Македония (Греция)
Македони́я (грек. Μακεδονία), шулай уҡ Грек Македо́нияһы ( Эге́й Македо́нияһы йәки Аҡ диңгеҙ Македо́нияһы терминдарын башлыса Грецияның төньяҡ күршеләре файҙалана[2]) — Македонияның тарихи-географик өлкәһе өлөшө, уны 1912—1913 йылдарҙа Балҡан һуғышы осоронда грек армияһы азат иткән. Бухарест килешеүе (1913) буйынса ул Греция составына ингән, майҙаны хәҙерге грек дәүләтенең 25,9 % территорияһын тәшкил итә.
| Македония | |
| грек. Μακεδονία | |
| Флаг[d] | |
 | |
| Нигеҙләү датаһы | 1913 |
|---|---|
.jpg) | |
| Рәсми атамаһы | Μακεδονία |
| Кем хөрмәтенә аталған | Македония[d] |
| Этнохороним | Macedoni |
| Дәүләт |  Греция |
| Административ үҙәк | Салоники |
| Халыҡ һаны | 2 382 857 кеше[1] |
| Ҡулланылған тел | новогреческий язык[d] һәм понтийский язык[d] |
| Майҙан | 34 177 км², 13 196 миль² |
.svg) | |
| Описание печати/эмблемы | Вергинская звезда[d] |
 | |
 | |
 Македония Викимилектә | |
Грецияла Македония тип кенә атала, был Грецияның халыҡ һаны һәм майҙаны буйынса икенсе урында торған регионы.
Македония 1912 йылғы географик Македонияның 52,4% майҙанын биләй һәм уның халҡының 52,9 % тәшкил итә.
Географияһы
Македония — Төньяҡ Грецияның (Northern Greece) тарихи географик өлкәһе, уның иң ҙур майҙанын биләй. Көнбайышта Пинд тауҙарынан башлап Эпир менән , көнсығышта Нестос йылғаһы буйлап Фракия менән сикләшә. Көньяҡ сигенең өстән ике өлөшө Эгей диңгеҙе буйынан үтә, өстән бере — Камвуния һәм Олимп тауҙары буйлап Фессалияға барып сыға. Төньяҡтан дәүләт сиге Албания, Төньяҡ Македония һәм Болгария янынан үтә.
Был Аттиканан ҡала иң ҙур майҙанлы ( ил ерҙәренең 25,9 %) һәм иң күп кеше йәшәгән географик өлкә. Майҙаны 34 177,564 квадрат километр[3]. 2011 йылғы иҫәп алыу буйынса халҡы 2 402 532 кеше[4].
100 мең тирәһе славян телле әҙселек бар, 10 - 30 мең тирәһе кеше үҙен македониялы һанай, улар үҙҙәрен гректарға индермәй [5].
Македония Грецияның утрау өлөшөнән ландшафтының байлығы, тәбиғәт шарттарының төрлөлөгө, флора һәм фаунаһының күп төрлөлөгө, изге урындары, археологик ҡомартҡылары һәм боронғолоғо менән айырылып тора.
Административ бүленеше
«Калликратис» программаһы буйынса административ яҡтан 3 периферияға бүленә,уларҙың береһе Фракияны, 14 периферия берәмеген һәм 1 айырым административ берәмек Айон-Оросто (Афон) үҙ эсенә ала.
Көнбайыш Македония периферияһы ошондай берәмектәрҙән тора: Гревена, Кастория, Козани һәм Флорина, административ үҙәге — Козани. Үҙәк Македония ошондай берәмектәрҙән тора: Иматия, Килкис, Пела, Пиерия, Салоники, Сере һәм Халкидики, административ үҙәге — Салоники. Көнсығыш Македония һәм Фракия ошондай берәмектәрҙән тора: Драма, Кавала һәм Тасос.
