Генерал артылерыі літоўскай
(Пасля перасылкі з Генерал артылерыі ВКЛ)
Генерал артылерыі літоўскай (лац.: generalis artileriae magister) — дыгнітарскі ўрад у Вялікім Княстве Літоўскім, кіраўнік артылерыі. Загадваў арсеналамі, збраёўнямі, парахоўнямі і людвісарнямі, займаўся забеспячэннем войска і арсеналаў порахам і амуніцыяй, навучаннем артылерыстаў. Прызначаўся пажыццёва і не меў права займаць іншых вайсковых урадаў.
Вядомы з 17 стагоддзя, калі кароль польскі і вялікі князь літоўскі Уладзіслаў IV надаў артылерыі вайсковую арганізацыю (г. зв. «Артыкулы», абвешчаныя ў 1634 пад Смаленскам). Першым кіраўніком артылерыі ВКЛ у 1634 стаў Мікалай Абрамовіч. З 1685 генерал артылерыі атрымліваў 3 тысячы злотых на прыватныя патрэбы. Распараджаўся буйнымі грашовымі сродкамі, прымаў спецыяльную прысягу не расходаваць гэтыя грошы на іншыя мэты, і падпарадкоўваўся вялікаму гетману, з 1775 Вайсковаму дэпартаменту Пастаяннай Рады.
Спіс генералаў літоўскай артылерыі
| Дата прыняцця пасады | Дата складання пасады альбо смерці | Асоба | Выява | Заўвагі |
|---|---|---|---|---|
| Генералы літоўскай артылерыі | ||||
| 21 верасня 1634 | люты 1651 | Мікалай Абрамовіч (Mikołaj Abramowicz) |  | Да 1640 — старшы над гарматай. Адначасова троцкі ваявода (з 1647). Памёр |
| 27 лютага 1651 | 14 верасня 1652 | Вінцэнт Гасеўскі (Wincenty Korwin Gosiewski) | .jpg) | Паступіў на вялікага літоўскага падскарбія |
| 22 верасня 1652 | 1651 | Зыгмунт Валь (Zygmunt Wahl) | ||
| 11 красавіка 1654 | люты 1670 | Мікалай Уладзіслаў Юдзіцкі (Mikołaj Władysław Judycki) |  | Адначасова кашталян новагародскі (з 1660). Памёр |
| 1670 | 1673 | Міхал Антоні Крышпін-Кіршэнштэйн (Michał Antoni Kryszpin-Kirszensztein) |  | Паступіў на польнага літоўскага пісара |
| 1673 | 1683 | Мацей Гасеўскі (Maciej Gosiewski) |  | Памёр |
| 7 верасня 1684 | 9 лістапада 1686 | Леў Васіль Сапега (Leon Bazyli Sapieha) |  | Адначасова надворны падскарбі літоўскі. Памёр |
| 28 красавіка 1687 | 1698 | Матэвуш Ромер (Mateusz Römer) |  | Памёр |
| 18 ліпеня 1698 | 19 лістапада 1700 | Міхал Францішак Сапега (Michał Franciszek Sapieha) |  | Адначасова вялікі канюшы літоўскі Забіты антысапегаўскай шляхтай на наступны дзень пасля Алькеніцкай бітвы |
| 8 красавіка 1701 | 8 жніўня 1706 | Юзаф Мнішак (Józef Mniszech) |  | Паступіў на надворнага літоўскага маршалка |
| 1706 | 1707 | Крыштаф Казімір Сяніцкі (Kazimierz Krzysztof Sienicki) |  | |
| 27 снежня 1707 | 1709 | Станіслаў Панятоўскі (Stanisław Poniatowski) | .jpg) | Прызначаны Станіславам Ляшчынскім |
| 22 красавіка 1710 | 1710 | Фабіян Казімір Борх (Fabian Kazimierz Borch) |  | Памёр |
| 24 чэрвеня 1710 | 1725 | Багуслаў Эрнэст Дэнгаф (Bogusław Ernest Denhoff) |  | Адначасова вялікі падкаморы літоўскі |
| 4 верасня 1725 | 20 мая 1738 | Казімір Леан Сапега (Kazimierz Leon Sapieha) | | Памёр |
| 1738 | 24 лістапада 1746 | Ян Ежы Флемінг (Jan Jerzy Flemming) | .jpg) | Паступіў на вялікага літоўскага падскарбія |
| 26 лістапада 1746 | верасень 1759 | Антоні Юзаф Салагуб (Antoni Józef Sołłohub) |  | Памёр |
| 20 кастрычніка 1759 | 23 лютага 1768 | Яўстах Патоцкі (Eustachy Potocki) |  | Памёр |
| 1768 | 10 красавіка 1773 | Францішак Ксаверый Браніцкі (Franciszek Ksawery Branicki) |  | Адначосова вялікі лоўчы каронны. Паступіў на кароннага польнага гетмана |
| 10 сакавіка 1773 | 1793 | Казімір Нестар Сапега (Kazimierz Nestor Sapieha) | .jpg) | Адмовіўся ад пасады |
| 1 мая 1793 | 1795 | Францішак Сапега (Franciszek Sapieha) | .jpg) | Склаў паўнамоцтвы ў сувязі са спыненнем існавання Рэчы Паспалітай |
Гл. таксама
- Генералы кароннай артылерыі
Літаратура
- Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; маст. З. Э. Герасімовіч. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 1: Абаленскі — Кадэнцыя. — 688 с. — ISBN 985-11-0314-4 (т. 1), ISBN 985-11-0315-2.
- Wolff J. Senatorowie i dygnitarze Wielkiego Księstwa Litewskiego: 1385—1795. — Kraków, 1885.
- Żychliński T. Złota księga szlachty polskiej. T. 1—31. — Poznań, 1879—1908.
🔥 Top keywords: Галоўная старонкаЯўгенія ЯнішчыцМанумент у гонар савецкай маці-патрыёткі (Жодзіна)Вікіпедыя:ФорумДзікае паляванне караля СтахаАдмысловае:SearchАдмысловае:RecentChangesЛюдзі на балоце (раман)Карлес ПучдэмонВікіпедыя:Праект:Навіны/ПадрыхтоўкаРаіса Андрэеўна БаравіковаУладзімір КараткевічБеларусьУладзімір СцяпанДзеяслоўВасіль БыкаўДзеепрыслоўеЯкуб КоласМаксім ТанкЯнка КупалаМіхась ПазнякоўАлесь РазанаўВікіпедыя:Што такое свабодная энцыклапедыяAP$ENTРазмовы з удзельнікам:Brubaker610Францыск СкарынаГенадзь Пятровіч ПашкоўВікіпедыя:СупольнасцьПомнік Якубу Коласу (Мінск)Другая сусветная вайнаЗамах на Роберта ФіцуУННВМінскРыгор БарадулінПомнік Францыску Скарыну (Мінск, каля Нацыянальнай бібліятэкі Беларусі)Беларуская моваВікіпедыя:Адмова ад адказнасціУладзімір Пятровіч БутрамееўВалерый Станіслававіч Мянжынскі