттәре	viaf.org/viaf/partnerpag…; dashboard.wikiedu.org/tr…; theguardian.com/news/dat…; iccl.inf.tu-dresden.de/w…
Каналдың URL-ы	wikidata.org/w/api.php?h…
Точка доступа SPARQL	query.wikidata.org/sparql
Ссылка на условия использования	foundation.wikimedia.org/…
Учётная запись в социальных медиа	Identi.ca[d]
Һештег	Wikidata
Способ распространения набора данных	формат дампа Wikidata RDF[d] һәм JSON-дампы Викиданных[d]
Лицензия	CC0[d], 🅭🅯🄎 3.0[d] һәм 🅭🅯🄎 4.0[d]
Авторлыҡ хоҡуғы статусы	защищено авторскими правами, но передано в общественное достояние владельцем авторских прав[d] һәм защищено авторским правом[d]
Заказчик	спонсор Викиданных[d]
Теркәлгән ҡатнашыусылар һаны	6 179 033
Ранг Alexa	7136
Социаль селтәрҙә күҙәтеүселәр	24 560
Число триплетов	15 019 738 576
Рейтинг посещаемости от Similarweb	11 159
Пустое значение	Q4115189, Q13406268, Q15397819, P369 һәм Q17339402
IRC-канал	irc.libera.chat/wikidata
Эндпоинт API	wikidata.org/w/api.php; wikidata.org/w/rest.php
Service status information URL	wikimediastatus.net
FAQ URL	wikidata.org/wiki/Help:F…
Рәсми форум	wikidata.org/wiki/Wikida…
Login URL	wikidata.org/wiki/Specia…
Registration page URL	wikidata.org/wiki/Specia…
IM channel URL	https://chat.wmcloud.org/wikimedia/channels/wikidata
Маска URL для поиска	https://www.wikidata.org/w/index.php?search=$1
	Викимәғлүмәттәр Викимилектә

«Викимәғлүмәттәр» (ингл. Wikidata) — Викимедиа Фонды булдырған белем базаһын бергә мөхәррирләүҙе ойоштороу. Википедия мәҡәләләрендә булған мәғлүмәтте үҙәкләштерелгән һаҡлауҙы тәьмин итеү өсөн ҡулланыла — мәҫәлән, интервики-һылтанма, йәки статуслы мәҡәләләрҙең, исемлектәрҙең йәки статистика мәғлүмәттәренең: тыуыу датаһы, халыҡ һаны һ.б. значоктары (билдәләмәләре).^[14] Викимәғлүмәттәр йөкмәткеһе Creative Commons CC0^[15] лицензияһы буйынса таратыла.

Проект рәсми рәүештә 2012 йылдың 30 октябренән эшләй, Wikimedia Deutschland — немец Викимедиаһы — етәкселегендә эшләй башланы. 2006 йылдан алып «Викимәғлүмәттәр» Викимедиа фондының тәүге яңы проекты булды^[16]. Проект урындағы Allen Institute for Artificial Intelligence, Gordon and Betty Moore Foundation һәм Google (компания) милекселәренең дөйөм суммаһы — 1,3 миллион евро тәшкил иткән иғәнәләре иҫәбенә тормошҡа ашырылған^[17]^[18].

Тарихы

Проектты тормошҡа ашырыу өс этапҡа бүленде:

1-се фаза — интервики-һылтанмаларҙы үҙәкләштерелгән һаҡлауға булышлыҡ итеү (2013 йылдың мартында тормошҡа ашырыла);^[19]);
2-се фаза — мәҡәлә объекты тураһында раҫлауҙарға булышлыҡ итеү белем базаһы элементтары (индерелгән мәғәнәләр типтары буйынса ҡайһы бер сикләүҙәр менән 2013 йылдың февраленән башланды; 2013 йылдың апреленән Википедияның бөтә бүлектәре өсөн Викимәғлүмәтте файҙаланыу мөмкинлеге әүҙемләштерелде^[20]);
3-сө фаза — Википедия мәҡәләләрендә ирекле эҙләү һорауҙарына төрлө исемлектәрҙе, уларҙың һөҙөмтәләрен файҙаланыу мөмкинлеге менән, автоматик яңыртыуға ярҙам итеү (әҙерләмәлә).

Раҫлауҙар

Раҫлауҙар — ул билдәле элемент тураһында теләһә ниндәй мәғлүмәтте һаҡлау ысулы. Формаль яҡтан, улар бер йәки бер нисә үҙенсәлектәрҙең (мәҫ., «автор», йәки «баҫманың датаһы») тап килеүен һаҡлаған асҡыс-мәғәнә парҙан тора (мәҫәлән, «Артур Конан-Дойл» йәки «1902»). Мәҫәлән, рәсми булмаған раҫлама «һөт — аҡ» (ингл. milk is white) парҙы һаҡлаған раҫлама ярҙамында кодланған булыр ине. Мәҫәлән, Q8495 (һөт) https://www.wikidata.org/wiki/Q8495 тип яҙылғанда Q23444 (аҡ) https://www.wikidata.org/wiki/Q23444 мәғәнәһендә P462 (төҫ) — https://www.wikidata.org/wiki/Property:P462 билдәһенән торған был пар.

Раҫлауҙар үҙенсәлек һәм берәүҙән күберәк мәғәнәләр араһындағы мөнәсәбәттәрҙе билдәләй ала. Мәҫәлән, Мария Кюри өсөн «occupation» (шөғөлдәр төрө) үҙенсәлеге, шул рәүешле уның теге йәки был эш менән шөғөлләнеүен сағылдырыу маҡсатында, «физик» һәм «химик» мәғәнәләре менән бәйле булыуы мөмкин була алыр ине^[21].

Викимәғлүмәттәрҙең башҡа яҙмаларын, юлдарҙы, һандарҙы йәки фото/видео менән файлдарҙы индергәндә, уларҙы ниндәй типтағы мәғәнә менән бәйләргә мөмкин булыуын билдәләй. Мәҫәлән, «рәсми сайт» үҙенсәлеге «URL» тибындағы мәғәнәләргә ярашлы тип табылырға мөмкин^[22]. Шулай уҡ үҙенсәлектәр уларҙы файҙаланыу мөмкинлегенә ҡарата ҡатмарлыраҡ ҡағиҙәләрҙе билдәләй ала.

Был ҡағиҙәләр «сикләү» (ингл. constraints) тип атала. Мәҫәлән, «баш ҡала» үҙенсәлеге «берҙән-бер мәғәнәгә сикләү»ҙе (ингл. single value constraint) үҙ эсенә ала, шуның менән ул теләһә ниндәй территорияның (ғәҙәттә) бер генә баш ҡалаһы булыуын сағылдыра. Сикләүҙәр, ҡаҡшамаҫ ҡағиҙәләр тип түгел, иҫкәрмә рәүешендә аңлатыла^[23].

Теләк булғанда, раҫлауҙың мәғәнәһен асыҡлау өсөн квалификаторҙарҙы (ингл. qualifiers) файҙаланып була. Улар ошо раҫлау контексында өҫтәмә мәғлүмәт бирә. Мәҫәлән, «халыҡ» үҙенсәлеген «2011 йылға ҡарата» квалификаторы ярҙамында киңәйтергә мөмкин. Раҫлауҙар контентты дәлилләүҙе күрһәткән һылтанмалар менән дә тәьмин ителеүе мөмкин^[24].