| Македония | Поз. | Греции перифериялары (периферия берәмеге) | Административ үҙәк | Майҙан, км²[3] | Халҡы, кеше (2011)[4] |
|---|---|---|---|---|---|
 | |||||
| Көнбайыш Македония | Козани | 9451,406 | 283 689 | ||
| 1 | Кастория | Кастория | 1720,133 | 50 322 | |
| 2 | Флорина | Флорина | 1924,564 | 51 414 | |
| 3 | Козани | Козани | 3515,853 | 150 196 | |
| 4 | Гревена | Гревена | 2290,856 | 31 757 | |
| Үҙәк Македония | Салоники | 18 810,523 | 1 880 058 | ||
| 5 | Пела | Эдеса | 2505,774 | 139 680 | |
| 6 | Иматия | Верия | 1700,810 | 140 611 | |
| 7 | Пиерия | Катерини | 1516,702 | 126 698 | |
| 8 | Килкис | Килкис | 2518,880 | 80 419 | |
| 9 | Салоники | Салоники | 3682,736 | 1 110 312 | |
| 10 | Халкидики | Полийирос | 2917,877 | 105 908 | |
| 11 | Сере | Сере | 3967,744 | 176 430 | |
| Көнсығыш Македония һәм Фракия (часть) | 5579,998 | 236 974 | |||
| 12 | Драма | Драма | 3468,293 | 98 287 | |
| 13 | Кавала | Кавала | 1731,608 | 124 917 | |
| Тасос | Тасос | 380,097 | 13 770 | ||
| Айон-Орос (Афон, айырым административ берәмек) | Карье | 335,637 | 1811 | ||
| Македония | 34 177,564 | 2 402 532 |
Македонияла тыуғандар
- Аристотель, боронғо грек философ һәм ғалимы
- Филипп II Македонский, Македония базилевсы.
- Александр Македонский, Македония базилевсы.
- Константин-Кирилл Философ и Мефодий, глаголица авторҙары.
- Василий Македонянин (830—886), әрмән сығышлы византия императоры.
- Димитрий Кидонис (1324—1398) — грек гуманисы һәм латинсыһы.
- Филофей Коккин — грек руханийы, философ
- Исидор Киевский (Исидор Грек) — митрополит
- Коттуниос Иоаннис (грек. Ἰωάννης Κωττούνιος) (1577—1658) — атаҡлы грек ғалимы, философ һәм гуманист.
- Мейданис Панос — легендар грек клефы.
- Папазолис Георгиос (1725—1775) —рус армияһы офицеры, 1770 йылғы грек баш күтәреүе етәксеһе.
- Паппас Эммануил, 1821 йылғы грек революцияһы ҡаһарманы.
- Касомулис Николаос (1795—1872) — яҙыусы-тарихсы
- Анастасиос Каратасос (1766—1830) — грек революцияһы ҡаһарманы
- Гацос Ангелис (1771—1839) — грек революцияһы ҡаһарманы
- Лассанис Георгиос (1793—1870) — грек революционеры, яҙыусы * Гоце Делчев, болгарский революционер.
- Хадзис Василиос (1870—1915) — рәссам -[[маринист
- Деметриус Викелас (1835—1908) — Халыҡ-ара Олимпия Комитетының МОК беренсе президенты.
- Димитр Благоев, болгар сәйәсмәне.
- Мустафа Кемаль Ататюрк (1881—1938) — премьер-министр (1920—1921) һәм Төркиә президенты (1923—1938).
- Константинос Караманлис (1907—1998) — премьер-министр (1955—1963, шулай уҡ 1974—1980) һәм Греция президенты (1980—1985 һәм 1990—1995).
- Вицорис Димитрис (1902—1945) — грек рәссамы, экспрессионист.
- Антон Югов (1904—1991) — сәйәсмән, Болгария премьер-министры , (1956—1962 йй.)..
- Сардзетакис Христос, Греция президенты.
- Георгиос Зорбас (1867—1942) — Грек Зорба прототибы. роману).
Шулай уҡ ҡара
- Македоняне
- Македония (область)
- Македония ТВ — местный телеканал
- Аэропорт Македония — государственный аэропорт Салоников
- «Македония» — греческая газета в Греческой Македонии.
- Славяне в Греции
Иҫкәрмәләр
Әҙәбиәт
- Giza, Antoni. Państwa bałkańskie wobec kwestii macedońskiej w latach 1878-1918. — Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 1998. — 205 p. — (Rozprawy i Studia / Uniwersytet Szczeciński, 287). — ISBN 978-8387341756.
- Гиза, Антони. Балканските държави и македонския въпрос / превод от полски Димитър Димитров. — София: Македонски Научен Институт, 2001. — 135 с. — (Македонска библиотека). — ISBN 954-81-87-523-1.
Һылтанмалар
- Macedonia on the Web (инг.)
- History (ингл.). Macedonian Heritage. — История Македонии. Дата обращения: 29 июнь 2018.
- Греции Македония (инг.)(недоступная ссылка) Проверено 29 июнь 2018.
- Museums of Macedonia (инг.)
- History-of-Macedonia (инг.)