Нікалае Чаўшэску

Нікала́е Чаўшэ́ску (па-румынску:  Nicolae Ceauşescu (зьвесткі); 5 лютага [ст. ст. 26 студзеня] 1918, Скарнічэшці, жудзец Олт, Каралеўства Румыніі — 25 сьнежня 1989, Тыргавіштэ, Сацыялістычная рэспубліка Румынія) — румынскі дзяржаўны і палітычны дзяяч, генэральны сакратар ЦК Румынскай камуністычнай партыі (РКП) у 1965—1989 гадох. Прэзыдэнт СРР у 1974—1989 гадох.

Нікалае Чаўшэску
Чаўшэску ў маладосьці
Генэральны сакратар РКП
11 ліпеня 1965 — 25 сьнежня 1989
Папярэднік:	Георге Геаргіў-Дэж
Наступнік:	пасада скасаваная
Першы прэзыдэнт СРР
29 красавіка 1974 — 25 сьнежня 1989
Прэм’ер-міністар:	Маня Мэнэску Іліе Вэрдэц Канстанты Дэскэлэску
Папярэднік:	пасада заснаваная
Наступнік:	Іён Іліеску
Прэзыдэнт Дзяржаўнага савету Румыніі
9 сьнежня 1967 — 22 сьнежня 1989
Прэм’ер-міністар:	Іён Георге Маўрэр Маня Мэнэску Іліе Вэрдэц Канстанты Дэскэлэску
Папярэднік:	Ківу Стойка
Наступнік:	пасада скасаваная
Чалец [Вялікі нацыянальны сход Румыніі
31 траўня 1950 — 3 кастрычніка 1955
Прэзыдэнт:	Канстантын Іён Паргон Пэтру Гроза
Асабістыя зьвесткі
Нарадзіўся:	26 студзеня 1918 Скарнічэшці, Олт, Каралеўства Румыніі
Памёр:	25 сьнежня 1989 (71 год) Тыргавіштэ, Сацыялістычная рэспубліка Румынія
Партыя:	Румынская камуністычная партыя
Сужэнец:	Элена Чаўшэску[d]
Дзеці:	Валентын, Зоя, Ніку
Адукацыя:	Універсітэт Ніцы — Сафіі Антыпаліс[d] Вайсковая акадэмія імя Фрунзэ[d][2] Акадэмія эканамічных навук у Бухарэсьце[d][2]
Узнагароды:	ганаровы доктар Ліванскага ўніверсітэта[d] ганаровы доктар Універсітэта Буэнас-Айрэса[d] Алімпійскі ордэн[d]
Нікалае Чаўшэску ў Вікісховішчы

Прыйшоўшы да ўлады, Нікалае Чаўшэску палегчыў цэнзуру СМІ і адкрыта асудзіў уварваньне Варшаўскага пакту ў Чэхаславаччыну, здабыўшы папулярнасьць. Аднак неўзабаве ягоны таталітарны рэжым стаў самым рэпрэсіўным ва Ўсходнім блёку. З дапамогай тайнай службы Сэкурытатэ Чаўшэску ўсчаў татальнае сачэньне за грамадзянамі, рэпрэсіі і катаваньні, падпарадкаваў СМІ. Правал эканамічнай палітыкі ў 1970-х гадох прывёў да скачку вонкавай запазычанасьці Румыніі. Каб іх пагасіць, у 1982 року Чаўшэску экспартаваў большасьць сельскагаспадарчай і прамысловай прадукцыі, што прывяло да рэзкага падзеньня ўзроўню жыцьця і дэфіцыту харчаваньня, вады, алею, цяпла, электрычнасьці, лекаў, іншых тавараў першай неабходнасьці. На згаршэньне ягонага культу асобы паўплываў таксама нэпатызм і пагаршэньне вонкавых стасункаў, нават з СССР.

У сьнежні 1989 року ў Тымішаары пачалася антыўрадавая дэманстрацыя, расстраляная 17 сьнежня ўрадавымі сіламі. Пасьля гэтага па ўсёй краіне выбухнулі пратэсты. Чаўшэску з жонкай зьляцелі з Бухарэсту, але былі затрыманыя арміяй, якая перайшла на бок паўстанцаў. Суд над Нікалае і Эленай Чаўшэску прызнаў іх вінаватымі ў эканамічным сабатажы і генацыдзе, пасьля чаго яны былі неадкладна расстраляныя 25 сьнежня. Румынская рэвалюцыя стала адзіным гвалтоўным прыкладам скіданьня камуністычнай улады ў дзяржавах сацыялістычнага блёку.